128
karmasanyoganI upAdhi chhe, be vAr kahetAn sarvathA jIvanun svarUp nathI, (विबुध्यध्वम्) em avashya jANo. kevI chhe mAyAjAL? ‘‘यस्मिन् अमी रागिणः आसंसारात् सुप्ताः’’ (यस्मिन्) jemAn — karmanA udayajanit ashuddha paryAyamAn, (अमी रागिणः) pratyakShapaNe vidyamAn chhe je paryAyamAtramAn rAg karanArA jIv teo (आसंसारात् सुप्ताः) anAdi kALathI sUtA chhe arthAt anAdi kALathI te-rUp potAne anubhave chhe. bhAvArtha Am chhe ke — anAdi kALathI AvA svAdane sarva mithyAdraShTi jIvo AsvAde chhe ke ‘hun dev chhun, manuShya chhun, sukhI chhun, dukhI chhun;’ Am paryAyamAtrane potArUp anubhave chhe, tethI sarva jIvarAshi jevun anubhave chhe te badhun jUThun chhe, jIvanun to svarUp nathI. kevo chhe sarva jIvarAshi? ‘‘
matavAlo thayo ke koI kALe koI upAy karatAn matavAlApaNun Utaratun nathI. shuddha chaitanyasvarUp jevun chhe tevun dekhADe chhe — ‘‘इतः एत एत’’ paryAyamAtra avadhAryo chhe potAne – evA mArge na jAo, na jAo, kem ke (te) tAro mArga nathI, nathI; A mArga par Avo, are! Avo, kem ke ‘‘इदम् पदम् इदं पदं’’ tAro mArga ahIn chhe, ahIn chhe, ‘‘यत्र चैतन्यधातुः’’ (यत्र) jyAn (चैतन्यधातुः) chetanAmAtra vastunun svarUp chhe. kevun chhe? ‘‘शुद्धः शुद्धः’’ sarvathA prakAre sarva upAdhithI rahit chhe. ‘shuddha shuddha’ be vAr kahIne atyant gADh karyun chhe. vaLI kevun chhe? ‘‘स्थायिभावत्वम् एति’’ avinashvarabhAvane pAme chhe. shA kAraNathI? ‘‘स्वरसभरतः’’ (स्वरस) chetanAsvarUpanA (भरतः) bhArathI, arthAt kahevAmAtra nathI, satyasvarUp vastu chhe, tethI nitya-shAshvat chhe. bhAvArtha Am chhe ke jene – paryAyane – mithyAdraShTi jIv potArUp jANe chhe te to sarva vinAshik chhe, tethI jIvanun svarUp nathI; chetanAmAtra avinAshI chhe, tethI jIvanun svarUp chhe. 6 – 138.
khanDAnvay sahit artha — ‘‘तत् पदम् स्वाद्यं’’ (तत्) shuddha chaitanyamAtra vasturUp (पदम्) mokShanA kAraNano (स्वाद्यं) nirantar anubhav karavo. kevun chhe? ‘‘हि एकम् एव’’ (हि) nishchayathI (एकम् एव) samasta bhedavikalpathI rahit nirvikalpa