98
मग्ना ज्ञाननयैषिणोऽपि यदतिस्वच्छन्दमन्दोद्यमाः ।
ये कुर्वन्ति न कर्म जातु न वशं यान्ति प्रमादस्य च ।।१२-१११।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘कर्मनयावलम्बनपराः मग्नाः’’ (कर्म) anek prakāranī kriyā, evo chhe (नय) pakṣhapāt, tenun (अवलम्बन) — kriyā mokṣhamārga chhe em jāṇīne kriyānun — pratipālan, temān (पराः) tatpar chhe je koī agnānī jīvo te paṇ (मग्नाः) pāṇīnā pūramān ḍūbelā chhe. bhāvārtha ām chhe ke sansāramān bhaṭakashe, mokṣhanā adhikārī nathī. shā kāraṇathī ḍūbelā chhe? ‘‘यत् ज्ञानं न जानन्ति’’ (यत्) kāraṇ ke (ज्ञानं) shuddha chaitanyavastuno (न जानन्ति) pratyakṣhapaṇe āsvād karavāne samartha nathī, kriyāmātra mokṣhamārga em jāṇīne kriyā karavāne tatpar chhe. ‘‘ज्ञाननयैषिणः अपि मग्नाः’’ (ज्ञान) shuddha chaitanyaprakāsh, teno (नय) pakṣhapāt, tenā (एषिणः) abhilāṣhī chhe, [bhāvārtha ām chhe ke — shuddha svarūpano anubhav to nathī, parantu pakṣhamātra bole chhe;] (अपि) evā jīvo paṇ (मग्नाः) sansāramān ḍūbelā ja chhe. shā kāraṇathī ḍūbelā ja chhe? ‘‘यत् अतिस्वच्छन्दमन्दोद्यमाः’’ (यत्) kāraṇ ke (अतिस्वच्छन्द) ghaṇun ja svechchhā-chārapaṇun chhe evā chhe, (मन्दोद्यमाः) shuddha chaitanyasvarūpano vichāramātra paṇ karatā nathī. evā chhe je koī temane mithyādraṣhṭi jāṇavā. ahīn koī āshaṅkā kare chhe ke shuddha svarūpano anubhav mokṣhamārga evī pratīti karatān mithyādraṣhṭipaṇun kem hoy chhe? samādhān ām chhe — vastunun svarūp evun chhe ke je kāḷe shuddha svarūpano anubhav thāy chhe te kāḷe ashuddhatārūp chhe jeṭalī bhāv-dravyarūp kriyā teṭalī sahaj ja maṭe chhe. mithyādraṣhṭi jīv evun māne chhe ke jeṭalī kriyā chhe te jevī chhe tevī ja rahe chhe, shuddhasvarūp-anubhav mokṣhamārga chhe; parantu vastunun svarūp evun to nathī. tethī je evun māne chhe te jīv mithyādraṣhṭi chhe, vachanamātrathī kahe chhe ke shuddhasvarūp-anubhav mokṣhamārga chhe; evun kahevāthī kāryasiddhi to kāī nathī.