164
(परः) mohakarmarūp pariṇamyo chhe je pudgaladravyano piṇḍ te kāraṇ chhe? evun pūchhavāmān āvatān āchārya uttar kahe chhe. 12-174.
मात्मात्मनो याति यथार्ककान्तः ।
वस्तुस्वभावोऽयमुदेति तावत् ।।१३-१७५।।
khaṇḍānvay sahit arthaḥ — ‘‘तावत् अयम् वस्तुस्वभावः उदेति’’ (तावत्) prashrna karyo hato teno uttar ām chhe — (अयम् वस्तुस्वभावः) ā vastunun svarūp (उदेति) sarva kāḷe pragaṭ chhe. kevo chhe vastuno svabhāv? ‘‘जातु आत्मा आत्मनः रागादिनिमित्त- भावम् न याति’’ (जातु) koī paṇ kāḷe (आत्मा) jīvadravya (आत्मनः रागादिनिमित्तभावम्) potāsambandhī chhe je rāg-dveṣh-moharūp ashuddha pariṇām temanā kāraṇapaṇārūp (न याति) pariṇamatun nathī. bhāvārtha ām chhe ke dravyanā pariṇāmanun kāraṇ be prakāranun chheḥ ek upādānakāraṇ chhe, ek nimittakāraṇ chhe. upādānakāraṇ eṭale dravyamān antargarbhit chhe potānā pariṇām-paryāyarūp pariṇamanashakti; te to je dravyanī, te ja dravyamān hoy chhe evo nishchay chhe. nimittakāraṇ — je dravyano sanyog prāpta thavāthī anya dravya potānā paryāyarūp pariṇame chhe; te to je dravyano, te dravyamān hoy chhe, anya dravyagochar hoto nathī evo nishchay chhe. jevī rīte mr̥uttikā ghaṭ paryāyarūpe pariṇame chhe, tenun upādānakāraṇ chhe mr̥uttikāmān ghaṭarūp pariṇamanashakti; nimittakāraṇ chhe bāhyarūp kumbhār, chakra, daṇḍ ityādi; tevī ja rīte jīvadravya ashuddha pariṇāme — moh-rāg-dveṣharūpe pariṇame chhe, tenun upādānakāraṇ chhe jīvadravyamān antargarbhit vibhāvarūp ashuddha pariṇamanashakti; ‘‘तस्मिन् निमित्तं’’ nimittakāraṇ chhe ‘‘परसङ्गः एव’’ darshanamoh-chāritramohakarmarūp bandhāyelo je jīvanā pradeshomān ekakṣhetrāvagāharūp pudgaladravyano piṇḍ, teno uday. joke mohakarmarūp pudgalapiṇḍano uday potānā dravya sāthe vyāpya-vyāpakarūp chhe, jīvadravya sāthe vyāpya-vyāpakarūp