[ 5 ]
1. adhAruvAnuprekShA
जं किंचि वि उप्पप्णं तस्स विणासो हवेइ णियमेण ।
परिणामसरूवेण वि ण य किंचि वि सासयं अत्थि ।।४।।
यत्किंचिदपि उत्पन्नं तस्य विनाशो भवति नियमेन ।
परिणामस्वरूपेणापि न च किंचिदपि शाश्वतमस्ति ।।४।।
artha — je kAI utpanna thayun teno niyamathI nAsh thAy chhe
arthAt pariNAmasvarUpathI to koI paN (vastu) shAshvat nathI.
bhAvArtha — sarva vastu sAmAnya-visheShasvarUp chhe; tyAn sAmAnya to
dravyane kahevAmAn Ave chhe tathA visheSh, guN-paryAyane kahevAmAn Ave chhe.
have dravyathI to vastu nitya ja chhe, guN paN nitya ja chhe; ane paryAy
chhe te anitya chhe, tene pariNAm paN kahevAmAn Ave chhe. A jIv
paryAyabuddhivALo hovAthI paryAyane UpajatI-viNasatI dekhIne harSha-shok kare
chhe tathA tene nitya rAkhavA ichchhe chhe; ane e agnAn vaDe te vyAkuL thAy
chhe. tethI teNe A bhAvanA (anuprekShA) chintavavI yogya chhe —
hun dravyathI shAshvat Atmadravya chhun, A Upaje chhe – viNase chhe te
paryAyano svabhAv chhe; temAn harSha-viShAd sho? manuShyapaNun chhe te jIv ane
pudgalanA sanyogajanit paryAy chhe ane dhan-dhAnyAdik chhe te pudgalanA
paramANuono skandhaparyAy chhe, eTale tenun maLavun – vikharAvun niyamathI
avashya chhe, chhatAn temAn sthiratAnI buddhi kare chhe e ja mohajanit bhAv
chhe. mATe vastusvarUp jANI temAn harSha-viShAdAdirUp na thavun. AgaL tene
ja visheShatAthI kahe chhe —
जम्मं मरणेण समं संपज्जइ जोव्वणं जरासहियं ।
लच्छी विणाससहिया इय सव्वं भंगुरं मुणह ।।५।।