have panchendriyonA bhed kahe chhe —
पंचक्खा वि य तिविहा जलथलआयासगामिणो तिरिया ।
पत्तेयं ते दुविहा मणेण जुत्ता अजुत्ता य ।।१२९।।
पञ्चाक्षाः अपि च त्रिविधाः जलस्थलआकाशगामिनः तिर्यञ्चः ।
प्रत्येकं ते द्विविधा मनसा युक्ताः अयुक्ताः च ।।१२९।।
artha — jaLachar, thaLachar ane nabhachar e pramANe panchendriy-
गूढसिरसंधिपव्वं समभेगमहीरुहं च छिण्णरुहं ।
साहारणं सरीरं तव्विवरीयं च पत्तेयं ।।
(go. jI. gA. 186)
गूढशिरासन्धिपर्वं समभंगमहीरुहं च छिन्नरुहं ।
साधारणं शरीरं तद्विपरीतं च प्रत्येकम् ।।
artha — je vanaspationI shIrA, sandhI, parva pragaT na hoy, jeno bhang
karatAn samAn bhang thAy, jemAn tantu utpanna na thayA hoy tathA jene kApatAn pAchhI
vadhI jAy te sapratiShThit vanaspati chhe; tenAthI ulaTA prakAranI hoy te badhI
apratiShThit samajavI.
मूले कंदे छल्ली पवाल सालदलकुसुमफलबीजे ।
समभंगे सदि णंता असमे सदि होंति पत्तेया ।।
(go. jI. gA. 187)
मूले कन्दे त्वक्प्रवाले शालादलकुसुमफलबीजे ।
समभंगे सति अनन्ताः असमे सति भवन्ति प्रत्येकाः ।।
artha — je vanaspationAn mUL (haLadar-Adu vagere), kand (sUraNAdi),
chhAl, navI kumpal, nas, phUl, phaL tathA bIj toDatAn barAbar samabhange tUTI
jAy te sapratiShThit pratyek chhe tathA je barAbar samabhange na tUTe te apratiShThit
pratyek chhe.
78 ]
[ svAmikArttikeyAnuprekShA