154
tenā vaḍe. shun karīne āvo chhe bandh? ‘‘सकलं जगत् प्रमत्तं कृत्वा’’ (सकलं जगत्) sarva sansārī jīvarāshine (प्रमत्तं कृत्वा) jīvanā shuddha svarūpathī bhraṣhṭa karīne. shā vaḍe? ‘‘रागोद्गारमहारसेन’’ (राग) rāg-dveṣh-moharūp ashuddha pariṇatinun (उद्गार) ghaṇun ja adhikapaṇun, evī je (महारसेन) moharūp madirā, te vaḍe. bhāvārtha ām chhe ke — jevī rīte koī jīvane madirā pivaḍāvīne vikaḷ karavāmān āve chhe, sarvasva chhīnavī levāmān āve chhe, padathī bhraṣhṭa karavāmān āve chhe; tevī rīte anādi kāḷathī sarva jīvarāshi rāg-dveṣh-moharūp ashuddha pariṇāmathī matavālo thayo chhe, tethī gnānāvaraṇādi karmano bandh thāy chhe. āvā bandhane shuddha gnānano anubhav meṭanashīl chhe, tethī shuddha gnān upādey chhe. 1-163.
न नैककरणानि वा न चिदचिद्वधो बन्धकृत् ।
स एव किल केवलं भवति बन्धहेतुर्नृणाम् ।।२-१६४।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — pratham ja bandhanun svarūp kahe chheḥ ‘‘यत् उपयोगभूः रागादिभिः ऐक्यम् समुपयाति सः एव केवलं किल नृणाम् बन्धहेतुः भवति’’ (यत्) je (उपयोग) chetanāguṇarūp (भूः) mūḷ vastu (रागादिभिः) rāg-dveṣh-moharūp ashuddha pariṇāmo sāthe (ऐक्यम्) mishritapaṇārūpe (समुपयाति) pariṇame chhe, (सः एव) eṭalun mātra (केवलं) anya sahāy vinā (किल) nishchayathī (नृणाम्) jeṭalo sansārī jīvarāshi chhe tene (बन्धहेतुः भवति) gnānāvaraṇādi karmabandhanun kāraṇ thāy chhe. ahīn koī prashrna kare chhe ke bandhanun kāraṇ āṭalun ja chhe ke bījun paṇ kāī bandhanun kāraṇ chhe? samādhān ām chhe ke bandhanun kāraṇ āṭalun ja chhe, bījun to kāī nathī; em kahe chhe — ‘‘कर्मबहुलं जगत् न बन्धकृत् वा चलनात्मकं कर्म न बन्धकृत् वा अनेककरणानि न बन्धकृत् वा चिदचिद्वधः न बन्धकृत्’’ (कर्म) gnānāvaraṇādi karmarūpe bandhāvāne yogya chhe je kārmaṇavargaṇā, temanāthī (बहुलं) ghr̥utaghaṭanī māphak