130
shrutagnAn, avadhignAn, manaparyayagnAn, kevaLagnAn – evA bhedavikalpa badhA jUThA chhe; gneyanI upAdhithI mati, shrut, avadhi, manaparyay, kevaL – evA vikalpa UpajyA chhe, kAraN ke gneyavastu nAnA prakAre chhe; jevA gneyano gnAyak thAy chhe tevun ja nAm pAme chhe, vastusvarUpano vichAr karatAn gnAnamAtra chhe, nAm dharavun badhun jUThun chhe; — Avo anubhav shuddha svarUpano anubhav chhe; ‘‘किल’’ nishchayathI em ja chhe. kevo chhe anubhavashIl AtmA? ‘‘एकज्ञायकभावनिर्भरमहास्वादं समासादयन्’’ (एक) nirvikalpa evun je (ज्ञायकभाव) chetanadravya, temAn (निर्भर) atyant magnapaNun, tenAthI thayun chhe (महास्वादं) anAkuLalakShaN saukhya, tene (समासादयन्) AsvAdato thako. vaLI kevo chhe? ‘‘द्वन्द्वमयं स्वादं विधातुम् असहः’’ (द्वन्द्वमयं) karmanA sanyogathI thayel chhe vikalparUp, AkuLatArUp (स्वादं) svAd arthAt agnAnI jan sukh karIne mAne chhe parantu dukharUp chhe evun je indriyaviShayajanit sukh, tene (विधातुम्) angIkAr karavAne (असहः) asamartha chhe. bhAvArtha Am chhe ke — viShay-kaShAyane dukharUp jANe chhe. vaLI kevo chhe? ‘‘स्वां वस्तुवृत्तिं विदन्’’ (स्वां) potAnA dravyasambandhI (वस्तुवृत्तिं) AtmAnun shuddha svarUp, tenI sAthe (विदन्) tadrUp pariNamato thako. vaLI kevo chhe? ‘‘आत्मात्मानुभवानुभावविवशः’’ (आत्मा) chetanadravya, tenA (आत्मानुभव) AsvAdanA (अनुभाव) mahimA vaDe (विवशः) gochar chhe. vaLI kevo chhe? ‘‘विशेषोदयं भ्रश्यत्’’ (विशेष) gnAnaparyAy dvArA (उदयं) nAnA prakAro, temane (भ्रश्यत्) maTADato thako. vaLI kevo chhe? ‘‘सामान्यं कलयन्’’ (सामान्यं) nirbhed sattAmAtra vastuno (कलयन्) anubhav karato thako. 8 – 140.
अच्छाच्छाः स्वयमुच्छलन्ति यदिमाः संवेदनव्यक्तयो निष्पीताखिलभावमण्डलरसप्राग्भारमत्ता इव ।
यस्याभिन्नरसः स एष भगवानेकोऽप्यनेकीभवन् वल्गत्युत्कलिकाभिरद्भुतनिधिश्चैतन्यरत्नाकरः ।।९-१४१।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘सः एषः चैतन्यरत्नाकरः’’ (सः एषः) jenun