bhAvArtha — jem jIvadravyano chetanaguN tenI sarva paryAyomAn
mojud chhe – anAdinidhan chhe, te sAmAnyasvarUpathI Upajato – viNasato
nathI paN visheSharUpathI paryAyamAn vyaktarUp (pragaTarUp) thAy ja chhe, evo
guN chhe. tevI rIte badhay dravyomAn pot-potAnA sAdhAraN (sAmAnya)
tathA asAdhAraN (visheSh) guNo samajavA.
have kahe chhe ke dravya, guN ane paryAyanun ekapaNun chhe te ja
paramArthe vastu chhe —
सो वि विणस्सदि जायदि विसेसरूवेण सव्वदव्वेसु ।
दव्वगुणपज्जयाणं एयत्तं वत्थु परमत्थं ।।२४२।।
सः अपि विनश्यति जायते विशेषरूपेण सर्वद्रव्येषु ।
द्रव्यगुणपर्यायाणं एक त्वं वस्तु वत्थु परमार्थं ।।२४२।।
artha — sarva dravyomAn je guN chhe te paN visheSharUpathI Upaje
– viNashe chhe. e pramANe dravya-guN-paryAyonun ekapaNun chhe ane te ja
paramArthabhUt vastu chhe.
bhAvArtha — guNanun svarUp evun nathI ke je vastuthI sarvathA bhinna
ja hoy. guN-guNIne kathanchit abhedapaNun chhe tethI je paryAy Upaje –
viNase chhe te guN – guNIno vikAr chhe (visheSh AkAr chhe). eTalA mATe
guNane paN UpajatA – viNasatA kahIe chhIe. evun ja nityAnityAtmak
vastunun svarUp chhe. e pramANe dravya-guN-paryAyonI ekatA e ja
paramArthabhUt vastu chhe.
have AshankA thAy chhe ke — dravyomAn paryAy vidyamAn Upaje chhe
ke avidyamAn Upaje chhe? evI AshankAnun samAdhAn kare chhe –
जदि दव्वे पज्जाया वि विज्जमाणा तिरोहिदा संति ।
ता उप्पत्ति विहला पडपिहिदे देवदत्तिव्व ।।२४३।।
यदि द्रव्ये पयार्याः अपि विद्यमानाः तिरोहिताः सन्ति ।
तत् उत्पत्तिः विफला पटपिहिते देवदत्ते इव ।।२४३।।
130 ]
[ svAmikArttikeyAnuprekShA