172
karmano kShay thavAthI sAkShAt chhedIne bhinna bhinna kare chhe. kevo chhe jIv-karmano antasandhibandh? ‘‘सूक्ष्मे’’ ghaNI ja durlakShya sandhirUp chhe. tenun vivaraN Am chhe — je dravyakarma chhe gnAnAvaraNAdi pudgalano pinD, te joke ekakShetrAvagAharUp chhe topaN tenI to jIvathI bhinnapaNAnI pratIti, vichAr karatAn Upaje chhe; kAraN ke dravyakarma pudgalapinDarUp chhe; joke ekakShetrAvagAharUp chhe topaN bhinna bhinna pradesh chhe, achetan chhe, bandhAy chhe, chhUTe chhe — Am vichAratAn bhinnapaNAnI pratIti Upaje chhe. nokarma chhe je sharIr-man-vachan tenAthI paN te prakAre, vichAr karatAn bhed-pratIti Upaje chhe. bhAvakarma je moh-rAg-dveSharUp — ashuddhachetanArUp — pariNAm, te ashuddha pariNAm vartamAnamAn jIvanI sAthe ekapariNamanarUp chhe, tathA ashuddha pariNAmanI sAthe vartamAnamAn jIv vyApya-vyApakarUp pariName chhe, tethI te pariNAmonA jIvathI bhinnapaNAno anubhav kaThaN chhe, topaN sUkShma sandhino bhed pADatAn bhinna pratIti thAy chhe. teno vichAr Am chhe ke jevI rIte sphaTikamaNi svarUpathI svachchhatAmAtra vastu chhe, rAtI-pILI-kALI purIno (AshrayarUp vastuno) sanyog pAmavAthI rAto-pILo-kALo e-rUpe sphaTikamaNi jhaLake chhe; vartamAnamAn svarUpano vichAr karatAn svachchhatAmAtra bhUmikA sphaTikamaNi vastu chhe; temAn rAtA- pILA-kALApaNun parasanyoganI upAdhi chhe, sphaTikamaNino svabhAvaguN nathI; tevI ja rIte jIvadravyano svachchha chetanAmAtra svabhAv chhe; anAdi santAnarUp mohakarmanA udayathI moh-rAg-dveSharUp — ranjit ashuddha chetanArUpe — pariName chhe, topaN vartamAnamAn svarUpano vichAr karatAn chetanAbhUmimAtra to jIvavastu chhe; temAn moh- rAg-dveSharUp ranjitapaNun karmanA udayanI upAdhi chhe, vastuno svabhAvaguN nathI. — A rIte vichAratAn bhedabhinna pratIti Upaje chhe, je anubhavagochar chhe. koI prashna kare chhe ke keTalA kALamAn pragnAchhINI paDe chhe — bhinna bhinna kare chhe? uttar Am chhe — ‘‘रभसात्’’ ati sUkShma kALamAn — ek samayamAn paDe chhe, te ja kALe bhinna bhinna kare chhe. kevI chhe pragnAchhINI? ‘‘निपुणैः कथमपि पातिता’’ (निपुणैः) AtmAnubhavamAn pravIN chhe je samyagdraShTi jIvo temanA vaDe (कथम् अपि) sansAramAn nikaTapaNArUp kALalabdhi prApta thavAthI (पातिता) svarUpamAn pesADavAthI pese chhe. bhAvArtha Am chhe ke bhedavignAn buddhipUrvak vikalparUp chhe, grAhya-grAhakarUp chhe,