66
khanDAnvay sahit artha — ‘‘हि ज्ञानिनः सर्वे भावाः ज्ञाननिर्वृत्ताः भवन्ति’’ (हि) nishchayathI (ज्ञानिनः) samyagdraShTine (सर्वे भावाः) jeTalA pariNAm chhe te badhA (ज्ञाननिर्वृत्ताः भवन्ति) gnAnasvarUp hoy chhe. bhAvArtha Am chhe ke samyagdraShTinun dravya shuddhatvarUp pariNamyun chhe tethI samyagdraShTino je koI pariNAm hoy chhe te gnAnamay shuddhatvajAtirUp hoy chhe, karmano abandhak hoy chhe. ‘‘तु ते सर्वे अपि अज्ञानिनः अज्ञाननिर्वृत्ताः भवन्ति’’ (तु) Am paN chhe ke (ते) jeTalA pariNAm (सर्वे अपि) shubhopayogarUp athavA ashubhopayogarUp chhe te badhA (अज्ञानिनः) mithyAdraShTine (अज्ञाननिर्वृत्ताः) ashuddhatvathI nIpajyA chhe, (भवन्ति) vidyamAn chhe. bhAvArtha Am chhe ke – samyagdraShTi jIvanI ane mithyAdraShTi jIvanI kriyA to ekasarakhI chhe, kriyAsambandhI viShay-kaShAy paN ekasarakhA chhe, parantu dravyano pariNamanabhed chhe. vivaraN – samyagdraShTinun dravya shuddhatvarUp pariNamyun chhe tethI je koI pariNAm buddhipUrvak anubhavarUp chhe athavA vichArarUp chhe athavA vratakriyArUp chhe athavA bhogAbhilASharUp chhe athavA chAritramohanA udaye krodh, mAn, mAyA, lobharUp chhe te saghaLAy pariNAm gnAnajAtimAn ghaTe chhe, kem ke je koI pariNAm chhe te samvar- nirjarAnun kAraN chhe; — evo ja koI dravyapariNamanano visheSh chhe. mithyAdraShTinun dravya ashuddharUp pariNamyun chhe, tethI je koI mithyAdraShTinA pariNAm te anubhavarUp to hotA ja nathI; tethI sUtra-siddhAntanA pATharUp chhe athavA vrat-tapashcharaNarUp chhe athavA dAn, pUjA, dayA, shIlarUp chhe athavA bhogAbhilASharUp chhe athavA krodh, mAn, mAyA, lobharUp chhe, – AvA saghaLA pariNAm agnAnajAtinA chhe, kem ke bandhanun kAraN chhe, samvar-nirjarAnun kAraN nathI; — dravyano evo ja pariNamanavisheSh chhe. 22-67.
khanDAnvay sahit artha — em kahyun chhe ke samyagdraShTi jIvanI ane mithyAdraShTi jIvanI bAhya kriyA to ekasarakhI chhe parantu dravyano pariNamanavisheSh chhe, te visheShanA anusAr darshAve chhe, sarvathA to pratyakSha gnAnagochar chhe. ‘‘अज्ञानी