154
tenA vaDe. shun karIne Avo chhe bandh? ‘‘सकलं जगत् प्रमत्तं कृत्वा’’ (सकलं जगत्) sarva sansArI jIvarAshine (प्रमत्तं कृत्वा) jIvanA shuddha svarUpathI bhraShTa karIne. shA vaDe? ‘‘रागोद्गारमहारसेन’’ (राग) rAg-dveSh-moharUp ashuddha pariNatinun (उद्गार) ghaNun ja adhikapaNun, evI je (महारसेन) moharUp madirA, te vaDe. bhAvArtha Am chhe ke — jevI rIte koI jIvane madirA pivaDAvIne vikaL karavAmAn Ave chhe, sarvasva chhInavI levAmAn Ave chhe, padathI bhraShTa karavAmAn Ave chhe; tevI rIte anAdi kALathI sarva jIvarAshi rAg-dveSh-moharUp ashuddha pariNAmathI matavAlo thayo chhe, tethI gnAnAvaraNAdi karmano bandh thAy chhe. AvA bandhane shuddha gnAnano anubhav meTanashIl chhe, tethI shuddha gnAn upAdey chhe. 1-163.
न नैककरणानि वा न चिदचिद्वधो बन्धकृत् ।
स एव किल केवलं भवति बन्धहेतुर्नृणाम् ।।२-१६४।।
khanDAnvay sahit artha — pratham ja bandhanun svarUp kahe chhe ‘‘यत् उपयोगभूः रागादिभिः ऐक्यम् समुपयाति सः एव केवलं किल नृणाम् बन्धहेतुः भवति’’ (यत्) je (उपयोग) chetanAguNarUp (भूः) mUL vastu (रागादिभिः) rAg-dveSh-moharUp ashuddha pariNAmo sAthe (ऐक्यम्) mishritapaNArUpe (समुपयाति) pariName chhe, (सः एव) eTalun mAtra (केवलं) anya sahAy vinA (किल) nishchayathI (नृणाम्) jeTalo sansArI jIvarAshi chhe tene (बन्धहेतुः भवति) gnAnAvaraNAdi karmabandhanun kAraN thAy chhe. ahIn koI prashrna kare chhe ke bandhanun kAraN ATalun ja chhe ke bIjun paN kAI bandhanun kAraN chhe? samAdhAn Am chhe ke bandhanun kAraN ATalun ja chhe, bIjun to kAI nathI; em kahe chhe — ‘‘कर्मबहुलं जगत् न बन्धकृत् वा चलनात्मकं कर्म न बन्धकृत् वा अनेककरणानि न बन्धकृत् वा चिदचिद्वधः न बन्धकृत्’’ (कर्म) gnAnAvaraNAdi karmarUpe bandhAvAne yogya chhe je kArmaNavargaNA, temanAthI (बहुलं) ghRutaghaTanI mAphak