Shastra Swadhyay-Gujarati (English transliteration). 2. navpadArthpuravk mokshmArg prapanch varNan; NiyamsAr; 1. jiv adhikAr; 2. ajiv adhikAr; 3. shuddhbhav adhikAr.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 5 of 12

 

Page 69 of 214
PDF/HTML Page 81 of 226
single page version

background image
e rIt sat-vyay ne asat-utpAd hoy na jIvane;
suranarapramukh gatinAmano hadayukta kAL ja hoy chhe. 19.
gnAnAvaraN ityAdi bhAvo jIv sah anubaddha chhe;
teno karIne nAsh, pAme jIv siddhi apUrvane. 20.
guNaparyaye sanyukta jIv sansaraN karato e rIte
udbhav, vilay, vaLI bhAv-vilay, abhAv-udbhavane kare. 21.
jIvadravya, pudgalakAy, nabh ne astikAyo sheSh be
aNakRutak chhe, astitvamay chhe, lokakAraNabhUt chhe. 22.
sattAsvabhAvI jIv ne pudgal taNA pariNamanathI
chhe siddhi jenI, kAL te bhAkhyo jiNande niyamathI. 23.
rasavarNapanchak, sparsha-aShTak, gandhayugal vihIn chhe,
chhe mUrtihIn, agurulaghuk chhe, kAL vartanaling chhe. 24.
je samay, nimiSh, kaLA, ghaDI, dinarAt, mAs, RUtu ane
je ayan ne varShAdi chhe, te kAL par-Ayatta chhe. 25.
‘chir’ ‘shIghra’ nahi mAtrA vinA, mAtrA nahIn pudgal vinA,
te kAraNe par-Ashraye utpanna bhAkhyo kAL A. 26.
chhe jIv, chetayitA, prabhu, upayogachihna, amUrta chhe,
kartA ane bhoktA, sharIrapramAN, karme yukta chhe. 27.
sau karmamaLathI mukta AtmA pAmIne lokAgrane,
sarvagnadarshI te anant anindri sukhane anubhave. 28.
svayamev chetak sarvagnAnI-sarvadarshI thAy chhe,
ne nij amUrta anant avyAbAdh sukhane anubhave. 29.

Page 70 of 214
PDF/HTML Page 82 of 226
single page version

background image
je chAr prANe jIvato pUrve, jIve chhe, jIvashe,
te jIv chhe; ne prAN indriy-Ayu-baL-uchchhvAs chhe. 30.
je agurulaghuk anant te-rUp sarva jIvo pariName;
saunA pradesh asankhya; katipay lokavyApI hoy chhe; 31.
avyApI chhe katipay; vaLI nirdoSh siddha jIvo ghaNA;
mithyAtva-yog-kaShAyayut sansArI jIv bahu jANavA. 32.
jyam dUdhamAn sthit padmarAgamaNi prakAshe dUdhane,
tyam dehamAn sthit dehI dehapramAN vyApakatA lahe. 33.
tan tan dhare jIv, tan mahIn aikyastha paN nahi ek chhe,
jIv vividh adhyavasAyayut, rajamaLamalin thaIne bhame. 34.
jIvatva nahi ne sarvathA tadabhAv paN nahi jemane,
te siddha chheje dehavirahit vachanaviShayAtIt chhe. 35.
Upaje nahIn ko kAraNe te siddha tethI na kArya chhe,
upajAvatA nathI kAI paN tethI na kAraN paN Thare. 36.
sadbhAv jo nahi hoy to dhruv, nAsh, bhavya, abhavya ne
vignAn, aNavignAn, shUnya, ashUnyae kaI nav ghaTe. 37.
traNavidh chetakabhAvathI ko jIvarAshi ‘kArya’ne,
ko jIvarAshi ‘karmaphaL’ne, koI chete ‘gnAn’ne. 38.
vede karamaphaL sthAvaro, tras kAryayut phaL anubhave,
prANitvathI atikrAnt je te jIv vede gnAnane. 39.
chhe gnAn ne darshan sahit upayog yugal prakArano;
jIvadravyane te sarva kAL ananyarUpe jANavo. 40.

Page 71 of 214
PDF/HTML Page 83 of 226
single page version

background image
mati, shrut, avadhi, mana, kevaLpAnch bhedo gnAnanA;
kumati, kushrut, vibhangtraN paN gnAn sAthe joDavAn. 41.
darshan taNA chakShu-achakShurUp, avadhirUp ne
nisImaviShay anidhan kevaLarUp bhed kahel chhe. 42.
chhe gnAnathI nahi bhinna gnAnI, gnAn toy anek chhe;
te kAraNe to vishvarUp kahyun daravane gnAnIe. 43.
jo dravya guNathI anya ne guN anya mAno dravyathI,
to thAy dravya-anantatA vA thAy nAsti dravyanI. 44.
guN-dravyane avibhaktarUp ananyatA budhamAnya chhe;
paN tyAn vibhakta ananyatA vA anyatA nahi mAnya chhe. 45.
vyapadesh ne sansthAn, sankhyA, viShay bahu ye hoy chhe;
te temanA anyatva tem ananyatAmAn paN ghaTe. 46.
dhanathI ‘dhanI’ ne gnAnathI ‘gnAnI’dvidhA vyapadesh chhe,
te rIt tattvagno kahe ekatva tem pRuthaktvane. 47.
jo hoy arthAntarapaNun anyonya gnAnI-gnAnane,
banne achetanatA lahejinadevane nahi mAnya je. 48.
re! jIv gnAnavibhinna nahi samavAyathI gnAnI bane;
‘agnAnI’ evun vachan te ekatvanI siddhi kare. 49.
samavartitA samavAy chhe, apRuthaktva te, ayutatva te;
te kAraNe bhAkhI ayutasiddhi guNo ne dravyane. 50.
paramANumAn prarUpit varaN, ras, gandh, tem ja sparsha je,
aNuthI abhinna rahI visheSh vaDe prakAshe bhedane; 51.

Page 72 of 214
PDF/HTML Page 84 of 226
single page version

background image
tyam gnAnadarshan jIvaniyat ananya rahIne jIvathI,
anyatvanA kartA bane vyapadeshathIna svabhAvathI. 52.
jIvo anAdi-anant, sAnt, anant chhe jIvabhAvathI,
sadbhAvathI nahi ant hoy; pradhAnatA guN pAnchathI. 53.
e rIt sat-vyay ne asat-utpAd jIvane hoy chhe,
bhAkhyun jine, je pUrva-apar viruddha paN aviruddha chhe. 54.
tiryanch-nArak-dev-mAnav nAmanI chhe prakRiti je,
te vyay kare sat bhAvano, utpAd asat taNo kare. 55.
pariNAm, uday, kShayopasham, upasham, kShaye sanyukta je,
te pAnch jIvaguN jANavA; bahu bhedamAn vistIrNa chhe. 56.
pudgalakaramane vedatAn AtmA kare je bhAvane,
te bhAvano te jIv chhe kartAkahyun jinashAsane. 57.
pudgalakaram viN jIvane upasham, uday, kShAyik ane
kShAyopashamik na hoy, tethI karmakRut e bhAv chhe. 58.
jo bhAvakartA karma, to shun karmakartA jIv chhe?
jIv to kadI karato nathI nij bhAv viN kaI anyane. 59.
re! bhAv karmanimitta chhe ne karma bhAvanimitta chhe,
anyonya nahi kartA khare; kartA vinA nahi thAy chhe. 60.
nij bhAv karato AtamA kartA khare nij bhAvano,
kartA na pudgalakarmano;upadesh jinano jANavo. 61.
re! karma ApasvabhAvathI nij karmaparyayane kare,
AtmAy karmasvabhAvarUp nij bhAvathI nijane kare. 62.

Page 73 of 214
PDF/HTML Page 85 of 226
single page version

background image
jo karma karma kare ane AtmA kare bas Atmane,
kyam karma phaL de jIvane ? kyam jIv te phaL bhogave? 63.
avagADh gADh bharel chhe sarvatra pudgalakAyathI
A lok bAdar-sUkShmathI, vidhavidh anantAnantathI. 64.
AtmA kare nij bhAv jyAn, tyAn pudgalo nij bhAvathI
karmatvarUpe pariName anyonya-avagAhit thaI. 65.
jyam skandharachanA bahuvidhA dekhAy chhe pudgal taNI
parathI akRut, te rIt jANo vividhatA karmo taNI. 66.
jIv-pudgalo anyonyamAn avagAh grahIne baddha chhe;
kALe viyog lahe tadA sukhadukh Apebhogave. 67.
tethI karam, jIvabhAvathI sanyukta, kartA jANavun;
bhoktApaNun to jIvane chetakapaNe tatphaL taNun. 68.
kartA ane bhoktA thato e rIt nij karmo vaDe
jIv mohathI Achchhanna sAnt anant sansAre bhame. 69.
jinavachanathI lahI mArga je, upashAntakShINamohI bane,
gnAnAnumArga viShe chare, te dhIr shivapurane vare. 70.
ek ja mahAtmA te dvibhed ane trilakShaN ukta chhe,
chaubhramaNayut, panchAgraguNaparadhAn jIv kahel chhe; 71.
upayogI ShaT-apakramasahit chhe, saptabhangIsattva chhe,
jIv aShTa-Ashray, nav-arath, dashasthAnagat bhAkhel chhe. 72.
prakRiti-sthiti-paradesh-anubhavabandhathI parimuktane
gati hoy Unche; sheShane vidishA tajI gati hoy chhe. 73.

Page 74 of 214
PDF/HTML Page 86 of 226
single page version

background image
jaDarUp pudgalakAy kerA chAr bhedo jANavA;
te skandh, teno desh, skandhapradesh, paramANu kahyA. 74.
pUraN-sakaL te ‘skandh’ chhe ne ardha tenun ‘desh’ chhe,
ardhArdha tenun ‘pradesh’ ne avibhAg te ‘paramANu’ chhe. 75.
sau skandh bAdar-sUkShmamAn ‘pudgal’ taNo vyavahAr chhe;
chha vikalpa chhe skandho taNA, jethI trijag niShpanna chhe. 76.
je ansh antim skandhano, paramANu jANo tehane;
te ek ne avibhAg, shAshvat, mUrtiprabhav, ashabda chhe. 77.
AdeshamAtrathI mUrta, dhAtuchatuShkano chhe hetu je,
te jANavo paramANuje pariNAmI, Ap ashabda chhe. 78.
chhe shabda skandhotpanna; skandho aNusamUhasanghAt chhe,
skandhAbhighAte shabda Upaje, niyamathI utpAdya chhe. 79.
nahi anavakAsh, na sAvakAsh pradeshathI, aNu shAshvato,
bhettA

rachayitA skandhano, pravibhAgI sankhyA-kALano. 80.
ek ja varaN-ras-gandh ne bee sparshayut paramANu chhe,
te shabdahetu, ashabda chhe, ne skandhamAn paN dravya chhe. 81.
indriy vaDe upabhogya, indriy, kAy, man ne karma je,
vaLI anya je kaI mUrta te saghaLuy pudgal jANaje. 82.
dharmAstikAy avarNagandh, ashabdaras, asparsha chhe;
lokAvagAhI, akhanD chhe, vistRut, asankhyapradesh chhe. 83.
je agurulaghuk anant te-rUp sarvadA e pariName,
chhe nitya, Ap akArya chhe, gatipariNamitane hetu chhe. 84.

Page 75 of 214
PDF/HTML Page 87 of 226
single page version

background image
jyam jagatamAn jaL mInane anugrah kare chhe gamanamAn,
tyam dharma paN anugrah kare jIv-pudgalone gamanamAn. 85.
jyam dharmanAmak dravya tem adharmanAmak dravya chhe;
paN dravya A chhe pRithvI mAphak hetu thitipariNamitane. 86.
dharmAdharam hovAthI lok-alok ne sthitigati bane;
te ubhay bhinna-abhinna chhe ne sakaLalokapramAN chhe. 87.
dharmAsti gaman kare nahIn, na karAvato paradravyane;
jIv-pudgalonA gatiprasAr taNo udAsIn hetu chhe. 88.
re! jemane gati hoy chhe, teo ja vaLI sthir thAy chhe;
te sarva nij pariNAmathI ja kare gatisthitibhAvane. 89.
je lokamAn jIv-pudgalone, sheSh dravya samastane
avakAsh de chhe pUrNa, te AkAshanAmak dravya chhe. 90.
jIv-pudgalAdik sheSh dravya ananya jANo lokathI;
nabh antashUnya ananya tem ja anya chhe e lokathI. 91.
avakAshadAyak Abh gati-sthitihetutA paN jo dhare,
to UrdhvagatiparadhAn siddho kem temAn sthiti lahe? 92.
bhAkhI jinoe lokanA agre sthiti siddho taNI,
te kAraNe jANogatisthiti AbhamAn hotI nathI. 93.
nabh hoy jo gatihetu ne sthitihetu pudgal-jIvane,
to hAni thAy alokanI, lokAnta pAme vRuddhine. 94.
tethI gatisthitihetuo dharmAdharam chhe, nabh nahIn;
bhAkhyun jinoe Am lokasvabhAvanA shrotA prati. 95.

Page 76 of 214
PDF/HTML Page 88 of 226
single page version

background image
dharmAdharam-nabhane samAnapramANayut apRuthaktvathI,
vaLI bhinnabhinna visheShathI, ekatva ne anyatva chhe. 96.
AtmA ane AkAsh, dharma, adharma, kAL amUrta chhe,
chhe mUrta pudgaladravya; temAn jIv chhe chetan khare. 97.
jIv-pudgalo sahabhUt chhe sakriy, niShkriy sheSh chhe;
chhe kAL pudgalane karaN, pudgal karaN chhe jIvane. 98.
chhe jIvane je viShay indriyagrAhya, te sau mUrta chhe;
bAkI badhuy amUrta chhe; man jANatun te ubhayane. 99.
pariNAmabhav chhe kAL, kALapadArthabhav pariNAm chhe;
A chhe svabhAvo ubhayanA; kShaNabhangI ne dhruv kAL chhe. 100.
chhe ‘kAL’ sangnA satprarUpak tethI kAL sunitya chhe;
utpannadhvansI anya je te dIrghasthAyI paN Thare. 101.
A jIv, pudgal, kAL, dharma, adharma tem ja nabh viShe
chhe ‘dravya’sangnA sarvane, kAyatva chhe nahi kALane. 102.
e rIt pravachanasArarUp ‘panchAstisangrah’ jANIne
je jIv chhoDe rAgadveSh, lahe sakaLadukhamokShane. 103.
A artha jANI, anugaman-udyam karI, haNI mohane,
prashamAvI rAgadveSh, jIv uttar-pUrav virahit bane. 104.

Page 77 of 214
PDF/HTML Page 89 of 226
single page version

background image
2. navapadArthapUrvak mokShamArgaprapanchavarNan
shirasA namI apunarjanamanA hetu shrI mahAvIrane,
bhAkhun padArthavikalpa tem ja mokSha kerA mArgane. 105.
samyaktvagnAn samet chArit rAgadveShavihIn je,
te hoy chhe nirvANamArag labdhabuddhi bhavyane. 106.
‘bhAvo’ taNI shraddhA sudarshan, bodh teno gnAn chhe,
vadhu rUDh mArga thatAn viShayamAn sAmya te chAritra chhe. 107.
be bhAvjIv ajIv, tadgat puNya tem ja pAp ne
Asarav, samvar, nirjarA, vaLI bandh, mokShapadArtha chhe. 108.
jIvo dvividhsansArI, siddho; chetanAtmak ubhay chhe;
upayogalakShaN ubhay; ek sadeh, ek adeh chhe. 109.
bhU-jal-anal-vAyu-vanaspatikAy jIvasahit chhe;
bahu kAy te atimohasanyut sparsha Ape jIvane. 110.
tyAn jIv traN sthAvaratanu, tras jIv agni-samIranA;
e sarva manapariNAmavirahit ek-indriy jANavA. 111.
A pRithvIkAyik Adi jIvanikAy pAnch prakAranA,
saghaLAy manapariNAmavirahit jIv ekendriy kahyA. 112.
jevA jIvo anDastha, mUrchhAvastha vA garbhastha chhe;
tevA badhA A panchavidh ekendri jIvo jANaje. 113.
shambUk, chhIpo, mAtRuvAho, shankh, kRumi pag-vagaranA
je jANatA rasasparshane, te jIv dvIndriy jANavA. 114.

Page 78 of 214
PDF/HTML Page 90 of 226
single page version

background image
jU, kun bhI, mAkaD, kIDI, tem ja vRushchikAdik jantu je
ras, gandh tem ja sparsha jANe, jIv trIndriy teh chhe. 115.
madhamAkh, bhramar, patang, mAkhI, DAns, machchhar Adi je,
te jIv jANe sparshane, ras, gandh tem ja rUpane. 116.
sparshAdipanchak jANatAn tiryanch-nArak-sur-naro
jaLachar, bhUchar ke khecharobaLavAn panchendriy jIvo. 117.
nar karmabhUmij bhogabhUmij, dev chAr prakAranA,
tiryanch bahuvidh, nArakonA pRithvIgat bhedo kahyA. 118.
gatinAm ne AyuShya pUrvanibaddha jyAn kShay thAy chhe,
tyAn anya gati-AyuShya pAme jIv nijaleshyAvashe. 119.
A ukta jIvanikAy sarve dehasahit kahel chhe,
ne dehavirahit siddha chhe; sansArI bhavya-abhavya chhe. 120.
re! indriyo nahi jIv, ShaDvidh kAy paN nahi jIv chhe;
chhe temanAmAn gnAn je bas te ja jIv nirdiShTa chhe. 121.
jANe ane dekhe badhun, sukh abhilaShe, dukhathI Dare,
hit-ahit jIv kare ane hit-ahitanun phaL bhogave. 122.
bIjAy bahu paryAyathI e rIt jANI jIvane,
jANo ajIvapadArtha gnAnavibhinna jaD lingo vaDe. 123.
chhe jIvaguN nahi Abh-dharma-adharma-pudgal-kALamAn;
temAn achetanatA kahI, chetanapaNun kahyun jIvamAn. 124.
sukhadukhasanchetan, ahitanI bhIti, udyam hit viShe
jene kadI hotAn nathI, tene ajIv shramaNo kahe. 125.

Page 79 of 214
PDF/HTML Page 91 of 226
single page version

background image
sansthAn-sanghAto, varaN-ras-gandh-shabda-sparsha je,
te bahu guNo ne paryayo pudgaladaravaniShpanna chhe. 126.
je chetanAguN, arasarUp, agandhashabda, avyakta chhe,
nirdiShTa nahi sansthAn, indriyagrAhya nahi, te jIv chhe. 127.
sansAragat je jIv chhe pariNAm tene thAy chhe,
pariNAmathI karmo, karamathI gaman gatimAn thAy chhe. 128.
gati prAptane tan thAy, tanathI indriyo vaLI thAy chhe,
enAthI viShay grahAy, rAgadveSh tethI thAy chhe. 129.
e rIt bhAv anAdinidhan anAdisAnt thayA kare
sansArachakra viShe jIvoneem jinadevo kahe. 130.
chhe rAg, dveSh, vimoh, chittaprasAdapariNati jehane,
te jIvane shubh vA ashubh pariNAmano sadbhAv chhe. 131.
shubh bhAv jIvanA puNya chhe ne ashubh bhAvo pAp chhe;
tenA nimitte paudgalik pariNAm karmapaNun lahe. 132.
chhe karmanun phaL viShay, tene niyamathI akSho vaDe
jIv bhogave dukhe-sukhe, tethI karam te mUrta chhe. 133.
mUrat mUrat sparshe ane mUrat mUrat bandhan lahe;
AtmA amUrat ne karam anyonya avagAhan lahe. 134.
chhe rAgabhAv prashasta, anukampAsahit pariNAm chhe,
manamAn nahIn kAluShya chhe, tyAn puNya-Asrav hoy chhe. 135.
arhant-sAdhu-siddha pratye bhakti, cheShTA dharmamAn,
guruo taNun anugamane pariNAm rAg prashastanA. 136.

Page 80 of 214
PDF/HTML Page 92 of 226
single page version

background image
dukhit, tRuShit vA kShudhit dekhI dukh pAmI man viShe
karuNAthI varte jeh, anukampA sahit te jIv chhe. 137.
mad-krodh athavA lobh-mAyA chitta-Ashray pAmIne
jIvane kare je kShobh, tene kaluShatA gnAnI kahe. 138.
charyA pramAdabharI, kaluShatA, lubdhatA viShayo viShe,
paritAp ne apavAd paranA, pAp-Asravane kare. 139.
sangnA, trileshyA, indrivashatA, Artaraudra dhyAn be,
vaLI moh ne duryukta gnAn pradAn pAp taNun kare. 140.
mArge rahI sangnA-kaShAyo-indrino nigrah kare,
pApAsaravanun chhidra tene teTalun rUndhAy chhe. 141.
sau dravyamAn nahi rAg-dveSh-vimoh varte jehane,
shubh-ashubh karma na Asrave samadukhasukh te bhikShune. 142.
jyAre na yoge puNya tem ja pAp varte viratane,
tyAre shubhAshubhakRut karamano thAy samvar tehane. 143.
je yog-samvarayukta jIv bahuvidh tapo sah pariName,
tene niyamathI nirjarA bahu karma kerI thAy chhe. 144.
samvar sahit, Atmaprayojanano prasAdhak Atmane
jANI, sunishchaL gnAn dhyAve, te karamaraj nirjare. 145.
nahi rAgadveShavimoh ne nahi yogasevan jehane,
pragaTe shubhAshubh bALanAro dhyAn-agni tehane. 146.
jo AtamA uparakta karato ashubh vA shubh bhAvane,
to te vaDe e vividh pudgalakarmathI bandhAy chhe. 147.

Page 81 of 214
PDF/HTML Page 93 of 226
single page version

background image
chhe yogahetuk grahaN, manavachakAy-Ashrit yog chhe;
chhe bhAvahetuk bandh, ne mohAdisanyut bhAv chhe. 148.
hetu chaturvidh aShTavidh karmo taNAn kAraN kahyAn,
tenAy chhe rAgAdi, jyAn rAgAdi nahi tyAn bandh nA. 149.
hetu-abhAve niyamathI Asravanirodhan gnAnIne,
AsaravabhAv-abhAvamAn karmo taNun rodhan bane. 150.
karmo-abhAve sarvagnAnI sarvadarshI thAy chhe,
ne akSharahit, anant, avyAbAdh sukhane te lahe. 151.
dragagnAnathI paripUrNa ne paradravyavirahit dhyAn je,
te nirjarAno hetu thAy svabhAvapariNat sAdhune. 152.
samvarasahit te jIv pUrva samasta karmo nirjare
ne AyuvedyavihIn thaI bhavane taje; te mokSha chhe. 153.
AtmasvabhAv ananyamay nirvighna darshan gnAn chhe;
draggnAnaniyat anindya je astitva te chAritra chhe. 154.
nijabhAvaniyat aniyataguNaparyayapaNe parasamay chhe;
te jo kare svakasamayane to karmabandhanathI chhUTe. 155.
je rAgathI paradravyamAn karato shubhAshubh bhAvane,
te svakacharitrathI bhraShTa, parachAritra AcharanAr chhe. 156.
re! puNya athavA pAp jIvane Asrave je bhAvathI,
tenA vaDe te ‘paracharit’ nirdiShTa chhe jinadevathI. 157.
sau-sangamukta ananyachitta svabhAvathI nij Atmane
jANe ane dekhe niyat rahI, te svacharitapravRutta chhe. 158.

Page 82 of 214
PDF/HTML Page 94 of 226
single page version

background image
te chhe svacharitapravRutta, je paradravyathI virahitapaNe
nij gnAnadarshanabhedane jIvathI abhinna ja Achare. 159.
dharmAdinI shraddhA sudrag, pUrvAngabodh subodh chhe,
tapamAnhI cheShTA charaNe vyavahAramuktimArga chhe. 160.
je jIv darshanagnAnacharaN vaDe samAhit hoIne,
chhoDe grahe nahi anya kaI paN, nishchaye shivamArga chhe. 161.
jANe, jue ne Achare nij Atmane AtmA vaDe,
te jIv darshan, gnAn ne chAritra chhe nishchitapaNe. 162.
jANe-jue chhe sarva tethI saukhya-anubhav muktane;
A bhAv jANe bhavya jIv, abhavya nahi shraddhA lahe. 163.
drag, gnAn ne chAritra chhe shivamArga tethI sevavAn
sante kahyun, paN hetu chhe e bandhanA vA mokShanA. 164.
jinavarapramukhanI bhakti dvArA mokShanI AshA dhare
agnAnathI jo gnAnI jIv, to parasamayarat teh chhe. 165.
jin-siddha-pravachan-chaitya-munigaN-gnAnanI bhakti kare,
te puNyabandh lahe ghaNo, paN karmano kShay nav kare. 166.
aNumAtra jene hRudayamAn paradravya pratye rAg chhe,
ho sarvaAgamadhar bhale, jANe nahIn svak-samayane. 167.
mananA bhramaNathI rahit je rAkhI shake nahi Atmane,
shubh vA ashubh karmo taNo nahi rodh chhe te jIvane. 168.
te kAraNe mokShechchhu jIv asang ne nirmam banI
siddho taNI bhakti kare, upalabdhi jethI mokShanI. 169.

Page 83 of 214
PDF/HTML Page 95 of 226
single page version

background image
sanyam tathA tapayuktane paN dUratar nirvAN chhe,
sUtro, padArtho, jinavaro prati chittamAn ruchi jo rahe. 170.
jin-siddha-pravachan-chaitya pratye bhakti dhArI man viShe,
sanyam param sah tap kare, te jIv pAme svargane. 171.
tethI na karavo rAg jarIye kyAy paN mokShechchhue;
vItarAg thaIne e rIte te bhavya bhavasAgar tare. 172.
men mArga-udyotArtha, pravachanabhaktithI prerAIne,
kahyun sarvapravachan-sArabhUt ‘panchAstisangrah’ sUtrane. 173.

Page 84 of 214
PDF/HTML Page 96 of 226
single page version

background image
shrI
niyamasAr
(padyAnuvAd)
1. jIv adhikAr
(harigIt)
namIne anantotkRuShTa darshanagnAnamay jin vIrane,
kahun niyamasAr hun kevaLIshrutakevaLIparikathitane. 1.
chhe mArganun ne mArgaphaLanun kathan jinavarashAsane;
tyAn mArga mokShopAy chhe ne mArgaphaL nirvAN chhe. 2.
je niyamathI kartavya evAn ratnatray te niyam chhe;
viparItanA parihAr arthe ‘sAr’ pad yojel chhe. 3.
chhe niyam mokShopAy, tenun phaL param nirvAN chhe;
vaLI A traNenun bhedapUrvak bhinna nirUpaN hoy chhe. 4.
re! Apta-Agam-tattvanI shraddhAthI samakit hoy chhe;
nisheShadoShavihIn je guNasakaLamay te Apta chhe. 5.
bhay, roSh, rAg, kShudhA, tRuShA, mad, moh, chintA, janma ne
rati, rog, nidrA, sved, khed, jarAdi doSh aDhAr chhe. 6.
sau doSh rahit, anantagnAnadragAdi vaibhavayukta je,
paramAtma te kahevAy, taddaviparIt nahi paramAtma chhe. 7.

Page 85 of 214
PDF/HTML Page 97 of 226
single page version

background image
paramAtmavANI shuddha ne pUrvApare nirdoSh je,
te vANIne Agam kahI; teNe kahyA tattvArthane. 8.
jIvadravya, pudgal, kAL tem ja Abh, dharma, adharmae
bhAkhyA jine tattvArtha, guNaparyAy vidhavidh yukta je. 9.
upayogamay chhe jIv ne upayog darshan-gnAn chhe;
gnAnopayog svabhAv tem vibhAvarUp dvividh chhe. 10.
asahAy, indrivihIn, kevaL, te svabhAvik gnAn chhe;
sugnAn ne agnAnem vibhAvagnAn dvividh chhe. 11.
mati, shrut, avadhi, manaparyaybhed chhe sugnAnanA;
kumati, kuavadhi, kushrute traN bhed chhe agnAnanA. 12.
upayog darshanano svabhAv-vibhAvarUp dvividh chhe;
asahAy, indrivihIn, kevaL, te svabhAv kahel chhe. 13.
chakShu, achakShu, avadhitraN darshan vibhAvik chhe kahyAn;
nirapekSha, svaparApekShae be bhed chhe paryAyanA. 14.
tiryanch-nArak-dev-nar paryAy vaibhAvik kahyA,
paryAy karmopAdhivarjit te svabhAvik bhAkhiyA. 15.
chhe karmabhUmij bhogabhUmijbhed be manujo taNA,
ne pRithvIbhede sapta bhedo jANavA nArak taNA. 16.
tiryanchanA chhe chaud bhedo, chAr bhedo devanA;
A sarvano vistAr chhe nirdiShTa lokavibhAgamAn. 17.
AtmA kare, vaLI bhogave pudgalakaram vyavahArathI;
ne karmajanit vibhAvano kartAdi chhe nishchay thakI. 18.

Page 86 of 214
PDF/HTML Page 98 of 226
single page version

background image
pUrvokta paryAyothI chhe vyatirikta jIv dravyArthike;
ne ukta paryAyothI chhe sanyukta paryAyArthike. 19.
2. ajIv adhikAr
paramANu tem ja skandh e be bhed pudgaladravyanA;
chha vikalpa chhe skandho taNA ne bhed be paramANunA. 20.
atithUlathUl, thUl, thUlasUkSham, sUkShmathUl, vaLI sUkShma ne
atisUkShmaem dharAdi pudgalaskandhanA chha vikalpa chhe. 21.
bhUparvatAdik skandhane atithUlathUl jine kahyA,
ghI-tel-jaL ityAdine vaLI thUl skandho jANavA; 22.
Atap ane chhAyAdine thUlasUkShma skandho jANaje,
chaturindriyanA je viShay tene sUkShmathUl kahyA jine; 23.
vaLI karmavargaNayogya skandho sUkShma skandho jANavA,
tenAthI viparIt skandhane atisUkShma skandho varNavyA. 24.
je hetu dhAtuchatuShkano te kAraNANu jANavo;
skandho taNA avasAnane vaLI kAryaparamANu kahyo. 25.
je Adi-madhye antamAn pote ja chhe, avibhAgI chhe,
je indrithI nahi grAhya chhe, paramANu jANo tehane. 26.
be sparsha, ras-rUp-gandh ek, svabhAvaguNamay teh chhe;
jinasamayamAnhI vibhAvaguN sarvAkShapragaT kahel chhe. 27.
pariNAm paranirapekSha teh svabhAvaparyay jANavo;
pariNAm skandhasvarUp teh vibhAvaparyay jANavo. 28.

Page 87 of 214
PDF/HTML Page 99 of 226
single page version

background image
paramANune ‘pudgaladarav’ vyapadesh chhe nishchay thakI;
ne skandhane ‘pudgaladarav’ vyapadesh chhe vyavahArathI. 29.
jIv-pudgalone gaman-sthAnanimitta dharma-adharma chhe;
jIvAdi sarva padArthane avagAhahetu Abh chhe. 30.
Avali-samayanA bhedathI be bhed vA traN bhed chhe;
sansthAnathI sankhyAtaguN AvalipramAN atIt chhe. 31.
jIvothI ne pudgalathI paN samayo anantaguNA kahyA;
te kAL chhe paramArtha, je chhe sthit lokAkAshamAn. 32.
jIvapudgalAdi padArthane pariNamanakAraN kAL chhe;
dharmAdi chAr svabhAvaguNaparyAyavant padArtha chhe. 33.
jinasamayamAnhI kAL chhoDI sheSh pAnch padArtha je,
te astikAy kahyA; anekapradeshayut te kAy chhe. 34.
aNasankhya, sankhya, anant hoy pradesh mUrtik dravyane,
aNasankhya jAN pradesh dharma, adharma tem ja jIvane; 35.
aNasankhya lokAkAshamAnhI, anant jAN alokane,
chhe kAL ekapradeshI, tethI na kALane kAyatva chhe. 36.
chhe mUrta pudgaladravya, sheSh padArtha mUrtivihIn chhe;
chaitanyayut chhe jIv ne chaitanyavarjit sheSh chhe. 37.
3. shuddhabhAv adhikAr
chhe bAhyatattva jIvAdi sarve hey, AtmA grAhya chhe,
je karmathI utpanna guNaparyAyathI vyatirikta chhe. 38.

Page 88 of 214
PDF/HTML Page 100 of 226
single page version

background image
jIvane na sthAn svabhAvanAn, mAnApamAn taNAn nahIn,
jIvane na sthAno harShanAn, sthAno aharSha taNAn nahIn. 39.
sthitibandhasthAno, prakRitisthAn, pradeshanAn sthAno nahIn,
anubhAganAn nahi sthAn jIvane, udayanAn sthAno nahIn. 40.
sthAno na kShAyikabhAvanAn, kShAyopashamik taNAn nahIn,
sthAno na upashamabhAvanAn ke udayabhAv taNAn nahIn. 41.
chaugatibhramaN nahi, janma-maraN na, rog

shok

jarA nahIn,
kuL, yoni ke jIvasthAn, mArgaNasthAn jIvane chhe nahIn. 42.
nirdanD ne nirdvandva, nirmam, nisharIr, nIrAg chhe,
nirdoSh, nirbhay, niravalamban, AtamA nirmUDh chhe. 43.
nirganrath chhe, niShkAm chhe, nikrodh, jIv nirmAn chhe,
nishalya tem nIrAg, nirmad, sarvadoShavimukta chhe. 44.
strI-puruSh Adik paryayo, rasavarNagandhasparsha ne
sansthAn tem ja sanhanan sau chhe nahIn jIvadravyane. 45.
jIv chetanAguN, arasarUp, agandhashabda, avyakta chhe,
vaLI lingagrahaNavihIn chhe, sansthAn bhAkhyun na tehane. 46.
jevA jIvo chhe siddhigat tevA jIvo sansArI chhe,
jethI janamamaraNAdihIn ne aShTaguNasanyukta chhe. 47.
asharIr ne avinAsh chhe, nirmaL, atIndriy, shuddha chhe,
jyam lok-agre siddha, te rIt jAN sau sansArIne. 48.
A sarva bhAv kahel chhe vyavahAranayanA Ashraye;
sansArI jIv samasta siddhasvabhAvI shuddhanayAshraye. 49.