96
kriyārūp, te mokṣhanun kāraṇ chhe; kāraṇ ke anubhav — gnān tathā dayā-vrat-tap- sanyamarūp kriyā banne maḷīne gnānāvaraṇādi karmano kṣhay kare chhe. āvī pratīti keṭalāk agnānī jīvo kare chhe. tyān samādhān ām chhe ke — jeṭalī shubh-ashubh kriyā, bahirjalparūp vikalpa athavā antarjalparūp athavā dravyonā vichārarūp athavā shuddhasvarūpano vichār ityādi samasta, karmabandhanun kāraṇ chhe. āvī kriyāno āvo ja svabhāv chhe, samyagdraṣhṭi-mithyādraṣhṭino evo bhed to kāī nathī; evā karatūtathī (kr̥utyathī) evo bandh chhe, shuddhasvarūp pariṇamanamātrathī mokṣha chhe. joke ek ja kāḷamān samyagdraṣhṭi jīvane shuddha gnān paṇ chhe, kriyārūp pariṇām paṇ chhe, topaṇ kriyārūp chhe je pariṇām tenāthī ekalo bandh thāy chhe, karmano kṣhay ek anshamātra paṇ thato nathī. āvun vastunun svarūp chhe, sahāro kono? te ja kāḷe shuddhasvarūp-anubhav — gnān paṇ chhe, te ja kāḷe gnānathī karmakṣhay thāy chhe, ek anshamātra paṇ bandh thato nathī. vastunun evun ja svarūp chhe. āvun jem chhe tem kahe chhe — ‘‘तावत्कर्मज्ञानसमुच्चयः अपि विहितः’’ (तावत्) tyān sudhī (कर्म) kriyārūp pariṇām ane (ज्ञान) ātmadravyanun shuddhatvarūp pariṇaman, temanun (समुच्चयः) ek jīvamān ek ja kāḷe astitvapaṇun chhe, (अपि विहितः) evun paṇ chhe; parantu ek visheṣh — ‘‘काचित् क्षतिः न’’ (काचित्) koī paṇ (क्षतिः) hāni (न) nathī. bhāvārtha ām chhe ke — ek jīvamān ek ja kāḷe gnān-kriyā banne kaī rīte hoy chhe? samādhān ām chhe ke — viruddha to kāī nathī. keṭalāk kāḷ sudhī banne hoy chhe, evo ja vastuno pariṇām chhe; parantu virodhī jevān lāge chhe, chhatān paṇ potapotānā svarūpe chhe, virodh to karatān nathī. eṭalā kāḷ sudhī jem chhe tem kahe chhe – ‘‘यावत् ज्ञानस्य सा कर्मविरतिः सम्यक् पाकं न उपैति’’ (यावत्) jeṭalo kāḷ (ज्ञानस्य) ātmānā mithyātvarūp vibhāvapariṇām maṭyā chhe, ātmadravya shuddha thayun chhe, tene (सा) pūrvokta (कर्म) kriyāno (विरतिः) tyāg (सम्यक् पाकं न उपैति) barābar paripakvatāne pāmato nathī arthāt kriyāno mūḷathī vināsh thayo nathī. bhāvārtha ām chhe ke – jyān sudhī ashuddha pariṇaman chhe tyān sudhī jīvanun vibhāvapariṇaman chhe. te vibhāvapariṇamananun antaraṅg nimitta chhe, bahiraṅg nimitta chhe. vivaraṇ — antaraṅg nimitta jīvanī vibhāvarūp pariṇamanashakti, bahiraṅg nimitta chhe mohanīyakarmarūp pariṇamelo pudgalapiṇḍano uday. te mohanīyakarma be prakāranun