Page 257 of 297
PDF/HTML Page 281 of 321
single page version
artha — je mahAmuni pUjAadimAn to nirapekSha chhe arthAt potAnAn pUjA – mAhAtmya adine ichchhatA nathI, sansAr – dehabhogathI virakta chhe, svAdhyAy dhyAnadi antarangatapamAn pravIN chhe arthAt dhyAn – adhyayanano nirantar abhyAs rAkhe chhe, upashamashIl arthAt mandakaShAyarUp shAntapariNAm ja chhe svabhAv jeno tathA je mahAparAkramI ane kShamadi pariNAm yukta chhe evA mahAmuni masANabhUmimAn, gahanavanamAn, jyAn lokanI Av – jAv na hoy evA nirjanasthAnamAn, mahA bhayAnak gahan vanamAn tathA anya paN evA ekAntasthAnamAn rahe chhe tene nishchayathI A viviktashaiyAsanatap hoy chhe.
bhAvArtha — mahAmuni viviktashaiyAsanatap kare chhe. tyAn evA ekAntasthAnamAn teo sUve – bese chhe ke jyAn chittamAn kShobh karavAvALA koI paN padArtho na hoy, evAn sUnAn ghar, giriguphA, vRukShanAn kotar, gRuhasthoe pote banAvelA udyAn – vastikadik, devamandir tathA masANabhUmi ityadi ekAntasthAn hoy tyAn dhyAn-adhyayan kare chhe, kAraN ke teo dehathI to nirmamatva chhe, viShayothI virakta chhe ane potAnA AtmasvarUpamAn anurakta chhe. evA muni viviktashaiyAsanatap sanyukta chhe.
have kAyakleshatap kahe chhe —
artha — je muni dussah upasargane jItavAvALA hoy, AtAp – shIt – vAtathI pIDit thavA chhatAn paN khedane prApta na thatA hoy, tathA chittamAn kShobh – klesh na Upajato hoy te munine kAyaklesh nAmanun tap hoy chhe.
Page 258 of 297
PDF/HTML Page 282 of 321
single page version
bhAvArtha — grIShmakALamAn parvatanA shikhar adi upar ke jyAn sUyarakiraNono atyant AtAp thaI rahyo chhe ane nIche bhUmishiladik paN taptAyamAn chhe tyAn mahAmuni AtApanayog dhAraN kare chhe, shItakALamAn nadI adinA kinAre khullA medAnamAn jyAn ati ThanDI paDavAthI vRukSha paN baLI jAy tyAn ubhA rahe chhe, tathA chomAsAmAn varShA varasatI hoy, prachanD pavan chAlato hoy ane DAns – machchhar chaTakA bharatA hoy evA samayamAn vRukShanI nIche yog dhAraN kare chhe; tathA anek vikaT Asan kare chhe. e pramANe kAyakleshanAn anek kAraNo meLave chhe chhatAn sAmyabhAvathI DagatA nathI, anek prakAranA upasargone jItavAvALA chhe chhatAn chittamAn jemane khed Upajato nathI, UlaTA potAnA svarUpadhyAnamAn nimagna rahe chhe, temane (evA munine) kAyakleshatap hoy chhe. jene kAyA tathA indriyothI mamatva hoy chhe tene chittamAn kShobh thAy chhe, parantu A muni to e badhAyathI nispRuh varte chhe, temane shAno khed hoy? e pramANe chha prakAranA bAhya taponun nirUpaN karyun.
have chha prakAranAn antarang taponun vyAkhyAn kare chhe. tyAn pratham prAyashchitta nAmanun tap kahe chhe.
artha — je muni man-vachan-kAyAthI pote doSh kare nahi, bIjA pAse doSh karAve nahi tathA koI doSh karato hoy tene iShTa – bhalo jANe nahi tene utkRuShTa vishuddhatA hoy chhe.
bhAvArtha — ahIn ‘vishuddhi’ nAm prAyashchittanun chhe. ‘prAya’ shabdathI to prakRuShTa charitranun grahaN chhe arthAt evun charitra jene hoy tene ‘prAya’ kahe chhe. athavA sAdhulokanun chitta je kAryamAn hoy tene
Page 259 of 297
PDF/HTML Page 283 of 321
single page version
prAyashchitta kahe chhe, athavA AtmAnI vishuddhatA kare te prAyashchitta chhe. vaLI (prAyashchitta shabdano) bIjo artha evo paN chhe ke – ‘prAya’ nAm aparAdhanun chhe, tene ‘chitta’ eTale tenI shuddhi karavI tene prAyashchitta kahIe chhIe. matalab ke pUrve karelA aparAdhathI je vaDe shuddhatA thAy te prAyashchit chhe. e pramANe je muni man-vachan-kAy ane kRut-karit -anumodanAthI doSh na lagAve tene utkRuShTa vishuddhatA hoy chhe ane e ja prAyashchitta★ nAmanun tap chhe.
artha — athavA koI prakArathI pramAd vaDe potAnA charitramAn doSh AvI gayo hoy to tene nirdoSh sAdhu – AchAryanI nikaT dash doSh rahitapaNe pragaT kare – Alochan kare.
bhAvArtha — pramAdathI potAnA charitramAn doSh lAgyo hoy to AchArya pAse jaI dash doSh rahit AlochanA kare. pAnch indriy, chAr kaShAy, chAr vikathA, ek nidrA ane ek sneh e pAnche pramAd chhe tenA pandar bhed chhe❃ (visheSh) bhangonI apekShAe tenA ghaNA (37500) bhed chhe, temanAthI doSh lAge chhe.
★ yatinA AchAramAn dash prakAranun prAyashchitta kahyun chhe yathA —
Page 260 of 297
PDF/HTML Page 284 of 321
single page version
vaLI AlochanAnA dash doSh chhe.★ tenAn nAm – Akampit, anumanit, bAdar, sUkShma, draShTa, prachchhan, shabdAkulit, bahujan, avyakta ane tatsevI — e dash doSh chhe. teno artha A pramANe chhe ke —
1. AchAryane upakaraNadik ApI potA pratye karuNA upajAvI jANe ke ‘Am karavAthI mane prAyashchitta thoDun Apashe’ em vichArI AlochanA kare te AkampitadoSh chhe.
2. vachan dvArA ja AchAryanAn vakhAN adi karI AlochanA kare te evA abhiprAyathI ke ‘AchArya mArA pratye prasanna rahe to prAyashchitta thoDun Apashe’; te anumanitadoSh chhe.
3. pratyakSha dekhAtA doSh hoy te kahe paN aNadekhAtA na kahe te draShTadoSh chhe.
4. sthUl – moTA doSh to kahe paN sUkShma na kahe te bAdar doSh chhe.
5. ‘sUkShma jeNe kahI dIdhA te bAdar doSh shA mATe chhupAve’ evA mAyAchArathI je sUkShmadoSh ja kahe paN bAdar na kahe te sUkShma doSh chhe.
6. chhupAvIne kahe, te em ke koI bIjAe potAno doSh kahI dIdho hoy tyAre ja kahe ke ‘evo ja doSh mane lAgyo chhe’ paN doShanun nAm pragaT na kare te prachchhannadoSh chhe.
7. ‘rakhe koI sAmbhaLI na jAy!’ evA abhiprAyathI ghaNAn shabdonA kolAhalamAn potAnA doSh kahe te shabdAkulitadoSh chhe.
8. potAnA guru pAse AlochanA karI pharI pAchho anya guru pAse paN AlochanA kare te AvA abhiprAyathI ke ‘Anun prAyashchitta
Page 261 of 297
PDF/HTML Page 285 of 321
single page version
anya guru shun batAve chhe?’ e bahujanadoSh chhe.
9. ‘A doSh chhupAvyo chhupAvAno nathI mATe kahevo ja joIe’ em vichArI pragaT – vyakta doSh hoy te kahe, te avyakta doSh chhe.
10. potAne lAgelA doShanI guru pAse AlochanA karI, koI anya munie prAyashchitta lIdhun hoy tene joI te pramANe potAne paN doSh lAgyA hoy tenI AlochanA guru pAse nahi karatAn potAnI meLe prAyashchitta laI le, parantu doSh pragaT karavAno abhiprAy na hoy, te tatsevIdoSh chhe.
AvA dash doSharahit saraLachitta banI bALakanI mAphak AlochanA kare.
artha — doShanI AlochanA karyA pachhI AchArye je kAI prAyashchitta Apyun hoy te badhuy shraddhApUrvak grahaN kare paN hRudayamAn evI shankA – sandeh na rAkhe ke A Apelun prAyashchitta thoDun chhe ke ghaNun chhe?
bhAvArtha — tattvArthasUtramAn prAyashchittanA nav bhed kahyA chhe – Alochan, pratikramaN, tadubhay, vivek, vyutsarga, tap, chhed, parihAr ane upasthApanA. tyAn doShane yathAvat kahevo te AlochanA chhe, doShane mithyA karAvavo te pratikramaN chhe, Alochan – pratikramaN banne karAvavAn te tadubhay chhe, bhaviShyano tyAg karAvavo te vivek chhe, kAyotsarga karAvavo te vyutsarga chhe, anashanadi tap karAvavo te tap chhe, dIkShA chhedan karavI arthAt ghaNA divasanA dIkShitane thoDA divasano karavo te chhed chhe, sangh bahAr karavo te parihAr chhe, tathA pharIthI navesarathI dIkShA ApavI te upasthApanA chhe. e pramANe prAyashchitta nav prakArathI chhe tathA temanA paN
Page 262 of 297
PDF/HTML Page 286 of 321
single page version
anek bhed chhe. tyAn desh, kAL, avasthA, sAmarthya ane doShanun vidhAn joI AchArya yathavidhi prAyashchitta Ape chhe tene shraddhApUrvak angIkAr kare paN temAn sanshay na kare.
artha — lAgelA doShanun prAyashchitta laIne pAchho te doShane karavA na ichchhe, potAnA senkaDo khanD thaI jAy topaN te doSh na kare — evA nishchayapUrvak prAyashchitta nAmanun tap hoy chhe.
bhAvArtha — chitta evun draDh kare ke potAnA sharIranA senkaDo khanD thaI jAy topaN pahelAn lAgelA doShane pharIthI na lagAve, te prAyashchittatap chhe.
artha — je gnAnI muni AtmAne vAramvAr – pharI pharI gnAnasvarUp chintavan kare, vikathadik pramAdothI virakta banI mAtra gnAnane ja nirantar sevan kare tene shreShTha prAyashchitta hoy chhe.
bhAvArtha — nishchayaprAyashchitta e chhe ke — jemAn sarva prAyashchittanA bhedo garbhit chhe, arthAt pramAdarahit thaI potAnA shuddha gnAnasvarUp AtmAnun dhyAn karavun ke jenAthI sarva pApono pralay thAy chhe. e pramANe prAyashchitta nAmano antarangatapano bhed kahyo.
have traN gAthAmAn vinayatap kahe chhe —
Page 263 of 297
PDF/HTML Page 287 of 321
single page version
artha — vinayanA pAnch prakAr chhe. darshanano, gnAnano, charitrano, bAr bhedarUp tapano vinay tathA bahuvidh upachAravinay.
artha — darshan-gnAn-charitramAn tathA bAr bhedarUp tapamAn je vishuddhapariNAm thAy chhe te ja temano vinay chhe.
bhAvArtha — samyagdarshananA shankadik atichArarahit pariNAm thAy te darshanavinay chhe, gnAnano sanshayadirahit pariNAme aShTAng abhyAs karavo te gnAnavinay chhe, atichArarahit ahinsadi pariNAmapUrvak charitranun pAlan karavun te charitravinay chhe, e ja pramANe taponAn bhedone nirakhI – dekhI nirdoSh tap pAlan karavun te tapavinay chhe.
artha — samyagdarshan-gnAn-charitrarUp ratnatrayanA dhArak munijanonun anukUL bhaktipUrvak anucharaN kare, jem rAjAno nokar rAjAne anukUL pravarte chhe tem, te upachAravinay chhe.
bhAvArtha — jem rAjAno chAkar – kinkaralok rAjAne anukUL
Page 264 of 297
PDF/HTML Page 288 of 321
single page version
pravarte chhe, tenI AgnA mAnya kare chhe, tenA hukam pramANe pravarte chhe, tene pratyakSha joI ubhA thaI – sanmukh javun – hAth joDavA – praNAm karavA – te chAle tyAre tenI pAchhaL pAchhaL chAlavun – ane tenA poShakadi upakaraN sambhALavAn (e adi jem te chAkar kare chhe) tem ja munijanonI bhakti, temano vinay, temanI AgnAnun pAlan, temane pratyakSha joI UbhA thaI sanmukh javun, hAth joDavA, praNAm karavA, te chAle tyAre pAchhaL pAchhaL chAlavun tathA temanAn upakaraN sambhALavAn ityadik temano vinay karavo te upachAravinay chhe.
have be gAthAmAn vaiyAvRuttyatap kahe chhe —
artha — koI muni-yati upasargathI pIDit hoy tathA vRuddhAvasthA vA rogadikathI kShINakAy hoy temano potAnI cheShTAthI, upadeshathI tathA alpa vastuthI upakAr kare tene vaiyAvRuttya nAmanun tap hoy chhe. te kevI rIte kare? pote potAnAn pUjA – mahimadinI apekShA – vAnchchhA rahit jem banI shake tem kare.
bhAvArtha — pote nispRuh banIne munijanonI chAkarI kare te vaiyAvRutya chhe. AchArya, upAdhyAy, tapasvI, shaikShya, glAn, gaN, kUl, sangh, sAdhu ane manogna e dash prakAranA yatipuruSho vaiyAvRuttya karavA yogya kahyA chhe. temanun yathAyogya, potAnI shaktinI vRuddhi mATe vaiyAvRuttya kare.
Page 265 of 297
PDF/HTML Page 289 of 321
single page version
arthaje muni shamadamabhAvarUp potAnA AtmasvarUpamAn shuddhopayogathI yukta thaIne pravarte chhe tathA lokavyavahArarUp bAhya vaiyAvRutyathI je virakta chhe temane utkRuShTa (nishchay) vaiyAvRuttya hoy chhe
bhAvArtha — sham eTale rAg-dveSharahit sAmyabhAv tathA dam eTale indriyone viShayomAn na javA devI, evA je shamadamarUp potAnA AtmasvarUpamAn je muni tallIn hoy chhe, temane lokavyavahArarUp bAhya- vaiyAvRuttya shA mATe hoy? temane to nishchayavaiyAvRutya ja hoy chhe. shuddhopayogI munijanonI A rIt chhe.
have chha gAthAomAn svAdhyAyatapane kahe chhe —
artha — je muni paranindAmAn nirapekSha chhe – vAnchchhArahit chhe tathA mananA duShTa – khoTA vikalpono nAsh karavAmAn samartha chhe temane tattvano nishchay karavAnA kAraNarUp tathA dhyAnanI siddhi karavAvALun svAdhyAy nAmanun tap hoy chhe.
bhAvArtha — je paranindA karavAmAn pariNAm rAkhe chhe tathA manamAn Artta – raudradhyAnarUp khoTA vikalpo chintavan karyA kare, tenAthI shAstrAbhyAsarUp svAdhyAy shI rIte thAy? mATe e sarva chhoDIne je svAdhyAy kare tene tattvano nishchay tathA dharma – shukladhyAnanI siddhi thAy. evun svAdhyAyatap chhe.
Page 266 of 297
PDF/HTML Page 290 of 321
single page version
artha — je muni potAnAn pUjA – mAhAtmyadimAn to nirapekSha hoy – vAnchchhArahit hoy tathA bhaktipUrvak, karmamaL shodhan arthe, shAstrAbhyAs kare tene shrutano lAbh sukhadAyak thAy chhe.
bhAvArtha — je potAnA pUjA – mahimA adi mATe shAstrAbhyAs kare chhe tene shAstrAbhyAs sukhakArak thato nathI, paN je mAtra karmakShay arthe ja jinashAstrano abhyAs kare chhe tene te sukhakArak thAy chhe.
artha — je puruSh jinashAstra to bhaNe chhe ane potAnAn pUjA – lAbh – satkAr ichchhe chhe tathA je sAdharmI – samyagdraShTi – jainajanothI pratikUL chhe te panDitammanya chhe. je pote panDit to nathI ane potAne panDit mAne chhe tene panDitammanya kahe chhe. evAne e ja shAstra viSharUp pariName chhe.
bhAvArtha — je jinashAstrano abhyAs karIne paN tIvrakaShAyI tathA bhogabhilAShI hoy, jainIjanothI pratikULatA rAkhe, evA panDitammanyane shAstra ja viSh thAy chhe, te muni paN hoy to paN tene veShadhArI – pAkhanDI ja kahIe chhIe.
artha — je puruSh yuddhanAn tathA kAmakathAnAn shAstra rAg-dveSh pariNAmapUrvak lokone ThagavA mATe bhaNe chhe teno svAdhyAy niShphaL chhe.
bhAvArtha — je puruSh yuddhanAn, kAmakutUhalanAn, mantra – jyotiSh
Page 267 of 297
PDF/HTML Page 291 of 321
single page version
-vaidik adinAn laukikashAstro lokone ThagavA arthe bhaNe chhe tene svAdhyAy shAno? ahIn koI prashna kare ke – muni ane panDitapuruSho to badhay shAstro bhaNe chhe; jo em chhe to teo shA mATe bhaNe chhe? tenun samAdhAn – ahIn rAg-dveShathI potAnA viShay – AjIvikadik poShavA mATe, lokone ThagavA mATe, je bhaNe chhe teno niShedh chhe. paN je dharmArthI thayo thako k (kpAramarthik) prayojan jANI e shAstrone bhaNe, gnAn vadhAravA mATe, paropakAr karavA mATe, puNya – pApano visheSh nirNay karavA mATe, sva-paramatanI charchA jANavA mATe, ane panDit hoy to dharmanI prabhAvanA thAy tethI arthAt ‘jainamatamAn AvA panDit chhe’ ityadi prayojan mATe, evA shAstrAbhyAsano niShedh nathI, parantu mAtra duShTa abhiprAyathI bhaNe teno niShedh chhe.
artha — je muni A apavitra sharIrathI potAnA AtmAne paramArthe bhinna – gnAyakasvarUp jANe chhe teNe sarva shAstro jANyAn.
bhAvArtha — je muni shAstrAbhyAs alpa paN kare chhe, parantu jo potAnA AtmAnun svarUp A ashuchimay sharIrathI bhinna, gnAyak (dekhavA – jANavAvALun) shuddhopayogasvarUp chhe em jANe chhe to te badhay shAstro jANe chhe, parantu jeNe potAnun svarUp to jANyun nahi ane ghaNAn shAstro bhaNyo to tethI shun sAdhya thayun?
Page 268 of 297
PDF/HTML Page 292 of 321
single page version
artha — je muni potAnA AtmAne gnAnasvarUp ane sharIrathI bhinna jANato nathI te Agamano pATh kare chhe topaN shAstrane jANato nathI.
bhAvArtha — je muni sharIrathI bhinna evA gnAnasvarUp AtmAne jANato nathI te ghaNo shAstrAbhyAs kare chhe topaN abhyAs vinAno ja chhe. shAstrAbhyAsano sAr to e chhe ke potAnun svarUp jANI rAg -dveSharahit thavun. have jo shAstra bhaNIne paN jo em na thayun to te shun bhaNyo? potAnun svarUp jANI temAn sthir thavun te nishchay svAdhyAyatap chhe. vAchanA, pRuchchhanA, anuprekShA, AmnAy ane dharmopadesh e pramANe pAnche prakArano vyavahAr svAdhyAy chhe ane te vyavahAr paN nishchayanA mATe hoy to te vyavahAr sAcho chhe; bAkI to nishchay vinAno vyavahAr thothun chhe.
have vyutsargatap kahe chhee —
artha — je muni jalla arthAt parasevo tathA maLathI lipta sharIrayukta hoy, sahan na thaI shake evo tIvra rog thavA chhatAn paN teno pratikAr – ilAj kare nahi, mukh dhovun adi sharIrano sanskAr na kare, bhojan – shaiyyadinI vAnchchhA na kare, potAnA svarUp – chintavanamAn rat – lIn hoy, durjan – sajjanamAn madhyastha hoy, shatru – mitra bannene barAbar
Page 269 of 297
PDF/HTML Page 293 of 321
single page version
jANe, ghaNun shun kahIe, dehamAn paN mamatva rahit hoy, temane kAyotsarga nAmanun tap hoy chhe. muni kAyotsarga kare tyAre sarva bAhyAbhyantaraparigrahano tyAg karI, sarva bAhya AhAravihAradi kriyAthI paN rahit thaI, kAyAthI mamatva chhoDI, mAtra potAnA gnAnasvarUp AtmAmAn rAg-dveSharahit shuddhopayogarUp thaI tallIn thAy chhe; te veLA bhale anek upasarga Ave, rog Ave tathA koI sharIrane kApI jAy, chhatAn teo svarUpathI chalit thatA nathI tathA koIthI rAg-dveSh UpajAvatA nathI; temane kAyotsargatap kahe chhe.
artha — je muni dehapAlanamAn tatpar hoy, upakaraNadimAn visheSh Asakta hoy, lokaranjan karavA mATe bAhyavyavahAramAn lIn hoy – tatpar hoy tene kAyotsargatap kyAthi hoy?
bhAvArtha — je muni ‘loko jANe ke A muni chhe’ em vichArI bAhyavyavahAr pUjA – pratiShThadi tathA iryAsamiti adi kriyAmAn tatpar hoy, AhAradi vade dehapAlan karavun, upakaraNadinI visheSh sAr – sambhAL karavI, tathA shiShyajanadithI ghaNI mamatA rAkhI prasanna thavun ityadimAn lIn hoy, paN jene potAnA AtmasvarUpano yathArtha anubhav nathI tathA temAn kadI paN tallIn thato ja nathI, ane kAyotsarga paN kare to UbhA rahevun adi bAhyavidhAn paN karI le chhatAn tene kAyotsargatap kahetA nathI (kAraN ke – ) nishchay vinAno bAhyavyavahAr nirarthak chhe.
have dhyAn nAmanA tapanun vistArathI varNan kare chhe —
Page 270 of 297
PDF/HTML Page 294 of 321
single page version
artha — manasambandhI gnAn vastumAn antarmuhUrtamAtra lIn thavun – ekAgra thavun tene siddhAntamAn dhyAn kahyun chhe, ane te shubh tathA ashubh evA be prakAranun kahyun chhe.
bhAvArtha — paramArthathI gnAnano ekAgra upayog e ja dhyAn chhe, arthAt gnAnano upayog ek gneyavastumAn antarmuhUrtamAtra ekAgra sthir thAy te dhyAn chhe ane te shubh tathA ashubh evA be prakArathI chhe.
have shubh – ashubh dhyAnanAn nAm tathA svarUp kahe chhe —
artha — Arta ane raudra e banne to ashubhadhyAn chhe tathA dharmadhyAn ane shukladhyAn e banne shubh tathA shubhatar chhe. temAn prathamanun ArtadhyAn to tIvrakaShAyathI thAy chhe tathA raudradhyAn ati tIvrakaShAyathI thAy chhe.
artha — dharmadhyAn mandakaShAyathI thAy chhe, ane shukladhyAn mahAmuni shreNI chaDhe tyAre temane atishay mandakaShAyathI thAy chhe, tathA kaShAyano abhAv thatAn shrutagnAnI – upashAntakaShAyI, kShINakaShAyIne tathA kevaLagnAnI – sayogakevaLI, ayogakevaLIne paN shukladhyAn hoy chhe.
Page 271 of 297
PDF/HTML Page 295 of 321
single page version
bhAvArtha — panchaparameShThI, dashalakShaNasvarUpadharma tathA Atma- svarUpamAn vyakta (pragaT) rAg sahit upayog ekAgra thAy chhe, tyAre te mandakaShAy sahit chhe em kahyun chhe ane e ja dharmadhyAn chhe. tathA shukladhyAn chhe tyAn upayogamAn vyakta rAg to nathI arthAt potAnA anubhavamAn paN na Ave evA sUkShma rAg sahit (muni) shreNI chaDhe chhe tyAn AtmapariNAm ujjval hoy chhe tethI pavitra guNanA yogathI tene shukla kahyun chhe. mandatam kaShAyathI arthAt atishay mand kaShAyathI te hoy chhe tathA kaShAyano abhAv thatAn paN kahyun chhe.
have ArttadhyAn kahe chhe —
artha — dukhakArI viShayano sanyog thatAn je puruSh Avun chintavan kare ke ‘A mArAthI kevI rIte dUr thAy?’ vaLI tenA sanyogathI vikShiptachittavALo thayo thako cheShTA kare tathA rudanadik kare tene ArttadhyAn hoy chhe. vaLI je manohar – vahAlI viShayasAmagrIno viyog thatAn A pramANe chintavan kare ke – ‘tene have hun shI rIte pAmun?’ em tenA viyogathI santAparUp – dukharUp pravarte te paN ArtadhyAn chhe.
bhAvArtha — sAmAnyapaNe dukh – kalesharUp pariNAm chhe te ArttadhyAn chhe. te dukhamAn evo lIn rahe ke bIjI koI chetanatA (jAgrati) ja rahe nahi. e ArttadhyAn be prakArathI kahyun chhe pratham to
Page 272 of 297
PDF/HTML Page 296 of 321
single page version
dukhakArI sAmagrIno sanyog thatAn tene dUr karavAnun dhyAn rahe, tathA bIjun iShTa – sukhakArI sAmagrIno viyog thatAn tene pharIthI meLavavAnun chintavan – dhyAn rahe te ArttadhyAn chhe. anya granthomAn tenA chAr bhed kahyA chhe — iShTaviyoganun chintavan, aniShTasanyoganun chintavan, pIDAnun chintavan tathA nidAnabandhachintavan. ahIn be kahyA temAn A chArey garbhit thaI jAy chhe. aniShTasanyog dUr karavAmAn pIDA – chintavan AvI jAy chhe tathA iShTane meLavavAnI vAnchchhAmAn nidAnabandh AvI jAy chhe. e banne dhyAn ashubh chhe, pApabandh karanArAn chhe; mATe dharmAtmA puruShoe te tajavA yogya chhe.
have raudradhyAn kahe chhe —
artha — je puruSh hinsAmAn Anandayukta hoy, asatyavachanarUp pariNamato rahe ane tyAn ja vikShiptachitta rahe tene raudradhyAn hoy chhe.
bhAvArtha — jIvaghAt karavo te hinsA chhe. e karIne je ati harSha mAne, shikAradimAn ati AnandathI pravarte, parane vighna thatAn ati santuShTa thAy, jUThavachan bolI temAn potAnun pravINapaNun mAne tathA paradoSh nirantar dekhyA kare – kahyA kare ane temAn Anand mAne te badhun raudradhyAn chhe. e pramANe A be bhed raudradhyAnanA kahyA.
have (raudradhyAnanA) bIjA be bhed kahe chhe —
Page 273 of 297
PDF/HTML Page 297 of 321
single page version
artha — je puruSh paranI viShayasAmagrI haravAnA svabhAvavALo hoy, potAnI viShayasAmagrInI rakShA karavAmAn pravIN hoy tathA e banne kAryomAn nirantar chitta tallIn rAkhyA kare te puruShane e paN raudradhyAn ja chhe.
bhAvArtha — parasampadA choravAmAn pravIN hoy, chorI karIne harSha mAne, potAnI viShayasAmagrI rAkhavAno ati prayatna kare, tenI rakShA karIne khushI thAy; e pramANe A (chauryAnand tathA viShayasanrakShaNAnand) be bhed paN raudradhyAnanA chhe. A chAre bhedarUp raudradhyAn ati tIvrakaShAyanA yogathI thAy chhe – mahA pAparUp chhe tathA mahA pApabandhanA kAraNarUp chhe. dharmAtmA puruSh evA dhyAnane dUrathI ja chhoDe chhe. jeTalAn koI jagatane upadravanAn kAraNo chhe teTalAn raudradhyAnayukta puruShathI bane chhe. je pAp karI ulaTo harSha mAne – sukh mAne tene dharmopadesh paN lAgato nathI, te to achet jevo ati pramAdI banI pApamAn ja masta rahe chhe.
have dharmadhyAn kahe chhe —
artha — he bhavyaprANI! A banne Arta – raudradhyAn ashubh chhe. eno, pApanAn nidhAnarUp ane dukhanAn santAnarUp jANI, dUrathI ja tyAg karo ane dharmadhyAnamAn Adar karo!
bhAvArtha — Artta – raudra banne dhyAn ashubh chhe, pApathI bharelAn chhe ane emAn dukhanI ja paramparA chAlyA kare chhe; mATe eno tyAg karI dharmadhyAn karavAno shrIguruno upadesh chhe.
have dharmanun svarUp kahe chhe —
Page 274 of 297
PDF/HTML Page 298 of 321
single page version
artha — vastuno svabhAv te dharma chhe, jem jIvano je darshanagnAnasvarUp chaitanyasvabhAv chhe te ja teno dharma chhe. vaLI das prakAranA kShamadi bhAv te dharma chhe, samyagdarshan – gnAn – charitrarUp ratnatray chhe te dharma chhe tathA jIvonI rakShA karavI te paN dharma chhe.
bhAvArtha — abhedavivakShAthI to vastuno svabhAv chhe te ja dharma chhe arthAt jIvano chaitanyasvabhAv chhe te ja teno dharma chhe, bhedavivakShAthI uttamakShamadi dashalakShaN tathA ratnatrayadik chhe te dharma chhe. nishchayathI potAnA chaitanyanI rakShA karavI arthAt vibhAvapariNatirUp na pariNamavun te dharma chhe tathA vyavahArathI parajIvone vibhAvarUp dukh – klesharUp na karavA arthAt tenA ja bhedarUp anya jIvone prANAnt na karavA te paN dharma chhe.
have kevA jIvane dharmadhyAn hoy te kahe chhe —
artha — je gnAnIpuruSh dharmamAn ekAgrachitta thaI varte, pAnche indriyonA viShayone na vede (anubhave) tathA vairAgyamay hoy te gnAnIne dharmadhyAn hoy chhe.
bhAvArtha — dhyAnanun svarUp ek gneyamAn gnAnanun ekAgra thavun te chhe. je puruSh dharmamAn ekAgrachitta kare chhe te kALamAn te indriyaviShayone
Page 275 of 297
PDF/HTML Page 299 of 321
single page version
vedato nathI ane tene ja dharmadhyAn hoy chhe. tenun mUL kAraN sansAr – deh – bhogathI vairAgya chhe, kAraN ke vairAgya vinA dharmamAn chitta thambhatun nathI.
artha — je puruSh rAg-dveSharahit thaI, bAhyasankalpothI chhUTI, dhIrachittathI ekAgramanavALo thaI je chintavan kare chhe, te paN shubhadhyAn chhe.
bhAvArtha — je rAg-dveShamayI paravastu sambandhI sankalpa chhoDI — koIno chaLAvyo paN na chaLe evo ekAgrachitta banI chintavan kare chhe te paN shubhadhyAn chhe.
artha — je sAdhu, potAnA svasvarUpano samudbhAs eTale pragaTatA thaI chhe jene evo thayo thako, paradravyamAn naShTa thayun chhe mamatva jene evo banIne, jItyA chhe indriyaviShay jeNe evo thaI ek AtmAnun chintavan karato thako pravarte chhe te sAdhu shubh dhyAnamAn lIn hoy chhe.
bhAvArtha — jene potAnA svasvarUpano pratibhAs thayo hoy, je paradravyamAn mamatva na karato hoy, ane indriyone vash kare, e pramANe je AtmAnun chintavan kare te sAdhu shubh dhyAnamAn lIn hoy chhe. bIjAne shubh dhyAn hotun nathI.
Page 276 of 297
PDF/HTML Page 300 of 321
single page version
artha — je badhAy anya vikalpone chhoDI, AtmasvarUpamAn manane rokI Anand sahit chintavan hoy te uttam dharmadhyAn chhe.
bhAvArtha — samasta anya vikalparahit AtmasvarUpamAn manane sthir karavAthI je AnandarUp chintavan kahe chhe te uttam dharmadhyAn chhe. ahIn sanskRit TIkAkAre anya granthAnusAr dharmadhyAnanun visheSh kathan karyun chhe; tene sankShepamAn lakhIe chhIe —
dharmadhyAnanA chAr bhed kahyA chhe. Agnavichay, apAyavichay, vipAkavichay, tathA sansthAnavichay. tyAn jIvadik chha dravya, panchastikAy, sAt tattva ane nav padArthonAn visheSh svasvarUp – vishiShTa gurunA abhAvathI tathA potAnI mandabuddhivash pramAN-nay nikShepathI sAdhI shakAy evun (svarUp) jANyun na jAy tyAre evun shraddhAn kare ke ‘je sarvagnavItarAgadeve kahyun chhe te mAre pramAN chhe’ e pramANe AgnA mAnI te anusAr padArthomAn upayogane sthir kare te Agnavichay-dharmadhyAn1 chhe.
‘apAy’ nAm nAshanun chhe. tyAn jem karmono nAsh thAy tem chintave, mithyAtvabhAv e dharmamAn vidhnanun kAraN chhe tenun chintavan rAkhe arthAt te potAnAmAn na thavA devAnun ane parane maTavAnun chintavan rAkhe te apAyavichay chhe.
‘vipAk’ nAm karmanA udayanun chhe. tyAn jevo karmano uday thAy tenA tevA svarUpanun chintavan kare te vipAkavichay chhe.