130
shrutagnān, avadhignān, manaḥparyayagnān, kevaḷagnān – evā bhedavikalpa badhā jūṭhā chhe; gneyanī upādhithī mati, shrut, avadhi, manaḥparyay, kevaḷ – evā vikalpa ūpajyā chhe, kāraṇ ke gneyavastu nānā prakāre chhe; jevā gneyano gnāyak thāy chhe tevun ja nām pāme chhe, vastusvarūpano vichār karatān gnānamātra chhe, nām dharavun badhun jūṭhun chhe; — āvo anubhav shuddha svarūpano anubhav chhe; ‘‘किल’’ nishchayathī em ja chhe. kevo chhe anubhavashīl ātmā? ‘‘एकज्ञायकभावनिर्भरमहास्वादं समासादयन्’’ (एक) nirvikalpa evun je (ज्ञायकभाव) chetanadravya, temān (निर्भर) atyant magnapaṇun, tenāthī thayun chhe (महास्वादं) anākuḷalakṣhaṇ saukhya, tene (समासादयन्) āsvādato thako. vaḷī kevo chhe? ‘‘द्वन्द्वमयं स्वादं विधातुम् असहः’’ (द्वन्द्वमयं) karmanā sanyogathī thayel chhe vikalparūp, ākuḷatārūp (स्वादं) svād arthāt agnānī jan sukh karīne māne chhe parantu duḥkharūp chhe evun je indriyaviṣhayajanit sukh, tene (विधातुम्) aṅgīkār karavāne (असहः) asamartha chhe. bhāvārtha ām chhe ke — viṣhay-kaṣhāyane duḥkharūp jāṇe chhe. vaḷī kevo chhe? ‘‘स्वां वस्तुवृत्तिं विदन्’’ (स्वां) potānā dravyasambandhī (वस्तुवृत्तिं) ātmānun shuddha svarūp, tenī sāthe (विदन्) tadrūp pariṇamato thako. vaḷī kevo chhe? ‘‘आत्मात्मानुभवानुभावविवशः’’ (आत्मा) chetanadravya, tenā (आत्मानुभव) āsvādanā (अनुभाव) mahimā vaḍe (विवशः) gochar chhe. vaḷī kevo chhe? ‘‘विशेषोदयं भ्रश्यत्’’ (विशेष) gnānaparyāy dvārā (उदयं) nānā prakāro, temane (भ्रश्यत्) maṭāḍato thako. vaḷī kevo chhe? ‘‘सामान्यं कलयन्’’ (सामान्यं) nirbhed sattāmātra vastuno (कलयन्) anubhav karato thako. 8 – 140.
अच्छाच्छाः स्वयमुच्छलन्ति यदिमाः संवेदनव्यक्तयो निष्पीताखिलभावमण्डलरसप्राग्भारमत्ता इव ।
यस्याभिन्नरसः स एष भगवानेकोऽप्यनेकीभवन् वल्गत्युत्कलिकाभिरद्भुतनिधिश्चैतन्यरत्नाकरः ।।९-१४१।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘सः एषः चैतन्यरत्नाकरः’’ (सः एषः) jenun