264
pariNAm thayA, em (सति) thatAn (क्रियाकारकैः जातं) ‘jIv rAgAdi pariNAmono kartA chhe tathA bhoktA chhe’ ItyAdi jeTalA vikalpoUpajyA teTalA kriyAnA phaLathI UpajyA. vaLI kriyAnA phaLanA kAraNe shun thayun? ‘‘यतः अनुभूतिः भुञ्जाना’’ (यतः) je kriyAnA phaLanA kAraNe (अनुभूतिः) ATh karmonA udayano svAd (भुञ्जाना) bhogavyo. bhAvArtha Am chhe ke AThey karmonA udayathI jIv atyant dukhI chhe, te paN kriyAnA phaLanA kAraNe. 14 – 277.
र्व्याख्या कृतेयं समयस्य शब्दैः ।
कर्तव्यमेवामृतचन्द्रसूरेः ।।१५-२७८।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘अमृतचन्द्रसूरेः किञ्चित् कर्तव्यम् न अस्ति एव’’ (अमृतचन्द्रसूरेः) granthakartAnun nAm amRutachandrasUri chhe, temanun (किञ्चित्) nATak samayasAranun (कर्तव्यम्) karavApaNun (न अस्ति एव) nathI. bhAvArtha Am chhe ke nATak samayasAr granthanI TIkAnA kartA amRutachandra nAmanA AchArya pragaT chhe, topaN mahAn chhe, moTA chhe, sansArathI virakta chhe, tethI granth karavAnun abhimAn karatA nathI. kevA chhe amRutachandrasUri? ‘‘स्वरूपगुप्तस्य’’ dvAdashAngarUp sUtra anAdinidhan chhe, koIe karel nathI — em jANIne potAne granthanun kartApaNun nathI mAnyun jemaNe, evA chhe. em kem chhe? kAraN ke ‘‘समयस्य इयं व्याख्या शब्दैः कृता’’ (समयस्य) shuddha jIv svarUpanI (इयं व्याख्या) nATak samayasAr nAmak grantharUp vyAkhyA (शब्देः कृता) vachanAtmak evA shabdarAshi vaDe karavAmAn AvI chhe. kevo chhe shabdarAshi? ‘‘स्वशक्तिसंसूचितवस्तुतत्वैः’’ (स्वशक्ति) shabdomAn chhe artha sUchavavAnI shakti, tethI (संसूचित) prakAshamAn thayo chhe (वस्तु) jIvAdi padArthono (तत्त्वैः) dravya-guN-paryAyarUp, utpAd-vyay-dhrauvyarUp athavA hey-upAdeyarUp nishchay jenA vaDe, evo chhe shabdarAshi. 15 – 278.