Shastra Swadhyay-Gujarati (English transliteration). 2. gyeytattva pragyApan; 3. charaNanuyogsuchak chulikA; PanchAstikAysangrah; 1. shaddravya panchastikAy varNan.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 4 of 12

 

Page 49 of 214
PDF/HTML Page 61 of 226
single page version

background image
artho taNun ayathAgrahaN, karuNA manuj-tiryanchamAn,
viShayo taNo vaLI sang,lingo jANavAn A mohanAn. 85.
shAstro vaDe pratyakShaAdithI jANato je arthane,
tasu moh pAme nAsh nishchay; shAstra samadhyayanIy chhe. 86.
dravyo, guNo ne paryayo sau ‘artha’ sangnAthI kahyAn;
guN-paryayono AtamA chhe dravya jin-upadeshamAn. 87.
je pAmI jin-upadesh haNato rAg-dveSh-vimohane,
te jIv pAme alpa kALe sarva dukhavimokShane. 88.
je gnAnarUp nij Atmane, parane vaLI nishchay vaDe
dravyatvathI sambaddha jANe, mohano kShay te kare. 89.
tethI yadi jIv ichchhato nirmohatA nij Atmane,
jinamArgathI dravyo mahIn jANo sva-parane guN vaDe. 90.
shrAmaNyamAn sattAmayI savisheSh A dravyo taNI
shraddhA nahIn, te shramaN nA; temAnthI dharmodbhav nahIn. 91.
Agam viShe kaushalya chhe ne mohadraShTi vinaShTa chhe,
vItarAg-charitArUDh chhe, te muni-mahAtmA ‘dharma’ chhe. 92.

Page 50 of 214
PDF/HTML Page 62 of 226
single page version

background image
2. gneyatattva-pragnApan
chhe artha dravyasvarUp, guN-Atmak kahyAn chhe dravyane,
vaLI dravya-guNathI paryayo; paryAyamUDh parasamay chhe. 93.
paryAyamAn rat jIv je te ‘parasamay’ nirdiShTa chhe;
AtmasvabhAve sthit je te ‘svakasamay’ gnAtavya chhe. 94.
chhoDyA vinA ja svabhAvane utpAd-vyay-dhruvayukta chhe,
vaLI guN ne paryay sahit je, ‘dravya’ bhAkhyun tehane. 95.
utpAd-dhrauvya-vinAshathI, guN ne vividh paryAyathI
astitva dravyanun sarvadA je, teh dravyasvabhAv chhe. 96.
vidhavidhalakShaNInun sarav-gat ‘sattva’ lakShaN ek chhe,
e dharmane upadeshatA jinavaravRuShabh nirdiShTa chhe. 97.
dravyo svabhAve siddha ne ‘sat’tattvata shrI jino kahe;
e siddha chhe Agam thakI, mAne na te parasamay chhe. 98.
dravyo svabhAv viShe avasthit, tethI ‘sat’ sau dravya chhe;
utpAd-dhrauvya-vinAshayut pariNAm dravyasvabhAv chhe. 99.
utpAd bhang vinA nahIn, sanhAr sarga vinA nahIn;
utpAd tem ja bhang, dhrauvya-padArtha viN varte nahIn. 100.
utpAd tem ja dhrauvya ne sanhAr varte paryaye,
ne paryayo dravye niyamathI, sarva tethI dravya chhe. 101.
utpAd-dhrauvya-vinAshasangnit artha sah samavet chhe
ek ja samayamAn dravya nishchay, tethI e trik dravya chhe. 102.

Page 51 of 214
PDF/HTML Page 63 of 226
single page version

background image
Upaje daravano anya paryay, anya ko viNase vaLI,
paN dravya to nathI naShTa ke utpanna dravya nathI tahIn. 103.
avishiShTasattva svayam darav guNathI guNAntar pariName,
tethI vaLI dravya ja kahyA chhe sarvaguNaparyAyane. 104.
jo dravya hoy na sat, Thare ja asat, bane kyam dravya e?
vA bhinna Tharatun sattvathI! tethI svayam te sattva chhe. 105.
jin vIrano upadesh empRuthaktva bhinnapradeshatA,
anyatva jAN atatpaNun; nahi te-paNe te ek kyAn? 106.
‘sat dravya’, ‘sat paryAy’, ‘satguN’sattvano vistAr chhe;
nathI te-paNe anyonya teh atatpaNun gnAtavya chhe. 107.
svarUpe nathI je dravya te guN, guN te nahi dravya chhe,
Ane atatpaNun jANavun, na abhAvane; bhAkhyun jine. 108.
pariNAm dravyasvabhAv je, te guN ‘sat’-avishiShTa chhe;
‘dravyo svabhAve sthit sat chhe’e ja A upadesh chhe. 109.
paryAy ke guN evun koI na dravya viN vishve dIse;
dravyatva chhe vaLI bhAv; tethI dravya pote sattva chhe. 110.
Avun darav dravyArtha-paryAyArthathI nijabhAvamAn
sadbhAv-aNasadbhAvayut utpAdane pAme sadA. 111.
jIv pariName tethI narAdik e thashe; paN te-rUpe
shun chhoDato dravyatvane? nahi chhoDato kyam anya e? 112.
mAnav nathI sur, sur paN nahi manuj ke nahi siddha chhe;
e rIt nahi hoto thako kyam te ananyapaNun dhare? 113.

Page 52 of 214
PDF/HTML Page 64 of 226
single page version

background image
dravyArthike badhun dravya chhe; ne te ja paryAyArthike
chhe anya, jethI te samay tadrUp hoI ananya chhe. 114.
asti, tathA chhe nAsti, tem ja dravya aNavaktavya chhe,
vaLI ubhay ko paryAyathI, vA anyarUp kathAy chhe. 115.
nathI ‘A ja’ evo koI, jyAn kiriyA svabhAv-nipanna chhe;
kiriyA nathI phaLahIn, jo niShphaL dharam utkRuShTa chhe. 116.
nAmAkhya karma svabhAvathI nij jIvadravya-svabhAvane
abhibhUt karI tiryanch, dev, manuShya vA nArak kare. 117.
tiryanch-sur-nar-nArakI jIv nAmakarma-nipanna chhe;
nij karmarUp pariNamanathI ja svabhAvalabdhi na temane. 118.
nahi koI Upaje viNase kShaNabhangasambhavamay jage,
kAraN janam te nAsh chhe; vaLI janma-nAsh vibhinna chhe. 119.
tethI svabhAve sthir evun na koI chhe sansAramAn;
sansAr to sansaraN karatA dravya kerI chhe kriyA. 120.
karme malin jIv karmasanyut pAmato pariNAmane,
tethI karam bandhAy chhe; pariNAm tethI karma chhe. 121.
pariNAm pote jIv chhe, ne chhe kriyA e jIvamayI;
kiriyA gaNI chhe karma; tethI karmano kartA nathI. 122.
jIv chetanArUp pariName; vaLI chetanA trividhA gaNI;
te gnAnaviShayak, karmaviShayak, karmaphaLaviShayak kahI. 123.
chhe ‘gnAn’ arthavikalpa, ne jIvathI karAtun ‘karma’ chhe,
te chhe anek prakAranun, ‘phaL’ saukhya athavA dukh chhe. 124.

Page 53 of 214
PDF/HTML Page 65 of 226
single page version

background image
pariNAm-Atmak jIv chhe, pariNAm gnAnAdik bane;
tethI karamaphaL, karma tem ja gnAn AtmA jANaje. 125.
‘kartA, karam, phaL, karaN jIv chhe’ em jo nishchay karI
muni anyarUp nav pariName, prApti kare shuddhAtmanI. 126.
chhe dravya jIv, ajIv; chit-upayogamay te jIv chhe;
pudgalapramukh je chhe achetan dravya, teh ajIv chhe. 127.
AkAshamAn je bhAg dharma-adharma-kAL sahit chhe,
jIv-pudgalothI yukta chhe, te sarvakALe lok chhe. 128.
utpAd, vyay ne dhruvatA jIvapudgalAtmak lokane
pariNAm dvArA, bhed vA sanghAt dvArA thAy chhe. 129.
je lingathI dravyo mahIn ‘jIv’ ‘ajIv’ em jaNAy chhe,
te jAN mUrta-amUrta guN, atatpaNAthI vishiShTa je. 130.
guN mUrta indriyagrAhya te pudgalamayI bahuvidh chhe;
dravyo amUrtik jeh tenA guN amUrtik jANaje. 131.
chhe varNa tem ja gandh vaLI ras-sparsha pudgaladravyane,
atisUkShmathI pRithvI sudhI; vaLI shabda pudgal, vividh je. 132.
avagAh guN AkAshano, gatihetutA chhe dharmano,
vaLI sthAnakAraNatArUpI guN jAN dravya adharmano. 133.
chhe kALano guN vartanA, upayog bhAkhyo jIvamAn,
e rIt mUrtivihInanA guN jANavA sankShepamAn. 134.
jIvadravya, pudgalakAy, dharma, adharma vaLI AkAshane
chhe svapradesh anek, nahi varte pradesho kALane. 135.

Page 54 of 214
PDF/HTML Page 66 of 226
single page version

background image
loke aloke Abh, lok adharma-dharmathI vyApta chhe,
chhe sheSh-Ashrit kAL, ne jIv-pudgalo te sheSh chhe. 136.
je rIt Abh-pradesh, te rIt sheShadravya-pradesh chhe;
apradesh paramANu vaDe udbhav pradesh taNo bane. 137.
chhe kAL to apradesh; ekapradesh paramANu yadA
AkAshadravya taNo pradesh atikrame, varte tadA. 138.
te deshanA atikramaN sam chhe ‘samay’, tatpUrvApare
je artha chhe te kAL chhe, utpannadhvansI ‘samay’ chhe. 139.
AkAsh je aNuvyApya, ‘Abhapradesh’ sangnA tehane;
te ek sau paramANune avakAshadAnasamartha chhe. 140.
varte pradesho dravyane, je ek athavA be ane
bahu vA asankhya, anant chhe; vaLI hoy samayo kALane. 141.
ek ja samayamAn dhvans ne utpAdano sadbhAv chhe
jo kALane, to kAL teh svabhAv-samavasthit chhe. 142.
pratyek samaye janma-dhrauvya-vinAsh artho kALane
varte saravadA; A ja bas kALANuno sadbhAv chhe. 143.
je arthane na bahu pradesh, na ek vA paramArthathI,
te artha jANo shUnya kevaLanya je astitvathI. 144.
sapradesh arthothI samApta samagra lok sunitya chhe;
tasu jANanAro jIv, prANachatuShkathI sanyukta je. 145.
indriyaprAN, tathA vaLI baLaprAN, AyuprAN ne
vaLI prAN shvAsochchhvAse sau, jIv kerA prAN chhe. 146.

Page 55 of 214
PDF/HTML Page 67 of 226
single page version

background image
je chAr prANe jIvato pUrve, jIve chhe, jIvashe,
te jIv chhe; paN prAN to pudgaladaravaniShpanna chhe. 147.
mohAdikarmanibandhathI sambandh pAmI prANano,
jIv karmaphaL-upabhog karatAn, bandh pAme karmano. 148.
jIv moh-dveSh vaDe kare bAdhA jIvonA prANane,
to bandh gnAnAvaraN-Adik karmano te thAy chhe. 149.
karme malin jIv tyAn lagI prANo dhare chhe pharI pharI,
mamatA sharIrapradhAn viShaye jyAn lagI chhoDe nahIn. 150.
karI indriyAdik-vijay, dhyAve Atmaneupayogane,
te karmathI ranjit nahIn; kyam prAN tene anusare? 151.
astitvanishchit arthano ko anya arthe Upajato
je artha te paryAy chhe, jyAn bhed sansthAnAdino. 152.
tiryanch, nArak, dev, nare nAmakarmoday vaDe
chhe jIvanA paryAy, jeh vishiShTa sansthAnAdike. 153.
astitvathI niShpanna dravyasvabhAvane trivikalpane
je jANato, te AtamA nahi moh paradravye lahe. 154.
chhe AtamA upayogarUp, upayog darshan-gnAn chhe;
upayog e AtmA taNo shubh vA ashubharUp hoy chhe. 155.
upayog jo shubh hoy, sanchay thAy puNya taNo tahIn,
ne pApasanchay ashubhathI; jyAn ubhay nahi, sanchay nahIn. 156.
jANe jinone jeh, shraddhe siddhane, aNagArane,
je sAnukamp jIvo prati, upayog chhe shubh tehane. 157.

Page 56 of 214
PDF/HTML Page 68 of 226
single page version

background image
kuvichAr-sangati-shravaNayut, viShaye kaShAye magna je,
je ugra ne unmArgapar, upayog teh ashubh chhe. 158.
madhyastha paradravye thato, ashubhopayog rahit ne
shubhamAn ayukta, hun dhyAun chhun nij Atmane gnAnAtmane. 159.
hun deh nahi, vANI na, man nahi, temanun kAraN nahIn,
kartA na, kArayitA na, anumantA hun kartAno nahIn. 160.
man, vANI tem ja deh pudgaladravyarUp nirdiShTa chhe;
ne teh pudgaladravya bahu paramANuono pinD chhe. 161.
hun paudgalik nathI, pudgalo men pinDarUp karyAn nathI;
tethI nathI hun deh vA te dehano kartA nathI. 162.
paramANu je apradesh, tem pradeshamAtra, ashabda chhe,
te snigdha rUkSha banI pradeshadvayAdivattva anubhave. 163.
ekAnshathI ArambhI jyAn avibhAg ansh anant chhe,
snigdhatva vA rUkShatva e pariNAmathI paramANune. 164.
ho snigdha athavA rUkSha aNu-pariNAm, sam vA viSham ho,
bandhAy jo guNadvay adhik; nahIn bandh hoy jaghanyano. 165.
chaturansh ko snigdhANu sah dvay-anshamay snigdhANuno;
panchAnshI aNu sah bandh thAy trayAnshamay rUkShANuno. 166.
skandho pradeshadvayAdiyut, sthUl-sUkShma ne sAkAr je,
te pRithvI-vAyu-tej-jaL pariNAmathI nij thAy chhe. 167.
avagADh gADh bharel chhe sarvatra pudgalakAyathI
A lok bAdar-sUkShmathI, karmatvayogya-ayogyathI. 168.

Page 57 of 214
PDF/HTML Page 69 of 226
single page version

background image
skandho karamane yogya pAmI jIvanA pariNAmane
karmatvane pAme; nahIn jIv pariNamAve temane. 169.
karmatvapariNat pudgalonA skandh te te pharI pharI
sharIro bane chhe jIvane, sankrAnti pAmI dehanI. 170.
je deh audArik, ne vaikriy-taijas deh chhe,
kArmaN-ahArak deh je, te sarva pudgalarUp chhe. 171.
chhe chetanAguN, gandh-rUp-ras-shabda-vyakti na jIvane,
vaLI lingagrahaN nathI ane sansthAn bhAkhyun na tehane. 172.
anyonya sparshathI bandh thAy rUpAdiguNayut mUrtane;
paN jIv mUrtirahit bAndhe kem pudgalakarmane? 173.
je rIt darshan-gnAn thAy rUpAdinunguN-dravyanun,
te rIt bandhan jAN mUrtirahitane paN mUrtanun. 174.
vidhavidh viShayo pAmIne upayog-Atmak jIv je
pradveSh-rAg-vimohabhAve pariName, te bandh chhe. 175.
je bhAvathI dekhe ane jANe viShayagat arthane,
tenAthI chhe uparaktatA; vaLI karmabandhan te vaDe. 176.
rAgAdi sah AtmA taNo, ne sparsha sah pudgal taNo,
anyonya je avagAh tene bandh ubhayAtmak kahyo. 177.
sapradesh chhe te jIv, jIvapradeshamAn Ave ane
pudgalasamUh rahe yathochit, jAy chhe, bandhAy chhe. 178.
jIv rakta bAndhe karma, rAg rahit jIv mukAy chhe;
A jIv kerA bandhano sankShep nishchay jANaje. 179.

Page 58 of 214
PDF/HTML Page 70 of 226
single page version

background image
pariNAmathI chhe bandh, rAg-vimoh-dveShathI yukta je;
chhe moh-dveSh ashubh, rAg ashubh vA shubh hoy chhe. 180.
par mAnhI shubh pariNAm puNya, ashubh paramAn pAp chhe;
nijadravyagat pariNAm samaye dukhakShayano hetu chhe. 181.
sthAvar ane tras pRithvIAdik jIvakAy kahel je,
te jIvathI chhe anya tem ja jIv tethI anya chhe. 182.
parane svane nahi jANato e rIt pAmI svabhAvane,
te ‘A hun, A muj’ em adhyavasAn moh thakI kare. 183.
nij bhAv karato jIv chhe kartA khare nij bhAvano;
paN te nathI kartA sakal pudgaladaravamay bhAvano. 184.
jIv sarva kALe pudgalonI madhyamAn varte bhale,
paN nav grahe, na taje, kare nahi jIv pudgalakarmane. 185.
te hAl dravyajanit nij pariNAmano kartA bane,
tethI grahAy ane kadApi mukAy chhe karmo vaDe. 186.
jIv rAgadveShathI yukta jyAre pariName shubh-ashubhamAn,
gnAnAvaraNaityAdibhAve karmadhUli pravesh tyAn. 187.
sapradesh jIv samaye kaShAyit moharAgAdi vaDe,
sambandh pAmI karmarajano, bandharUp kathAy chhe. 188.
A jIv kerA bandhano sankShep nishchay bhAkhiyo
arhantadeve yogIne; vyavahAr anya rIte kahyo. 189.
‘hun A ane A mArun’ e mamatA na deh-dhane taje,
te chhoDI jIv shrAmaNyane unmArgano Ashray kare. 190.

Page 59 of 214
PDF/HTML Page 71 of 226
single page version

background image
hun par taNo nahi, par na mArAn, gnAn kevaL ek hun
je em dhyAve, dhyAnakALe teh shuddhAtmA bane. 191.
e rIt darshan-gnAn chhe, indriy-atIt mahArtha chhe,
mAnun hunAlamban rahit, jIv shuddha, nishchaL dhruv chhe. 192.
lakShmI, sharIr, sukhadukh athavA shatrumitra jano are!
jIvane nathI kaI dhruv, dhruv upayog-Atmak jIv chhe. 193.
A jANI, shuddhAtmA banI, dhyAve param nij Atmane,
sAkAr aN-AkAr ho, te mohagranthi kShay kare. 194.
haNI mohagranthi, kShay karI rAgAdi, samasukhadukh je
jIv pariName shrAmaNyamAn, te saukhya akShayane lahe. 195.
je mohamaL karI naShTa, viShayavirakta thaI, man rokIne,
AtmasvabhAve sthit chhe, te Atmane dhyAnAr chhe. 196.
shA arthane dhyAve shramaN, je naShTaghAtikarma chhe,
pratyakShasarvapadArtha ne gneyAntaprApta, nishank chhe? 197.
bAdhA rahit, sakalAtmamAn sampUrNasukhagnAnADhya je,
indriy-atIt anindri te dhyAve param Anandane. 198.
shramaNo, jino, tIrthankaro A rIt sevI mArgane
siddhi varyA; namun temane, nirvANanA te mArgane. 199.
e rIt tethI Atmane gnAyakasvabhAvI jANIne,
nirmamapaNe rahI sthit A parivarjun chhun hun mamatvane. 200.

Page 60 of 214
PDF/HTML Page 72 of 226
single page version

background image
3. charaNAnuyogasUchak chUlikA
e rIt praNamI siddha, jinavaravRuShabh, munine pharI pharI,
shrAmaNya angIkRut karo, abhilASh jo dukhamuktinI. 201.
bandhujanonI vidAy lai, strI-putra-vaDIlothI chhUTI,
drag-gnAn-tap-chAritra-vIryAchAr angIkRut karI. 202.
‘mujane graho’ kahI, praNat thaI, anugRuhIt thAy gaNI vaDe,
vayarUpakulavishiShTa, yogI, guNADhya ne muni-iShTa je. 203.
parano na hun, par chhe na muj, mArun nathI kaI paN jage,
e rIt nishchit ne jitendriy sAhajikarUpadhar bane. 204.
janmyA pramANe rUp, lunchan keshanun, shuddhatva ne
hinsAdithI shUnyatva, deh-asanskaraNe ling chhe. 205.
Arambh mUrchhA shUnyatA, upayogayog vishuddhatA,
nirapekShatA parathI,jinodit mokShakAraN ling A. 206.
grahI paramaguru-dIdhel ling, namaskaraN karI temane,
vrat ne kriyA suNI, thaI upasthit, thAy chhe munirAj e. 207.
vrat, samiti, lunchan, Avashyak, aNachel, indriyarodhanan,
nahi snAn-dAtaN, ek bhojan, bhUshayan, sthitibhojanan, 208.
A mULaguN shramaNo taNA jinadevathI pragnapta chhe,
temAn pramatta thatAn shramaN chhedopasthApak thAy chhe. 209.
je lingagrahaNe sAdhupad denAr te guru jANavA;
chhedadvaye sthApan kare te sheSh muni niryApakA. 210.

Page 61 of 214
PDF/HTML Page 73 of 226
single page version

background image
jo chhed thAy prayatna sah kRut kAyanI cheShTA viShe,
AlochanApUrvak kriyA kartavya chhe te sAdhune. 211.
chhedopayukta muni, shramaN vyavahAravigna kane jaI,
nij doSh Alochan karI, shramaNopadiShTa kare vidhi. 212.
pratibandh parityAgI sadA adhivAs agar vivAsamAn,
munirAj viharo sarvadA thaI chhedahIn shrAmaNyamAn. 213.
je shramaN gnAn-dragAdike pratibaddha vichare sarvadA,
ne prayat mULaguNo viShe, shrAmaNya chhe paripUrNa tyAn. 214.
muni kShapaN mAnhI, nivAsasthAn, vihAr vA bhojan mahIn,
upadhi-shramaN-vikathA mahIn pratibandhane ichchhe nahIn. 215.
Asan-shayan-gamanAdike charyA prayatnavihIn je,
te jANavI hinsA sadA santAnavAhinI shramaNane. 216.
jIvo-maro jIv, yatnahIn AchAr tyAn hinsA nakkI;
samiti-prayatnasahitane nahi bandh hinsAmAtrathI. 217.
muni yatnahIn AchAravant chha kAyano hinsak kahyo;
jalakamalavat nirlep bhAkhyo, nitya yatnasahit jo. 218.
daihik kriyA thakI jIv maratAn bandh thAyna thAy chhe,
parigrah thakI dhruv bandh, tethI samasta chhoDyo yogIe. 219.
nirapekSha tyAg na hoy to nahi bhAvashuddhi bhikShune,
ne bhAvamAn avishuddhane kShay karmano kaI rIt bane? 220.
Arambh, aNasanyam ane mUrchhA na tyAne kyam bane?
paradravyarat je hoy te kaI rIt sAdhe Atmane? 221.

Page 62 of 214
PDF/HTML Page 74 of 226
single page version

background image
grahaNe visarge sevatAn nahi chhed jethI thAy chhe,
te upadhi sah varto bhale muni kALakShetra vijANIne. 222.
upadhi aninditane, asanyat jan thakI aNaprArthyane,
mUrchhAdijananarahitane ja graho shramaN, thoDo bhale. 223.
kyam anya parigrah hoy jyAn kahI dehane parigrah aho!
mokShechchhune dehey niShpratikarma upadeshe jino ? 224.
janmyA pramANe rUp bhAkhyun upakaraN jinamArgamAn,
guruvachan ne sUtrAdhyayan, vaLI vinay paN upakaraNamAn. 225.
A lokamAn nirapekSha ne paralok-aNapratibaddha chhe
sAdhu kaShAyarahit, tethI yukta A’ra-vihArI chhe. 226.
AtmA aneShak te ya tap, tatsiddhimAn udyat rahI
vaN-eShaNA bhikShA vaLI, tethI anAhArI muni. 227.
kevalasharIr muni tyAny ‘mArun na’ jANI vaN-pratikarma chhe,
nij shaktinA gopan vinA tap sAth tan yojel chhe. 228.
AhAr te ek ja, UNodar ne yathA-upalabdha chhe,
bhikShA vaDe, divase, rasechchhAhIn, vaN-madhumAns chhe. 229.
vRuddhatva, bALapaNA viShe, glAnatva, shrAnt dashA viShe,
charyA charo nijayogya, je rIt mULachhed na thAy chhe. 230.
jo desh-kAL tathA kShamA-shram-upadhine muni jANIne
varte ahAravihAramAn, to alpalepI shramaN te. 231.
shrAmaNya jyAn aikAgrya, ne aikAgrya vastunishchaye,
nishchay bane Agam vaDe, Agamapravartan mukhya chhe. 232.

Page 63 of 214
PDF/HTML Page 75 of 226
single page version

background image
Agamarahit je shramaN te jANe na parane, Atmane;
bhikShu padArtha-ajAN te kShay karmano kai rIt kare? 233.
munirAj AgamachakShu ne sau bhUt indriyachakShu chhe,
chhe dev avadhichakShu ne sarvatrachakShu siddha chhe. 234.
sau chitra guNaparyAyayukta padArtha Agamasiddha chhe;
te sarvane jANe shramaN e dekhIne Agam vaDe. 235.
draShTi na AgamapUrvikA te jIvane sanyam nahIn
e sUtra kerun chhe vachan; muni kem hoy asanyamI? 236.
siddhi nahIn Agam thakI, shraddhA na jo artho taNI;
nirvAN nahi artho taNI shraddhAthI, jo sanyam nahIn. 237.
agnAnI je karmo khapAve lakSha koTi bhavo vaDe,
te karma gnAnI trigupta bas uchchhvAsamAtrathI kShay kare. 238.
aNumAtra paN mUrchhA taNo sadbhAv jo dehAdike,
to sarvaAgamadhar bhale paN nav lahe siddhatvane. 239.
je panchasamit, trigupta, indrinirodhI, vijayI kaShAyano,
paripUrNa darshanagnAnathI, te shramaNane sanyat kahyo. 240.
nindA-prashansA, dukh-sukh, ari-bandhumAn jyAn sAmya chhe,
vaLI loShTa-kanake, jIvit-maraNe sAmya chhe, te shramaN chhe. 241.
drag, gnAn ne chAritra traNamAn yugapade ArUDh je,
tene kahyo aikAgryagat, shrAmaNya tyAn paripUrNa chhe. 242.
paradravyane Ashray shramaN agnAnI pAme mohane
vA rAgane vA dveShane, to vividh bAndhe karmane. 243.

Page 64 of 214
PDF/HTML Page 76 of 226
single page version

background image
nahi moh, ne nahi rAg, dveSh kare nahIn artho viShe,
to niyamathI munirAj e vidhavidh karmo kShay kare. 244.
shuddhopayogI shramaN chhe, shubhayukta paN shAstre kahyA;
shuddhopayogI chhe nirAsrav, sheSh sAsrav jANavA. 245.
vAtsalya pravachanarat viShe ne bhakti arhantAdike
e hoy jo shrAmaNyamAn, to charaN te shubhayukta chhe. 246.
shramaNo prati vandan, naman, anugaman, abhyutthAn ne
vaLI shramanivAraN chhe na nindit rAgayut charyA viShe. 247.
upadesh darshanagnAnano, poShaN-grahaN shiShyo taNun,
upadesh jinapUjA taNovartan tun jAN sarAganun. 248.
vaN jIvakAyavirAdhanA upakAr je nitye kare
chauvidh sAdhusanghane, te shramaN rAgapradhAn chhe. 249.
vaiyAvRute udyat shramaN ShaT kAyane pIDA kare
to shramaN nahi, paN chhe gRuhI; te shrAvakono dharma chhe. 250.
chhe alpa lep chhatAy darshanagnAnapariNat jainane
nirapekShatApUrvak karo upakAr anukampA vaDe. 251.
AkrAnt dekhI shramaNane shram, rog vA bhUkh, pyAsathI,
sAdhu karo sevA svashaktipramAN e munirAjanI. 252.
sevAnimitte rogI-bALak-vRuddha-guru shramaNo taNI,
laukik jano sah vAt shubh-upayogayut nindit nathI. 253.
A shubh charyA shramaNane, vaLI mukhya hoy gRuhasthane;
tenA vaDe ja gRuhastha pAme mokShasukh utkRuShTane. 254.

Page 65 of 214
PDF/HTML Page 77 of 226
single page version

background image
phaL hoy chhe viparIt vastuvisheShathI shubh rAgane,
niShpatti viparIt hoy bhUmivisheShathI jyam bIjane. 255.
chhadmastha-abhihit dhyAnadAne vrataniyamapaThanAdike
rat jIv mokSha lahe nahIn, bas bhAv shAtAtmak lahe. 256.
paramArthathI anabhigna, viShayakaShAyaadhik jano pare
upakAr-sevA-dAn sarva kudevamanujapaNe phaLe. 257.
‘viShayo kaShAyo pAp chhe’ jo em nirUpaN shAstramAn,
to kem tatpratibaddha puruSho hoy re nistArakA? 258.
te puruSh jAN sumArgashALI, pAp-uparam jehane,
samabhAv jyAn sau dhArmike, guNasamUhasevan jehane. 259.
ashubhopayogarahit shramaNoshuddha vA shubhayukta je,
te lokane tAre; ane tadbhakta pAme puNyane. 260.
prakRut vastu dekhI abhyutthAn Adi kriyA thakI
varto shramaN, pachhI vartanIy guNAnusAr visheShathI. 261.
guNathI adhik shramaNo prati satkAr, abhyutthAn ne
anjalikaraN, poShaN, grahaN, sevan ahIn upadiShTa chhe. 262.
muni sUtra-arthapravIN sanyamagnAnatapasamRuddhane
praNipAt, abhyutthAn, sevA sAdhue kartavya chhe. 263.
shAstre kahyuntapasUtrasanyamayukta paN sAdhu nahIn,
jin-ukta AtmapradhAn sarva padArtha jo shraddhe nahIn. 264.
muni shAsane sthit dekhIne je dveShathI nindA kare,
anumat nahIn kiriyA viShe, te nAsh charaN taNo kare. 265.

Page 66 of 214
PDF/HTML Page 78 of 226
single page version

background image
je hInaguN hovA chhatAn ‘hun paN shramaN chhun’ mad kare,
ichchhe vinay guN-adhik pAs, anantasansArI bane. 266.
muni adhikaguN hInaguN prati varte yadi vinayAdimAn,
to bhraShTa thAy charitrathI upayukta mithyA bhAvamAn. 267.
sUtrArthapadanishchay, kaShAyaprashAnti, tap-adhikatva chhe,
te paN asanyat thAy, jo chhoDe na laukik-sangane. 268.
nirgrantharUp dIkShA vaDe sanyamatape sanyukta je,
laukik kahyo tene ya, jo chhoDe na aihik karmane. 269.
tethI shramaNane hoy jo dukhamukti kerI bhAvanA,
to nitya vasavun samAn agar visheSh guNInA sangamAn. 270.
samayastha ho paN sevI bhram ayathA grahe je arthane,
atyantaphaLasamRuddha bhAvI kALamAn jIv te bhame. 271.
ayathAcharaNahIn, sUtra-arthasunishchayI upashAnt je,
te pUrNa sAdhu aphaL A sansAramAn chir nahi rahe. 272.
jANI yathArtha padArthane, tajI sang antarbAhyane,
Asakta nahi viShayo viShe je, ‘shuddha’ bhAkhyA temane. 273.
re ! shuddhane shrAmaNya bhAkhyun, gnAn darshan shuddhane,
chhe shuddhane nirvAN, shuddha ja siddha, praNamun tehane. 274.
sAkAr aN-AkAr charyAyukta A upadeshane
je jANato, te alpa kALe sAr pravachanano lahe. 275.

Page 67 of 214
PDF/HTML Page 79 of 226
single page version

background image
shrI
panchAstikAyasangrah
(padyAnuvAd)
1. ShaDdravya-panchAstikAyavarNan
(harigIt)
shat-indravandit, trijagahit-nirmaL-madhur vadanArane,
nisIm guN dharanArane, jitabhav namun jinarAjane. 1.
A samayane shiranamanapUrvak bhAkhun chhun, suNajo tame;
jinavadananirgat-arthamay, chaugatiharaN, shivahetu chhe. 2.
samavAd vA samavAy pAnch taNo samaybhAkhyun jine;
te lok chhe, AgaL amAp alok AbhasvarUp chhe. 3.
jIvadravya, pudgalakAy, dharma, adharma ne AkAsh e
astitvaniyat, ananyamay ne aNumahAn padArtha chhe. 4.
vidhavidh guNo ne paryayo sah je ananyapaNun dhare
te astikAyo jANavA, trailokyarachanA je vaDe. 5.
te astikAy trikALabhAve pariName chhe, nitya chhe;
e pAnch tem ja kAL vartanaling sarve dravya chhe. 6.
anyonya thAy pravesh, e anyonya de avakAshane,
anyonya milan, chhatAn kadI chhoDe na ApasvabhAvane. 7.

Page 68 of 214
PDF/HTML Page 80 of 226
single page version

background image
sarvArthaprApta, savishvarUp, anantaparyayavant chhe,
sattA janam-lay-dhrauvyamay chhe, ek chhe, savipakSha chhe. 8.
te te vividh sadbhAvaparyayane dravevyApelahe
tene kahe chhe dravya, je sattA thakI nahi anya chhe. 9.
chhe sattva lakShaN jehanun, utpAdavyayadhruvayukta je,
guNaparyayAshray jeh, tene dravya sarvagno kahe. 10.
nahi dravyano utpAd athavA nAsh nahi, sadbhAv chhe;
tenA ja je paryAy te utpAd-lay-dhruvatA kare. 11.
paryAyavirahit dravya nahi, nahi dravyahIn paryAy chhe,
paryAy tem ja dravya kerI ananyatA shramaNo kahe. 12.
nahi dravya viN guN hoy, guN viN dravya paN nahi hoy chhe;
tethI guNo ne dravya kerI abhinnatA nirdiShTa chhe. 13.
chhe asti, nAsti, ubhay tem avAchya Adik bhang je,
Adeshavash te sAt bhange yukta sarve dravya chhe. 14.
nahi ‘bhAv’ kero nAsh hoy, ‘abhAv’no utpAd nA;
‘bhAvo’ kare chhe nAsh ne utpAd guNaparyAyamAn. 15.
jIvAdi sau chhe ‘bhAv’, jIvaguN chetanA upayog chhe;
jIvaparyayo tiryanch-nArak-dev-manuj anek chhe. 16.
manujatvathI vyay pAmIne devAdi dehI thAy chhe;
tyAn jIvabhAv na nAsh pAme, anya nahi udbhav lahe. 17.
janme mare chhe te ja, topaN nAsh-udbhav nav lahe;
sur-mAnavAdik paryayo utpanna ne lay thAy chhe. 18.