Page 277 of 297
PDF/HTML Page 301 of 321
single page version
ane lokanA svarUpanun chintavan kare te sansthAnavichay chhe. vaLI A dharmadhyAn dashaprakArathI paN kahyun chhe – apAyavichay, upAyavichay, jIvavichay, Agnavichay, vipAkavichay, ajIvavichay, hetuvichay, virAgavichay, bhavavichay ane sansthAnavichay. e pramANe dashenun chintavan chhe te A chAre bhedonA visheShabhed chhe. vaLI padastha, pinDastha, rUpastha ane rUpAtIt — evA chAr bhedarUp paN dharmadhyAn hoy chhe.1 tyAn pad to akSharonA samudAyanun nAm chhe ane te parameShThIvAchak akShar chhe jenI mantra sangnA chhe. e akSharone pradhAn karI parameShThInun chintavan kare tyAn te akSharamAn ekAgrachitta thAy tenun dhyAn kahe chhe. tyAn namokAramantranA pAntrIs2 akSharo prasiddha chhe; temAn manane joDe tathA te ja mantranA bhedarUp TUnkAmAn soL akSharo chhe. ‘arahant – siddha – Ayariy – uvajhAy – sAhUd3’ e soL akShar chhe tathA tenA ja bhedarUp ‘arihant – siddha’ e chha akShar chhe ane tenA ja sankShepamAn ‘a – si – A – u – sA’ e adi akShararUp pAnch akShar chhe. arihant e chAr akShar chhe, ‘siddha’ vA ‘arhan’ e be akShar chhe. OM e ek akShar chhe. temAn parameShThInA sarva adi akSharo chhe. arahantano अ, asharIrI je siddha teno अ, AchAryano आ, upAdhyAyano उ, ane munino म्, e pramANe अ + अ + आ + उ + म् = ॐ4’ evo dhvani siddha thAy chhe. e mantravAkyone uchchAraNarUp karI manamAn tenun chintavanarUp dhyAn kare, eno vAchya artha je parameShThI tenun anantagnAnadi svarUp vichArI dhyAn kare tathA anya paN bAr hajAr shlokapramAN namaskAragranth anusAr
Page 278 of 297
PDF/HTML Page 302 of 321
single page version
tathA laghubRuhaddasiddhachakra ane pratiShThAgranthomAn mantro kahyA chhe tenun dhyAn kare. e mantronun keTalunk kathan sanskRit-TIkAmAn chhe tyAnthI jANavun, ahIn to mAtra sankShepamAn lakhyun chhe. e pramANe padasthadhyAn chhe.
vaLI ‘pinD’ nAm sharIranun chhe, tyAn puruShAkAr amUrtik anantachatuShTayayukta jevun paramAtmAnun svarUp chhe tevun AtmAnun chintavan karavun te pinDasthadhyAn chhe.
vaLI ‘rUp’ arthAt samavasaraNamAn ghatikarma rahit, chotrIs atishay ane ATh pratihArya sahit, anantachatuShTayamanDit, indradi devo dvArA pUjya tathA paramaudarikasharIrayukta evA arihantane dhyAve, tathA evo ja sankalpa potAnA AtmAnA sambandhamAn karIne potAne dhyAve te rUpasthadhyAn chhe.
vaLI deh vinA, bAhya atishayadi vinA, sva-paranA dhyAtA – dhyAn – dhyeyanA bhed vinA, sarva vikalparahit paramAtmasvarUpamAn tallInatAne prApta thAy te rUpAtItadhyAn chhe. Avun dhyAn sAtamA guNasthAnamAn hoy tyAre muni shreNi mAnDe chhe, tathA A dhyAn vyakta rAg sahit chothA guNasthAnathI mAnDI sAtamA guNasthAn sudhI anek bhedarUp pravarte chhe.
have pAnch gAthAmAn shukaladhyAn kahe chhe —
artha — jyAn, vyakta kaShAyanA anubhav rahit bhalA prakArathI, gnAnopayogadi guNo vishuddha – ujjval hoy, karmono jyAn upasham ke kShay hoy tathA jyAn leshyA paN shukal ja hoy tene shukladhyAn kahe chhe.
bhAvArtha — A sAmAnyapaNe shukladhyAnanun svarUp kahyun. visheSh
Page 279 of 297
PDF/HTML Page 303 of 321
single page version
have kahe chhe. vaLI karmonun upashaman tathA kShapaNAnun vidhAn anya granthAnusAr TIkAkAre lakhyun chhe te paN have kahIshun.
have shukladhyAnanA visheSh (bhedo) kahe chhe —
artha — upasham tathA kShapak e banne shreNImAn ArUDh thato thako samaye samaye karmone upasham tathA kShayarUp karI anantaguNI vishuddhatAthI shuddha thato thako muni pratham pRuthaktvavitakaravichAr nAmanun shukladhyAn dhyAve chhe.
bhAvArtha — pratham mithyAtvanI traN ane anantAnubandhIkaShAyanI chAr prakRitiono upasham vA kShay karI samyagdraShTi thAy, pachhI apramattaguNasthAnamAn satishay vishuddhatA sahit thaI shreNIno Arambh kare tyAre apUrvakaraNaguNasthAn thaI tyAn shukladhyAnano pahelo pAyo pravarte. tyAn jo mohanI prakRitione upashamAvavAno prArambh kare to apUrvakaraN, anivRuttikaraN ane sUkShmasAmparAy e traN guNasthAnomAn samaye samaye anantaguNI vishuddhatAthI vardhamAn thato thako mohanIyakarmanI ekavIsh prakRitione upashamAvI upashAntakaShAyaguNasthAnane prApta thAy chhe, ane jo mohanI prakRitione kShapAvavAno prArambh kare to A traNe guNasthAnamAn mohanI ekavIs prakRitione sattAmAnthI nAsh karI kShINakaShAy nAmanA bAramA guNasthAnane prApta thAy chhe. A pramANe tyAn pRuthaktvavitakaravichAr nAmano shukladhyAnano pahelo pAyo pravarte chhe. pRuthak eTale judA judA, vitarka eTale shrutagnAnanA akSharo tathA vichAr eTale arthanun, vyanjan arthAt akShararUp vastunA nAmanun tathA man-vachan-kAyAnA yoganun palaTavun. e badhun A pahelA shukladhyAnamAn thAy chhe, tyAn artha to dravya-guN -paryAyanI palaTanA chhe arthAt dravyathI dravyAntar, guNathI guNAntar ane
Page 280 of 297
PDF/HTML Page 304 of 321
single page version
paryAyathI paryAyAntar chhe. e ja pramANe varNathI varNAntar tathA yogathI yogAntar chhe.
prashna — dhyAn to ekAgrachintanirodh chhe paN palaTavAne dhyAn kem kahI shakAy?
samAdhAna — jeTalI vAr ek (gney) upar upayog sthir thAy te to dhyAn chhe ane tyAnthI palaTAI bIjA gney upar sthir thayo te paN dhyAn chhe. e pramANe dhyAnanA santAnane paN dhyAn kahe chhe. ahIn e santAnanI jati ek chhe e apekShA levI. vaLI upayog palaTAy chhe tyAn dhyAtAne palaTAvavAnI ichchhA nathI. jo ichchhA hoy to te rAg sahit hovAthI A paN dharmadhyAn ja Thare. ahIn avyakta rAg chhe te paN kevaLagnAnagamya chhe, A dhyAtAnA gnAnane gamya nathI. pote shuddhopayogarUp banyo thako e palaTanAno paN gnAtA ja chhe ane palaTAvun e kShayopashamagnAnano svabhAv chhe. e upayog ghaNo vakhat ekAgra raheto nathI. tene ‘shukla’ evun nAm rAg avyakta thavAthI ja kahyun chhe.
have shukladhyAnano bIjo bhed kahe chhe —
artha — samasta mohakarmano nAsh thatAn kShINakaShAy guNasthAnanA antasamayamAn potAnA svarUpamAn tallIn thato thako AtmA ekatvavitarkaavichAr nAmanA bIjA shukladhyAnane dhyAve chhe.
bhAvArtha — prathamanA pRuthaktvavitakaravichArashukladhyAnamAn upayog palaTAto hato te palaTAvun ahIn aTakI gayun. ahIn ek dravya, ek guN, ek paryAy, ek vyanjan ane ek yog upar upayog sthir thaI gayo. potAnA svarUpamAn lIn to chhe ja parantu have ghatikarmano nAsh karI
Page 281 of 297
PDF/HTML Page 305 of 321
single page version
upayog palaTAshe tyAn ‘sarvano pratyakSha gnAtA thaI lokAlokane jANavun’ e ja palaTAvun rahyun chhe.
have shukladhyAnano trIjo bhed kahe chhe —
artha — kevaLagnAn chhe svabhAv jeno evA sayogakevaLI- bhagavAn jyAre sUkShmakAyayogamAn birAje chhe tyAre te kALamAn je dhyAn hoy chhe te sUkShmakriyA nAmanun trIjun shukladhyAn chhe.
bhAvArtha — jyAre ghatikarmano nAsh karI kevaLagnAn utpanna thAy tyAre teramA guNasthAnavartI sayogakevaLI thAy chhe. tyAn te guNasthAnanA antamAn antarmuhUrtakAL bAkI rahe tyAre manoyog – vachanayog rokAI jAy chhe ane kAyayoganI sUkShmakriyA rahI jAy chhe, tyAre tene shukladhyAnano (sUkShmakriyApratipAtI nAmano) trIjo pAyo kahe chhe. ahIn kevaLagnAn Upajyun tyArathI upayog to sthir chhe ane dhyAnamAn antarmuhUrta TakavAnun kahyun chhe; parantu e dhyAnanI apekShAe to ahIn dhyAn nathI paN mAtra yog thambhAI javAnI apekShAe dhyAnano upachAr chhe. ane jo upayoganI apekShAe kahIe to upayog ahIn thambhI ja rahyo chhe – kAI jANavAnun bAkI rahyun nathI. vaLI palaTAvavAvALun pratipakShI karma paN rahyun nathI, tethI tene sadAy dhyAn ja chhe – potAnA svarUpamAn ramI rahyA chhe, samasta gneyo ArasInI mAphak pratibimbit thaI rahyA chhe ane mohanA nAshathI koI padArthomAn iShTa – aniShTabhAv nathI. e pramANe sUkShmakriyApratipAtI nAmanun trIjun shukladhyAn pravarte chhe.
have vyuparatakriyanivRutti nAmanun chothun shukladhyAn kahe chhe —
Page 282 of 297
PDF/HTML Page 306 of 321
single page version
artha — yogonI pravRuttino abhAv karI jyAre kevaLIbhagavAn ayogIjin thAy chhe, tyAre aghatikarmonI panchAshI prakRitio je sattAmAn rahI chhe teno kShay karavA arthe je dhyAve chhe te vyuparatakriyanivRutti nAmanun chothun shukladhyAn chhe
bhAvArtha — chaudamA ayogIjinaguNasthAnanI sthiti pAnch laghu akShar (अ-इ-उ-ऋ-लृ) pramAN chhe. tyAn yogonI pravRuttino abhAv chhe ane aghatikarmonI panchAshI prakRiti sattAmAn rahI chhe, tenA nAshanun kAraN A yogonun rokAvun chhe, tethI tene dhyAn kahyun chhe. teramA guNasthAnanI mAphak ahIn paN dhyAnano upachAr samajavo, kAraN ke ichchhApUrvak upayogane thambhAvavArUp dhyAn ahIn nathI. e karmaprakRitionAn nAm tathA anya paN visheSh kathan bIjA grantho anusAr chhe te sanskRitaTIkAthI jANI levAn. e pramANe dhyAn nAmanA tapanun svarUp kahyun.
have tapanA kathanane sankoche chhe —
artha — A bAr prakAranAn tap kahyAn temAn upayogane lagAvI je muni ugra – tIvra tapanun AcharaN kare chhe te muni karmapunjano kShay karIne mokShasukhane prApta thAy chhe. kevun chhe mokShasukh? je akShay – avinAshI chhe.
bhAvArtha — tapathI kamaranirjarA thAy chhe tathA samvar thAy chhe ane
Page 283 of 297
PDF/HTML Page 307 of 321
single page version
e (nirjarA tathA samvar) banne mokShanAn kAraN chhe. je munivrat laIne bAhya – abhyantarabhedathI kahelAn A tapane te ja vidhAnapUrvak Achare chhe te mokShane prApta thAy chhe ane tyAre ja karmono abhAv thAy chhe. tenAthI ja avinAshI bAdhArahit AtmIyasukhanI prapti thAy chhe. e pramANe A bAr prakAranAn tapanA dhArak tathA A tapanAn phaLane pAme chhe tevA sAdhu chAr prakAranA kahyA chhe — aNagAr, yati, muni ane RISh. temAn gRuhavAsanA tyAgI ane mULaguNonA dhArak sAmAnya sAdhune aNagAr kahe chhe, dhyAnamAn rahIne je shreNi mAnDe te yati chhe, jemane avadhi – manaparyay – kevaLagnAn hoy te muni chhe tathA je RIddhidhArak hoy te RISh chhe. e RIShnA paN chAr bhed chhe rAjarShi, brahmarShi, ,devarShi tathA paramarShi. tyAn vikriyARIddhivALA rAjaRISh chhe, akShINamahAnas- RIddhivALA brahmaRISh chhe, AkAshagAmI (chAraNaRIddhivALA) devaRISh chhe tathA kevaLagnAnI paramaRISh chhe; em samajavun.
have granthakartA shrI svAmIkarttikeyamuni potAnun kartavya pragaT kare chhe —
artha — svAmI kumAr arthAt svAmIkarttikey nAmanA munie A anuprekShA nAmano granth gAthArUp rachanAmAn rachyo chhe. ahIn ‘kumAr’ shabdathI em sUchavyun jaNAy chhe ke A muni janmathI ja brahmachArI hatA. temaNe ‘A granth shraddhApUrvak rachyo chhe, paN em nathI ke kathanamAtra banAvI dIdho hoy!’ A visheShaNathI anuprekShAmAn ati prIti sUchave chhe. vaLI prayojan kahe chhe ke – ‘jinavachananI bhAvanA arthe rachyo chhe.’ — A vAkyathI em jaNAvyun chhe ke khyati – lAbh – pUjadi laukik prayojan arthe rachyo nathI. jinavachananun gnAn – shraddhAn thayun chhe tene vAramvAr bhAvavun
Page 284 of 297
PDF/HTML Page 308 of 321
single page version
– spaShTa karavun ke jethI gnAnanI vRuddhi thAy, kaShAyo nAsh pAme e prayojan jaNAvyun chhe. vaLI bIjun prayojan – ‘chanchaL manane sthir karavA arthe rachyo chhe.’ A visheShaNathI em samajavun ke – man chanchaL chhe, te ekAgra rahetun nathI, tene jo A shAstramAn lagAvIe to rAg-dveShanAn kAraNo je viShayo chhe temAn jAy nahi. e prayojan arthe A anuprekShAgranthanI rachanA karI chhe. bhavyajIvoe teno abhyAs karavo yogya chhe ke jethI jinavachananI shraddhA thAy, samyaggnAnanI vRuddhi thAy, tathA AnA abhyAsamAn joDAtAn chanchaL man anya viShayomAn jAy nahi.
have anuprekShAnun mAhAtmya kahI bhavyajIvone upadesharUp phaLanun varNan kare chhe —
artha — A bAr anuprekShA jinAgamaanusAr pragaTapaNe kahI chhe; e vachanathI em jaNAvyun chhe ke — men kalpanA karI kahI nathI paN pUrva (AmnAy) anusAr kahI chhe, tene je bhavyajIvo bhaNashe, sAmbhaLashe athavA tenI bhAvanA eTale vAramvAr chintavan karashe te bAdhArahit – avinAshI – svAtmIy uttam sukhane prApta thashe. — e sambhAvanArUp kartavyaarthano upadesh samajavo. mATe he bhavyajIvo! Ane bhaNo, sAmbhaLo ane vAramvAr chintavanarUp bhAvanA karo.
have antamangaL kare chhe —
Page 285 of 297
PDF/HTML Page 309 of 321
single page version
artha — traN bhuvananA pradhAnasvAmI shrI tIrthankaradev ke jemaNe kumArakALamAn ja tapashcharaN dhAraN karyun evA vasupUjyarAjAnA putra vAsupUjyajin tathA mallijin ane charamatrik arthAt chhellA traN — neminAthajin, pArshvanAthajin, varddhamAnajin e pAnch jinone hun nitya stavun chhun, temano guNAnuvAd karun chhun – vandu chhun.
bhAvArtha — e pramANe kumArashramaN je pAnch tIrthankar chhe temanun stavan — namaskArarUp antamangaL karyun chhe. ahIn em sUchave chhe ke pote kumAraavasthAmAn muni thayA chhe, tethI temane kumAratIrthankaro pratye visheSh prIti utpanna thaI chhe ane eTalA mATe temanA nAmarUp ahIn antamangaL karyun chhe.
e pramANe shrI svamikarttikeyamunie rachelo A anuprekShAgranth samApta thayo.
have A vachanikA thavAno sambandh lakhIe chhIe —
Page 286 of 297
PDF/HTML Page 310 of 321
single page version
iti shrI svAmIkarttikeyAnuprekShAno panDit jayachandrajIkRut
Page 287 of 297
PDF/HTML Page 311 of 321
single page version
अइबलिओ वि रउद्दो
अइललिओ वि देहो
अग्गी वि य होदि हिमं
अच्छीहिं पिच्छमाणो
अज्जवमिलेच्छखण्डे
अट्ठ वि गब्भज दुविहा
अणउदयादो छह्णं
अणवरयं जो संचदि लच्छिं
अणुद्धरीयं कुंथो
अणुपरिमाणं तच्चं
अण्णइरूवं दव्वं
अण्णभवे जो सुयणो
अण्णं देहं गिह्णदि जणणी
अण्णं पि एवमाई
अण्णोण्णपवेसेण य
अण्णोण्णं खज्जंता
अथिरं परियणसयणं
अद्धुव असरण भणिया
अप्पसंसणकरणं
अप्पसरूवं वत्थु चत्तं
अप्पाणं जो णिंदइ
Page 288 of 297
PDF/HTML Page 312 of 321
single page version
आउक्खएण मरणं
आहारगिद्धिरहिओ
आहारसरीरिंदिय
इक्को जीवो जायदि
इक्को रोई सोई
इक्को संचदि पुण्णं
इच्चेवमाइदुक्खं
इट्ठविओगे दुक्खं
इदि एसो जिणधम्मो
इय जणिऊण भावह
इय दुलहं मणुयत्तं
इय पच्चक्खं पिच्छिय
इय सव्वदुलहदुलहं
इय संसारं जणिय
इहपरलोयणिरीहो
इहपरलोयसुहाणं
इंदियजं मदिणाणं
उत्तमगुणगहणरओ
उत्तमगुणाण धामं
उत्तमणाणपहाणो
उत्तमधम्मेण जुदो होदि
Page 289 of 297
PDF/HTML Page 313 of 321
single page version
Page 290 of 297
PDF/HTML Page 314 of 321
single page version
जइ पुण सुद्धसहावा
जत्थ गुणा सुविसुद्धा
जत्थ ण कलयलसद्दो
जदि जीवादो भिण्णं
जदि ण य हवेदि जीवो
जदि ण हवदि सव्वह्णू
जदि ण हवदि सा सत्ती
जदि दव्वे पज्जाया
जदि वत्थुदो विभेदो
जदि सव्वमेव णाणं
जदि सव्वं पि असंतं
जम्मं मरणेण समं
जलबुब्बुयसरिच्छं
जल्लमललित्तगत्तो
जह जीवो कुणइ रइं
जह लोहणासणट्ठं
जं इंदिएहिं गिज्झं
जं किंचि वि उप्पण्णं
जं किं पि तेण दिण्णं
जं जस्स जम्मि देसे
जं जणिज्जइ जीवो
जं परिमाणं कीरदि
जं वत्थु अणेयंतं तं
जं वत्थु अणेयंतं एयंतं
Page 291 of 297
PDF/HTML Page 315 of 321
single page version
Page 292 of 297
PDF/HTML Page 316 of 321
single page version
जो पुण लच्छिं संचदि
जो पुण विसयविरत्तो
जो पुणु कित्तिणिमित्तं
जो बहुमुल्लं वत्थुं
जो मणइंदियविजई
जो मण्णदि परमहिलं
जो रयणत्तयजुत्तो
जो रायदोसहेदू
जो लोहं णिहणित्ता
जो वज्जेदि सचित्तं
जो वट्टमाणकाले
जो वड्ढमाण लच्छिं
जो वड्ढारहि लच्छिं
जो वावरइ सरूवे
जो वावरेइ सदओ
जो विसहदि दुव्वयणं
जो सग्गसुहणिमित्तं
जो समसोक्खणिलीणो
जो संगहेदि सव्वं
जो संचिऊण लच्छिं
जो सावयवयसुद्धो
जो साहदि सामण्णं
जो साहेदि अदीदं
जो साहेदि विसेसे
Page 293 of 297
PDF/HTML Page 317 of 321
single page version
Page 294 of 297
PDF/HTML Page 318 of 321
single page version
धम्मो वत्थुसहावो
पज्जत्तिं गिह्णंतो
पज्जयमित्तं तच्चं
पडिसमयं परिणामो
पडिसमयं सुज्झंतो
पढमकसायचउह्णं
पत्तेयाणं आऊ
पत्तेया वि य दुविहा
परतत्तीणिरवेक्खो
परदोसाण वि गहणं
परविसयहरणसीलो
परिणमदि सण्णिजीवो
परिणामसहावादो
परिणामेण विहीणं
पूयदिसु णिरवेक्खो जिण- ४६२
परिवज्जिय सुहुमाणं
पंचक्खा चउरक्खा
पंचक्खा वि य तिविहा
पंचमहव्वयजुत्ता
पंचसया धणुछेहा
पंचाणुव्वयधारी
पंचिंदियणाणाणं
पंथे पहियजणाणं
पावउदयेण णरए
Page 295 of 297
PDF/HTML Page 319 of 321
single page version
बारसजोयणसंखो
बारसभेओ भणिओ
बारसवएहिं जुत्तो
बारसवास वियक्खे
बारसविहेण तवसा
बालो वि य पियरचत्तो
बावीससत्तसहसा
बहिरगंथविहीणा
बिण्णि वि असुहे झाणे
बितिचउपंचक्खाणं
बितिचउरक्खा जीवा
भत्तीए पुज्जमाणो
भयलज्जालाहादो
भोयणदाणं सोक्खं
भोयणदाणे दिण्णे
भोयणबलेण साहू
मज्जारपहुदिधरणं
मणपज्जयविण्णाणं
मणवयणकायइंदिय
मणवयणकायजोया
मणहरविसयविओगे
मणुयाणं असुइमयं
Page 296 of 297
PDF/HTML Page 320 of 321
single page version
लोयपमाणो जीवो
लोयाणं ववहारं
वज्जियसयलवियप्पो
वासदिकयपमाणं
विणओ पंचपयारो
वियलिंदिएसु जायदि
विरला णिसुणहि तच्चं
विरलो अज्जदि पुण्णं
विसयासत्तो वि सया
विहलो जो वावारो
सच्चित्तं पत्तफलं
सच्चेयणपच्चक्खं
सत्तह्णं पयडीणं
सत्तमणारयहिंतो
सत्तमितेरसिदिवसे
सत्तू वि होदि मित्तो
सत्तेक्कपंचइक्का मूले
सत्थब्भासेण पुणो
सधणो वि होदि णिधणो
समसंतोसजलेणं
सम्मत्तगुणपहाणो
सम्मत्तं देसवयं