kahAnajainashAstramALA ]
khanDAnvay sahit artha — ‘‘एवं (सः तत्त्ववेदी) एकम् स्वं भावम् उपयाति’’ (एवं) pUrvokta prakAre (सः) samyagdraShTi jIv — (तत्त्ववेदी) shuddhasvarUpano anubhavashIl — (एकम् स्वं भावम् उपयाति) ek shuddhasvarUp chidrUp AtmAne AsvAde chhe. kevo chhe AtmA? ‘‘अन्तः बहिः समरसैकरसस्वभावं’’ (अन्तः) andar ane (बहिः) bahAr (समरस) tulyarUp evI (एकरस) chetanashakti te chhe (स्वभावं) sahaj rUp jenun evo chhe. shun karIne shuddhasvarUp pAme chhe? ‘‘नयपक्षकक्षाम् व्यतीत्य’’ (नय) dravyArthik paryAyArthik bhed, teno (पक्ष) angIkAr, teno (कक्षाम्) samUh chhe – ananta nayavikalpo chhe, temane (व्यतीत्य) dUrathI ja chhoDIne. bhAvArtha Am chhe ke – anubhav nirvikalpa chhe, te anubhavakALe samasta vikalpo chhUTI jAy chhe. (nayapakShakakShA) kevI chhe? ‘‘महतीं’’ jeTalA bAhya-abhyantar buddhinA vikalpo teTalA ja nayabhed, evI chhe. vaLI kevI chhe? ‘‘स्वेच्छासमुच्छलदनल्पविकल्पजालाम्’’ (स्वेच्छा) vinA upajAvye ja (समुच्छलत्) Upaje chhe evI je (अनल्प) ati ghaNI (विकल्प) nirbhed vastumAn bhedakalpanA, teno (जालाम्) samUh chhe jemAn evI chhe. kevun chhe AtmasvarUp? ‘‘अनुभूतिमात्रम्’’ atIndriy sukhasvarUp chhe. 45 – 90.
पुष्क लोच्चलविकल्पवीचिभिः ।
कृत्स्नमस्यति तदस्मि चिन्महः ।।४६-९१।।
khanDAnvay sahit artha — ‘‘तत् चिन्महः अस्मि’’ hun evA gnAnapunjarUp chhun ke ‘‘यस्य विस्फु रणम्’’ jeno prakAshamAtra thatAn ‘‘इदम् कृत्स्नम् इन्द्रजालम् तत्क्षणं एव अस्यति’’ (इदम्) vidyamAn anek nayavikalpa (कृत्स्नम्) ke je ati ghaNA chhe, (इन्द्रजालम्) indrajAL chhe arthAt jUThA chhe, parantu vidyamAn chhe te (तत्क्षणं) je kALe shuddha chidrUp anubhav thAy chhe te ja kALe (एव) nishchayathI (अस्यति) vinaShTa thaI jAy chhe. bhAvArtha Am chhe – jem sUryano prakAsh thatAn andhakAr phATI jAy chhe tem shuddha chaitanyamAtrano anubhav thatAn jeTalA vikalpo te badhAy maTe chhe — evI shuddha chaitanyavastu chhe te mAro svabhAv; anya samasta karmanI upAdhi chhe. kevI chhe indrajAL? ‘‘पुष्कलोच्चल-