10
amaryAd kALathI (इति) jo vibhAvarUp rAgAdi pariNAm – paryAyamAtra vichAravAmAn Ave to gnAnavastu (नवतत्त्वच्छन्नं) pUrvokta jIvAdi nav tattvarUpe AchchhAdit chhe. bhAvArtha Am chhe ke jIvavastu anAdi kALathI dhAtu ane pAShANanA sanyoganI peThe karma-paryAy sAthe maLelI ja chAlI Ave chhe ane maLI thakI te rAgAdi vibhAvapariNAmo sAthe vyApya – vyApakarUpe svayam pariName chhe. te pariNaman jovAmAn Ave, jIvanun svarUp na jovAmAn Ave, to jIvavastu nav tattvarUp chhe em draShTimAn Ave chhe; Avun paN chhe, sarvathA jUThun nathI, kem ke vibhAvarUp rAgAdi pariNAmashakti jIvamAn ja chhe. ‘‘अथ’’ have ‘ath’ pad dvArA bIjo pakSha batAve chhe — te ja jIvavastu dravyarUp chhe, potAnA guN-paryAye virAjamAn chhe. jo shuddha dravyasvarUp jovAmAn Ave, paryAyasvarUp na jovAmAn Ave to te kevI chhe? ‘‘सततविविक्तम्’’ (सतत) nirantar (विविक्तं) nav tattvanA vikalpathI rahit chhe, shuddha vastumAtra chhe. bhAvArtha Am chhe ke shuddha svarUpano anubhav samyaktva chhe. vaLI kevI chhe te Atmajyoti? ‘‘वर्णमालाकलापे कनकमिव निमग्नं’’ ‘varNamAlA’ padanA be artha chhe — ek to 1banavArI, ane bIjo bhedapankti; bhAvArtha Am chhe ke guN-guNInA bhedarUp bhedaprakAsh; ‘kalAp’no artha samUh chhe. AthI em artha Upajyo ke jem ek ja sonun 2vAnabhedathI anekarUp kahevAy chhe tem ek ja jIvavastu dravya-guN- paryAyarUpe athavA utpAd-vyay-dhrauvyarUpe anekarUp kahevAy chhe. ‘अथ’ have ‘ath’ pad dvArA pharIne bIjo pakSha batAve chhe — ‘‘प्रतिपदम् एकरूपं’’ (प्रतिपदम्) guN- paryAyarUp athavA utpAd-vyay-dhrauvyarUp athavA draShTAntanI apekShAe vAnabhedarUp jeTalA bhedo chhe te badhA bhedomAn paN (एकरूपं) pote (ek) ja chhe. vastuno vichAr karatAn bhedarUp paN vastu ja chhe, vastuthI bhinna bhed koI vastu nathI. bhAvArtha Am chhe ke suvarNamAtra na jovAmAn Ave, vAnabhedamAtra jovAmAn Ave to vAnabhed chhe; sonAnI shakti evI paN chhe; jo vAnabhed na jovAmAn Ave, kevaL suvarNamAtra jovAmAn Ave, to vAnabhed jUThA chhe; tevI rIte jo shuddha jIvavastumAtra na jovAmAn Ave, guN-paryAyamAtra ke utpAd-vyay-dhrauvyamAtra jovAmAn Ave, to guN-paryAyo chhe, utpAd-vyay-dhrauvya chhe; jIvavastu AvI paN chhe; jo guN-
1 banavArI=sonun tapAvavAnI kUlaDI.
2 das valun, chaud valun Adi sonAmAn je bhed chhe tene vAnabhed kahe chhe.