Yogsar Doha-Gujarati (English transliteration). Gatha: 19-57 ; Yogsar Doha Gatha : 26-50; Yogsar Doha Gatha : 51-75.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 2 of 4

 

Page 11 of 58
PDF/HTML Page 21 of 68
single page version

background image
[ध्यायन्ति] dhyAve chhe, teo [लघु] shIghra [निर्वाणं] nirvANane [लभन्ते]
pAme chhe. 18.
jinendranun smaraN paramapadanun kAraN chhe —
जिणु सुमिरहु जिणु चिंतवहु जिणु झायहु सुमणेण ।
सो झायंतहं परम-पउ लब्भइ एक्क-खणेण ।।१९।।
जिनं स्मरत जिनं चिन्तयत जिनं ध्यायत सुमनसा ।
तं ध्यायतां परमपदं लभ्यते एकक्षणेन ।।१९।।
jin samaro, jin chintavo, jin dhyAvo man shuddha;
te dhyAtAn kShaN ekamAn, laho paramapad shuddha. 19
anvayArtha — [सुमनसा] shuddha manathI [जिनं स्मरत] jinanun
smaraN karo, [जिनं चिन्तयत] jinanun chintan karo ane [जिनं ध्यायत]
jinanun dhyAn karo; [तं ध्यायतां] tenun dhyAn karatAn, [एकक्षणेन] ek
kShaNamAn [परमपदं लभ्यते] paramapad prApta thAy chhe. 19.
potAno shuddha AtmA ane jinavaramAn kAI paN bhed
nathI —
सुद्धप्पा अरु जिणवरहं भेउ म किं पि वियाणि ।
मोक्खहं कारणे जोइया णिच्छईं एउ विजाणि ।।२०।।
शुद्धात्मनि च जिनवरे भेदं मा किमपि विजानीहि ।
मोक्षस्य कारणे योगिन् निश्चयेन एतद् विजानीहि ।।२०।।
jinavar ne shuddhAtmamAn, kinchit bhed na jAN;
mokShArthe he yogIjan! nishchayathI e mAn. 20
anvayArtha — [शुद्धात्मनि च जिनवरे] potAno shuddha AtmA
ane jin bhagavAnamAn [किं अपि भेदं] kAI paN bhed [मा विजानीहि]

Page 12 of 58
PDF/HTML Page 22 of 68
single page version

background image
na jAN. [योगिन्] he yogI! [मोक्षस्य कारणे] mokShanA arthe [निश्चयेन]
nishchayathI [एतत्] e [विजानीहि] jAN. 20.
jin te ja AtmA chhe, e siddhAntano sAr chhe —
जो जिणु सो अप्पा मुणहु इहु सिद्धंतहं सारु ।
इउ जाणेविणु जोइयहो छंडहु मायाचारु ।।२१।।
यः जिनः स आत्मा मन्यध्वं एष सिद्धान्तस्य सारः ।
इति ज्ञात्वा योगिनः त्यजत मायाचारम् ।।२१।।
jinavar te Atam lakho, e siddhAntik sAr;
em jANI yogIjano, tyAgo mAyAchAr. 21
anvayArtha — [यः जिनः सः आत्मा] je jin chhe te AtmA
chhe – [एषः] e [सिद्धान्तस्य सारः] siddhAntano sAr chhe, em tame
[मन्यध्वं] samajo. [इति ज्ञात्वा] em samajIne [योगिनः] he yogIo!
tame [मायाचारं] mAyAchArane [त्यज] chhoDo. 21.
hun ja paramAtmA chhun —
जो परमप्पा सो जि हउं जो हउं सो परमप्पु ।
इउ जाणेविणु जोइया अण्णु म करहु वियप्पु ।।२२।।
यः परमात्मा स एव अहं यः अहं स परमात्मा ।
इति ज्ञात्वा योगिन् अन्यत् मा कुरुत विकल्पम् ।।२२।।
je paramAtmA te ja hun, je hun te paramAtmA;
em jANI he yogIjan! karo na kAI vikalpa. 22
anvayArtha — [यः परमात्मा] je paramAtmA chhe [स एव] te ja
[अहं] hun chhun ane [यः अहं] je hun chhun [सः परमात्मा] te ja paramAtmA

Page 13 of 58
PDF/HTML Page 23 of 68
single page version

background image
chhe. [इति ज्ञात्वा] em jANIne [योगिन्] he yogI! [अन्यत् विकल्पं]
anya vikalpa [मा कुरुत] na karo. 22.
AtmA lokapramAN asankhyAt pradeshI chhe —
सुद्ध-पएसहं पूरियउं लोयायास-परमाणु ।
सो अप्पा अणुदिणु मुणहु पावहु लहु णिव्वाणु ।।२३।।
शुद्धप्रदेशानां पूरितः लोकाकाशप्रमाणः ।
स आत्मा (इति) अनुदिनं मन्यध्वं प्राप्नुत लघु निर्वाणम् ।।२३।।
shuddha pradeshI pUrNa chhe, lokAkAshapramAN;
te Atam jANo sadA, shIghra laho nirvAN. 23
anvayArtha — je [लोकाकाशप्रमाणः] lokAkAshapramAN
[शुद्धप्रदेशानां पूरितः] shuddha (asankhyAt) pradeshothI pUrNa chhe [सः] tene
[अनुदिनं] sadA [आत्मा मन्यस्वं] AtmA jANo ane [लघु] shIghra ja
[निर्वाणं प्राप्नुत] nirvAN prApta karo. 23.
nishchayathI AtmA lokapramAN chhe ane vyavahArathI svasharIr
pramAN chhe —
णिच्छइँ लोय-पमाणु मुणि ववहारें सुसरारु ।
एहउ अप्प-सहाउ मुणि लहु पावहि भव-तीरु ।।२४।।
निश्चयेन लोकप्रमाणः (इति) मन्यस्व व्यवहारेण स्वशरीरः ।
एनं आत्मस्वभावं मन्यस्व लघु प्राप्नोषि भवतीरम् ।।२४।।
nishchay lokapramAN chhe, tanupramAN vyavahAr;
evo Atam anubhavo, shIghra laho bhavapAr. 24
anvayArtha — [निश्चयेन] nishchayanayathI AtmA [लोकप्रमाणः]

Page 14 of 58
PDF/HTML Page 24 of 68
single page version

background image
lokapramAN (lokAkAshanA mAp jeTalA mApavALo) ane [व्यवहारेण]
vyavahAranayathI [स्व शरीरः] sva-sharIrapramAN (potAnA sharIranA mAp
jeTalA mApavALo) [मन्यस्व] tun jAN. [एनं आत्मस्वभावं मन्यस्व] A
AtmasvabhAv tun jAN ane [लघु] shIghra ja [भवतीरं प्राप्नोषि]
sansArane pAr pAm. 24.
anAdikAlathI jIv samyaktva pAmyo nathI —
चउरासी लक्खहिं फि रिउ कालु अणाइ अणंतु ।
पर सम्मत्तु ण लद्धु जिय एहउ जाणि णिभंतु ।।२५।।
चतुरशीतिलक्षेषु भ्रामितः कालं अनादि अनन्तम् ।
परं सम्यकत्वं न लब्धं जीव एतत् जानीहि निर्भ्रान्तम् ।।२५।।
lakShachorAshIyonimAn, bhamiyo kAL anant;
paN samakit ten nav lahyun e jANo nirbhrAnta. 25
anvayArtha — [अनादिकालं अनन्तं] anAdi kAlamAn
anantakAl jIv [चतुरशीतिलक्षेषु] chorAshI lAkh yonimAn [भ्रामितः]
bhaTakyo [परं] paN [सम्यकत्वं] samyakatva [न लब्धं] pAmyo nahi. [जीव]
he jIv! [एतत्] A [निर्भ्रातं] nissandeh [जानीहि] jAN. 25.
mokSha pAmavA mATe shun karavun?
सुद्धु सचेयणु बुद्धु जिणु केवल – णाण – सहाउ ।
सो अप्पा अनुदिणु मुणहु जइ चाहहु सिव-लाहु ।।२६।।
शुद्धः सचेतनः बुद्धः जिनः केवलज्ञानस्वभावः ।
स आत्मा (इति) अनुदिनं मन्यध्वं यदि इच्छत शिवलाभम् ।।२६।।
shuddha sachetan, buddha, jin, kevalagnAnasvabhAv;
e Atam jANo sadA, jo chAho shivalAbh. 26

Page 15 of 58
PDF/HTML Page 25 of 68
single page version

background image
anvayArtha — [यदि] jo [शिवलाभं] mokSha pAmavAnI [इच्छत]
ichchhA karatA ho to je [शुद्धः] shuddha, [सचेतनः] sachetan [बुद्धः] buddha,
[जिनः] jin, [केवल ज्ञानस्वभावः] kevaLagnAn svabhAvamay chhe [सः
आत्मा] te AtmA chhe em [अनुदिनं] sadAy [मन्यध्वं] jANo. 26
nirmal AtmAnI bhAvanA karavAthI ja mokSha thashe —
जाम ण भावहि जीव तुहुं णिम्मल अप्प सहाउ ।
ताम ण लब्भइ सिव-गमणु जहिं भावइ तहि जाउ ।।२७।।
यावत् न भावयसि जीव त्वं निर्मलं आत्मस्वभावम् ।
तावत् न लभ्यते शिवगमनं यत्र भाव्यते तत्र यात ।।२७।।
jyAn lagI shuddhasvarUpano, anubhav kare na jIv;
tyAn lagI mokSha na pAmato, jyAn ruche tyAn jAv. 27
anvayArtha — [यावत्] jyAn sudhI [त्वं] tun [निर्मलं
आत्मस्वभावं] nirmal AtmasvabhAvanI [न भावयसि] bhAvanA nahIn kare
[तावत्] tyAn sudhI [शिवगमनं न लभ्यते] mokShanI prApti nahi thAy,
[जीव] he jIv! [यत्र भाव्यते तत्र यात] jyAn ruche tyAn jAo. 27.
jin te ja AtmA chhe —
जो तइलोयहं झेउ जिणु सो अप्पा णिरु वुत्तु ।
णिच्छय-णइँ एमइ एहउ णाणि णिभंतु ।।२८।।
य त्रिलोकस्य ध्येयः जिनः स आत्मा निश्चयेन उक्त : ।
निश्चयनयेन एवं भणितः एतत् जानीहि निर्भ्रान्तम् ।।२८।।
dhyAnayogya trilokanA, jin te Atam jAN;
nishchayathI em ja kahyun, temAn bhrAnti na AN. 28
anvayArtha — [त्रिलोकस्य ध्येयः] traN lokanA dhyey [यः

Page 16 of 58
PDF/HTML Page 26 of 68
single page version

background image
जिनः] je jin bhagavAn chhe [सः] te [निश्चयेन] nishchayathI [आत्मा
उक्त :] AtmA chhe, [एवं] e pramANe [निश्चयनयेन भणितः] shrI
jineshvaradeve nishchayanayathI kahyun chhe, [एतत् निर्भ्रान्तं जानीहि] e vAtane
tun nissanshay jAN. 28.
AtmagnAn vinA vratAdi mokShanAn kAraN thatAn nathI —
वय-तव-संजम-मुल-गुण मूढहं मोक्ख ण वुत्तु ।
जाव ण जाणइ इक्क पर सुद्धउ भाउ पवित्तु ।।२९।।
व्रततपः संयम मूलगुणाः मूढानां मोक्षः (इति) न उक्त : ।
यावत् न ज्ञायते एकः परः शुद्धः भावः पवित्रः ।।२९।।
jyAn lagI ek na jANIyo, param punit shuddha bhAv;
mUDhataNA vrat – tap sahu, shivahetu na kahAy. 29
anvayArtha — [यावत्] jyAn sudhI [एकः परः शुद्धः पवित्रः
भावः] ek param, shuddha, pavitra, bhAv [न ज्ञायते] jANavAmAn Avato
nathI, tyAn sudhI [मूढानां] mUDh agnAnI jIvone [व्रततपः संयममूलगुणाः
मोक्षः न उक्त :] vrat, tap, sanyam ane mUlaguNone mokShanAn kAraN kahI
shakAtAn nathI.
AtmAne jANavo te mokShanun kAraN chhe —
जइ णिम्मल अप्पा मुणइ वय-संजम-संजुत्तु ।
तो लहु पावइ सिद्धि-सुह इउ जिण-णाहहं उत्तु ।।३०।।
यदि निर्मलं आत्मानं मन्यते व्रत-संयम संयुक्त : ।
तर्हि लघु प्राप्नोति सिद्धिसुखं इति जिननाथस्य उक्त म् ।।३०।।
je shuddhAtma anubhave, vrat – sanyamasanyukta;
jinavar bhAkhe jIv te, shIghra lahe shivasukh. 30

Page 17 of 58
PDF/HTML Page 27 of 68
single page version

background image
anvayArtha — [यदि] jo jIv [व्रतसंयम संयुक्त :] vrat
sanyamathI sanyukta thaIne [निर्मलं आत्मानं] nirmal AtmAne [मन्यते]
jANe chhe – anubhave chhe, [तर्हि] to te [लघु] shIghra ja [सिद्धिसुखं] siddhi-
sukhane [प्राप्नोति] pAme chhe; [इति] em [जिननाथस्य उक्तं ] jinanAthanun
kathan chhe. 30.
AtmagnAn vinA ekalun vyavahAr chAritra vRuthA chhe —
वढ तव संजमु सीलु जिय ए सव्वई अकयत्थु ।
जांव ण जाणइ इक्क परु सुद्धउ भाउ पवित्तु ।।३१।।
व्रतं तपः संयमः शीलं जीव एतानि सर्वाणि अकृतार्थानि ।
यावत् न ज्ञायते एकः परः शुद्धः भावः पवित्रः ।।३१।।
jyAn lagI ek na jANiyo, param punit shuddha bhAv;
vrat – tap – sanyam – shIl sahu, phogaT jANo sAv. 31
anvayArtha — [यावत्] jyAn sudhI [एकः परः शुद्धः पवित्रः
भावः] ek param, shuddha, pavitra, shuddha bhAv [न ज्ञायते] jANavAmAn
Avato nathI; tyAn sudhI [जीव] he jIv! [व्रतं तपः संयमः शीलं] vrat,
tap, sanyam ane shIl [एतानि सर्वाणि] e sarva [अकृतार्थानि] akRutArtha
chhe (asaphal chhe, vyartha chhe). 31.
puNya, pAp banne sansAr chhe, AtmagnAn ja mokShanun kAraN chhe.
पुण्णिं पावइ सग्ग जिउ पावएं णरय-णिवासु ।
वे छंडिवि अप्पा मुणइ तो लब्भइ सिववासु ।।३२।।
पुण्येन प्राप्नोति स्वर्गं जीवः पापेन नरकनिवासम् ।
द्वे त्यक्त्वा आत्मानं मन्यते ततः लभते शिववासम् ।।३२।।

Page 18 of 58
PDF/HTML Page 28 of 68
single page version

background image
puNye pAme svarga jIv, pApe narakanivAs;
be tajI jANe AtmAne, te pAme shivavAs. 32
anvayArtha — [पुण्येन] puNyathI [जीवः] jIv [स्वर्गं
प्राप्नोति] svarga pAme chhe ane [पापेन] pApathI [नरकनिवासं]
narakavAs pAme chhe [द्वे त्यक्त्वा] puNya-pAp e bannene chhoDIne jo
[आत्मानं] AtmAne [मन्यते] jANe, [ततः] to [शिववासं लभते]
shivavAs pAme. 32.
paramArthano panth ek ja chhe —
वउ तउ संजमु सील जिया इउ सव्वइं ववहारु ।
मोक्खहं कारणु एक्कु मुणि जो तइ लोयहं सारु ।।३३।।
व्रतं तपः संयमः शीलं जीव ! इति सर्वाणि व्यवहारः ।
मोक्षस्य कारणं एकं मन्यस्व यः त्रिलोकस्य सारः ।।३३।।
vrat – tap – sanyam – shIl je te saghaLAn vyavahAr;
shiv kAraN jIv ek chhe, trilokano je sAr. 33
anvayArtha — [जीव] he jIv! [व्रतं तपः संयमः शीलं इति
सर्वाणि] vrat, tap, sanyam ane shIl e sarva [व्यवहारः] vyavahAr chhe –
vyavahArathI kahevAmAn Ave chhe, [मोक्षस्य कारणं] mokShanun kAraN to [एकं
मन्यस्व] ek ja jANo. [यः] ke je [त्रिलोकस्य सारः] traN lokano sAr
chhe. 33.
potAnun shuddha svarUp jANavAthI mokShanI prApti thAy chhe —
अप्पा अप्पई जो मुणइ जो परभाउ चएइ ।
सो पावइ सिवपुरि-गमणु जिणवरु एम भणेइ ।।३४।।

Page 19 of 58
PDF/HTML Page 29 of 68
single page version

background image
आत्मानं आत्मना यः मन्यते यः परभाव त्यजति ।
स प्राप्नोति शिवपुरीगमनं जिनवरः एवं भणति ।।३४।।
AtmabhAvathI Atmane, jANe tajI parabhAv;
jinavar bhAkhe jIv te, avichaL shivapur jAy. 34
anvayArtha — [यः] je [आत्मना आत्मानं मन्यते] AtmAthI
AtmAne jANe chhe (potAthI potAne jANe chhe) ane [यः] je [परभावं]
parabhAvane [त्यजति] chhoDI de chhe [सः] te [शिवपुरीगमनं प्राप्नोति]
shivapurImAn jAy chhe, [एवं] em [जिनवरः भणति] jinavar kahe chhe. 34.
vyavahArathI navatattvane jANo —
छह दव्वईं जे जिण – कहिया णव पयत्थ जे तत्त ।
विवहारेण य उत्तिया ते जाणियहि पयत्त ।।३५।।
षड् द्रव्याणि ये जिनकथिताः नव पदार्थाः यानि तत्त्वानि ।
व्यवहारेण च उक्तानि तानि जानिहि प्रयतः (सन्) ।।३५।।
ShaD dravyo jin – ukta je, padArtha nav je tattva;
bhAkhyAn te vyavahArathI, jANo karI prayatna. 35
anvayArtha — [जिनकथिताः] jinavaradeve kahelAn [यानि षड्
द्रव्याणि नव पदार्थाः तत्त्वानि च] je chha dravyo, nav padArtho ane sAt
tattvo chhe [ये] ke je [व्यवहारेण उक्तानि] vyavahArathI kahevAmAn AvyAn
chhe; [तानि] temane tun [प्रयतः] prayatnashIl thaIne [जानीहि] jAN (temane
tun nirNayapUrvak jAN). 35.
sarva padArthomAn ek jIv ja sArabhUt chhe —
सव्व अचेयण जाणि जिय एक्क सचेयणु सारु ।
जो जाणेविणु परम-मुणि लहु पावइ भवपारु ।।३६।।

Page 20 of 58
PDF/HTML Page 30 of 68
single page version

background image
सर्वं अचेतनं जानीहि जीव एकः सचेतनः सारः ।
यं ज्ञात्वा परममुनिः लघु प्राप्नोति भवपारम् ।।३६।।
sheSh achetan sarva chhe, jIv sachetan sAr;
jANI jene munivaro, shIghra lahe bhavapAr. 36
anvayArtha — [सर्वं अचेतनं जानीहि] (pudgalAdi) sarvane
(pAnch dravyone) achetan jANo. [सारः एकः जीवः सचेतनः] sArabhUt
keval ek jIv ja sachetan chhe. [यं ज्ञात्वा] ke jene jANIne [परममुनिः]
param muni [लघु] shIghra ja [भवपारं प्राप्नोति] sansArano pAr pAme chhe. 36.
vyavahArano moh tyAgavo jarUrI chhe. shuddha AtmAne jANavAthI
ja sansArano pAr pamAy chhe —
जइ णिम्मलु अप्पा मुणहि छंडिवि सहु व्यवहारु ।
जिण-सामिउ एमइ भणइ लहु पावइ भवपारु ।।३७।।
यदि निर्मलं आत्मानं मन्यसे त्यक्त्वा सर्वं व्यवहारम् ।
जिनस्वामी एवं भणति लघु प्राप्यते भवपारः ।।३७।।
jo shuddhAtam anubhavo, tajI sakal vyavahAr;
jinaprabhujI em ja bhaNe, shIghra thasho bhavapAr. 37
anvayArtha — [यदि] jo [सर्वं व्यवहारं] sarva vyavahArane
[त्यक्त्वा] chhoDIne [निर्मलं आत्मानं] nirmal AtmAne [मन्यसे] tun jANIsh
to tun [लघु] shIghra ja [भवपारः प्राप्यते] sansArathI pAr pAmIsh, [एवं]
em [जिनस्वामी भणति] jineshvar bhagavAn kahe chhe. 37.
bhed gnAn sarvasva chhe —
जीवाजीवहं भेउ जो जाणइ तिं जाणियउ ।
मोक्खहं कारण एउ भणई जोइ जइहिं भणिउं ।।३८।।

Page 21 of 58
PDF/HTML Page 31 of 68
single page version

background image
जीवा जीवयोः भेदं यः जानाति तेन ज्ञातम् ।
मोक्षस्य कारणं एतत् भण्यते योगिन् योगिभिः भणितम् ।।३८।।
jIv – ajIvanA bhedanun gnAn te ja chhe gnAn;
kahe yogIjan yogI he! mokShahetu e jAN. 38
anvayArtha — [योगिन्] he yogI! [यः] je [जीवाजीवयोः
भेदं] jIv-ajIvano bhed [जानाति] jANe chhe [तेन ज्ञातं] teNe sarvasva
jANyun chhe, [एतत्] ene [मोक्षस्य कारणं] mokShanun kAraN [भण्यते] kahyun
chhe em [योगिभिः भणितं] yogIshvaroe kahyun chhe. 38.
AtmA kevalagnAnasvabhAvI chhe —
केवल-णाण-सहाउ सो अप्पा मुणि जीव तुहुं ।
जइ चाहहि सिव-लाहु भणइ जोइ जोइहिं भणिउं ।।३९।।
केवलज्ञानस्वभावः स आत्मा (इति) मन्यस्व जीव त्वम् ।
यदि इच्छसि शिवलाभं भण्यते योगिन् योगिभिः भणितम् ।।३९।।
yogI kahe re jIv tun, jo chAhe shivalAbh;
kevalagnAnasvabhAvI A Atmatattvane jAN. 39
anvayArtha — [योगिन्] he yogI! [यदि] jo [त्वं] tun [शिव-
लाभं इच्छसि] mokSha pAmavA chAhato ho to [केवलज्ञानस्वभावः आत्मा सः
जीवः भण्यते] kevalagnAnasvabhAvI AtmA chhe tene jIv kahyo chhe [मन्यस्व]
em tun jAN, [योगिभिः भणितं] em yogIshvaroe kahyun chhe. 39.
gnAnIne darek jagyAe ek AtmA ja dekhAy chhe —
को (?) सुसमाहि करउ को अंचउ छोपु-अछोपु करिवि को वंचउ ।
हल सहि कलहु केण समाणउ
जहिं कहिं जोवउ तहिं अप्पाणउ ।।४०।।

Page 22 of 58
PDF/HTML Page 32 of 68
single page version

background image
कः (अपि) सुसमाधिं करोतु कः अर्चयतु स्पर्शास्पर्श कृत्वा कः वञ्चयतु ।
मैत्रीं सह कलहं केन समानयतु यत्र कुत्र पश्यतु तत्र आत्मा ।।४०।।
koN konI maitrI kare, konI sAthe kalesh;
jyAn dekhun tyAn sarva jIv, shuddha buddha gnAnesh. 40
anvayArtha — [कः सुसमाधिं करोतु] bhale koI susamAdhi
karo. [कः स्पर्शास्पर्शं कृत्वा वञ्चयतु] koI sparshAsparsha karIne vanchanA
(mAyA) karo, [केन सह मैत्रीं कलहं समानयतु] koInI sAthe maitrI ke
koInI sAthe kalah karo, [यत्र कुत्र पश्यतु तत्र आत्मा] jyAn kyAy juo
tyAn ek (keval) AtmA ja AtmA dekho. 40.
anAtmagnAnI kutIrthomAn bhame chhe —
ताम कुतित्थइं परिभमइ घुत्तिम ताम करेइ ।
गुरुहु पसाए जाम णवि अप्पा-देउ मुणेइ ।।४१।।
तावत् कुतीर्थानि परिभ्रमति धूर्तत्वं तावत् करोति ।
गुरोः प्रसादेन यावत् नैव आत्मदेवं मन्यते ।।४१।।
sadguru vachan prasAdathI, jANe na Atamadev;
bhame kutIrthe tyAn sudhI, kare kapaTanA khel. 41
anvayArtha — [गुरोः प्रसादेन] guru prasAdathI [यावत्] jyAn
sudhI jIv [आत्मदेवं] Atmadevane [न एव मन्यते] jANato nathI, [तावत्]
tyAn sudhI te [कुतीर्थानि परिभ्रमति] kutIrthomAn paribhramaN kare chhe [धूर्तत्वं
तावत् करोति] ane tyAn sudhI to dhUrtapaNun (Dhong) kare chhe. 41.
deh devAlayamAn jinadev chhe —
तित्थहिं देवलि देउ णवि इम सुइकेवलि-वुत्तु ।
देहा-देवलि देउ जिणु एहउ जाणि णिरुत्तु ।।४२।।

Page 23 of 58
PDF/HTML Page 33 of 68
single page version

background image
तीर्थेषु देवालये देवः नैवः एवं श्रुतकेवल्युक्त म् ।
देहदेवालये देवः जिनः एतत् जानीहि निश्चितम् ।।४२।।
tIrtha – mandire dev – nahi – e shrutakevaLIvAN;
tan mandiramAn dev jin, te nishchayathI jAN. 42
anvayArtha — [तीर्थेषु देवालये] tIrthomAn ane devAlayamAn [देवः
न एव] dev nathI [एवं] em [श्रुतकेवल्युक्त ] shrutakevalIe kahyun chhe,
[देहदेवालये] deh-devAlayamAn [देवः जिनः] jinadev chhe-[एतत्] em
[निश्चितं] tame nakkI [जानीहि] jANo. 42.
devAlayamAn dev nathI —
देहा-देवलि देउ जिणु जणु देवलिहिं णिएइ ।
हासउ महु पडिहाइ इहु सिद्धे भिक्ख भमेइ ।।४३।।
देहदेवालये देवः जिनः जनः देवालयेषु (तं) पश्यति ।
हास्यं मम प्रतिभाति इह सिद्धे (सति) भिक्षां भ्रमति ।।४३।।
tan – mandiramAn dev jin, jan dere dekhant;
hAsya mane dekhAy A, prabhu bhikShArthe bhamant. 43
anvayArtha — [देहदेवालये] deh-devAlayamAn [जिनः देवः]
jinadev chhe; paN [जनः] loko [देवालयेषु] tene (inT pattharanAn)
devAlayomAn [पश्यति] dekhe chhe-te [मम] mane [हास्यं प्रतिभाति]
hAsyAspad lAge chhe, [इह] e vAt evI chhe ke koI manuShya [सिद्धे]
siddhi (dhanAdikanI siddhi) hovA chhatAn paN [भिक्षां भ्रमति] bhikShA
mATe bhaTake chhe. 43.
samabhAvarUp chittathI potAnA dehamAn jinadevane dekha —

Page 24 of 58
PDF/HTML Page 34 of 68
single page version

background image
मुढा देवलि देउ णवि णवि सिलि लिप्पइ चित्ति ।
देहा-देवलि देउ जिणु सो बुज्झहि समचित्ति ।।४४।।
मूढ देवालये देवः नैव नैव शिलायां लेप्ये चित्रे ।
देहदेवालये देवः जिनः तं बुध्यस्व समचित्ते ।।४४।।
nathI dev mandir viShe, dev na mUrti, chitra;
tan - mandiramAn dev jin, samaj thaI samachitta. 44
anvayArtha — [मूढ] he mUDh! [देवः] dev [देवालये न एव]
devAlayamAn paN nathI, [शिलायां लेप्ये चित्रे न एव] evI rIte koI
patthar, lep ke chitramAn paN nathI. [जिनः देवः] jinadev to [देहदेवालये]
deh-devAlayamAn chhe [तं] tene tun [समचित्ते] samachittathI (shAntabhAve)
[बुद्धस्व] jAN. 44.
gnAnathI ja deh-devAlayamAn paramAtmAne dekhe chhe —
तित्थइ देउलि देउ जिणु सव्वु वि कोइ भणेइ ।
देहा-देउलि जो मुणइ स्ते बुहु को वि हवइ ।।४५।।
तीर्थे देवकुले देवः जिनः (इति) सर्वः अपि कश्चित् भणति ।
देहदेवकुले यः मन्यते सः बुधः कः अपि भवति ।।४५।।
tIrtha – mandire jin, lok kathe sahu em;
viralA gnAnI jANatA, tan – mandiramAn dev. 45
anvayArtha — [तीर्थे देवकुले] tIrthamAn ane devAlayamAn [जिनः
देवः] jin dev chhe, em [सर्वः अपि कश्चित्] sarva koI [भणति] kahe
chhe paN [यः] je [देहदेवकुले] deh-devAlayamAn [मन्यते] jinadevane jANe
[सः बुधः] evA panDit to [कः अपि भवति] koI viralA ja hoy
chhe. 45.

Page 25 of 58
PDF/HTML Page 35 of 68
single page version

background image
dharmarasAyan pIvAthI ajar amar thavAy chhe —
जइ जर-मरण-करालियउ तो जिय धम्म करेहि ।
धम्म-रसायणु पियहि तुहुं जिम अजरामर होहि ।।४६।।
यदि जरामरणकरालितः तर्हि जीव धर्मं कुरु ।
धर्मरसायनं पिब त्वं यथा अजरामरः भवसि ।।४६।।
jarA – maraN bhayabhIt jo, dharma tun kar guNavAn;
ajarAmar pad pAmavA, kar dharmoShadhi pAn. 46
anvayArtha — [जीव] he jIv! [यदि] jo tun [जरामरण
करालितः] jarA, maraNathI dukhI chho-(bhayabhIt ho) [तर्हि] to [धर्मं
कुरु] dharma kar, [धर्म-रसायनं] dharmarUpI rasAyananun [त्वं] tun [पिब] pAn
kar [यथा] ke jethI [अजरामरः भवसि] tun ajar amar thaI jaIsh.
46.
bAhya kriyAthI dharma thato nathI —
धम्मु ण पढियइं होइ धम्मु ण पोत्था-पिच्छियइं ।
धम्मु ण मढिय – पएसि धम्मु ण मत्था – लुंचियइं ।।४७।।
धर्मः न पठितेन भवति धर्मः न पुस्तकपिच्छाभ्याम् ।
धर्मः न मठप्रवेशेन धर्मः न मस्तकलुञ्चितेन ।।४७।।
shAstra bhaNe maThamAn rahe, shiranA lunche kesh;
rAkhe vesh munitaNo, dharma na thAye lesh. 47
anvayArtha — [पठितेन] shAstro bhaNavAthI [धर्मः न] dharma thato
nathI, [पुस्तक पिच्छाभ्यां] pustak ane pInchhIthI paN [धर्म न] dharma thato
nathI, [मठप्रवेशेन] maThamAn rahevAthI paN [धर्मः न] dharma thato nathI ane

Page 26 of 58
PDF/HTML Page 36 of 68
single page version

background image
[मस्तक लुञ्चितेन] mAthAno loch karavAthI paN [धर्मः न] dharma thato
nathI. 47.
rAg-dveShano tyAg karIne AtmAmAn vasavun te dharma chhe —
राय – रोस बे परिहरिवि जो अप्पाणि वसेइ ।
सो धम्मु वि जिण – उत्तियउ जो पंचम-गइ णेइ ।।४८।।
रागद्वेषो द्वौ परिहृत्य यः आत्मनि वसति ।
स धर्मः अपि जिनोक्त : यः पञ्चमगतिं नयति ।।४८।।
rAg – dveSh be tyAgIne, nijamAn kare nivAs;
jinavar bhAShit dharma te, pancham gati laI jAy. 48
anvayArtha — [यः] je [राग-द्वेषौ द्वौ परिहृत्य] rAg ane dveSh
bannene chhoDIne-vItarAg thaIne-[आत्मनि] nij AtmAmAn [वसति] vase
chhe, [सः अपि] tene ja [धर्मः] dharma [जिनोक्त :] jinadeve kahyo chhe [यः]
ke je [पंचमगतिं नयति] mokShamAn laI jAy chhe. 48.
AshA-tRuShNA vagere sansAranAn kAraNo chhe —
आउ गलइ णवि मणु गलइ णवि आसा हु गलेइ ।
मोहु फु रइ णवि अप्प – हिउ इम संसार भमेइ ।।४९।।
आयुः गलति नैव मनः (मानः?) गलति नैव आशा खलु गलति ।
मोहः स्फु रति नैव आत्महितं एवं संसारं भ्रमति ।।४९।।
man na ghaTe, Ayu ghaTe, ghaTe na ichchhA moh;
Atmahit sphure nahi, em bhame sansAr. 49
anvayArtha — [आयुः गलति] kShaNe kShaNe AvaradA ghaTatI jAy
chhe, [मनः न एव गलति] paN man marI jatun nathI, [आशा खलु नैव

Page 27 of 58
PDF/HTML Page 37 of 68
single page version

background image
गलति] ane AshA paN jatI nathI; [मोहः] moh [स्फु रति] sphure chhe
paN [आत्महितं] Atmahit [न एव] sphuratun nathI – [एवं] A rIte jIv
[संसारं भ्रमति] sansAramAn bhame chhe. 49.
AtmAmAn ramaN karanAr nirvANane pAme chhe —
जेहउ मणु विसयहं रमइ तिमु जइ अप्प मुणेइ ।
जोइउ भणइ हो जोइयहु लहु णिव्वाणु लहेइ ।।५०।।
यथा मनः विषयाणां रमते तथा यदि आत्मानं मन्यते ।
योगी भणति भो योगिनः लघु निर्वाणं लभ्यते ।।५०।।
jem ramatun man viShayamAn tem jo Atme lIn;
shIghra maLe nirvANapad dhare na deh navIn. 50
anvayArtha — [भो योगिनः] he yogIjano! [यथा] jevI
rIte [मनः] man [विषयाणां रमते] viShayomAn rame chhe [तथा] tevI rIte
[यदि] jo te [आत्मानं मन्यते] AtmAne jANe-AtmAmAn rame to [लघु]
shIghra ja [निर्वाणं लभ्यते] nirvAN maLe, em [योगी भणति] yogI kahe
chhe. 50.
AtmabhAvanAthI sansArano pAr pamAya —
जेहउ जज्जरु णरय – धरु तेहउ बुज्झि सरीरु ।
अप्पा भावहि णिम्मलउ लहु पावहि भवतीरु ।।५१।।
यथा जर्जरं नरकगृहं तथा बुध्यस्व शरीरम् ।
आत्मानं भावय निर्मलं लघु प्राप्नोषि भवतीरम् ।।५१।।
narkavAs sam jarjarit jANo malin sharIr;
karI shuddhAtam bhAvanA, shIghra laho bhavatIr. 51
anvayArtha — he jIv! [यथा] jevI rIte [नरकगृहं]

Page 28 of 58
PDF/HTML Page 38 of 68
single page version

background image
narakasthAn [जर्जरं] durgandhathI jarjarit chhe [तथा] tevI rIte [शरीरं बुध्यस्व]
sharIrane paN malamUtra AdithI jarjarit jAN. tethI [निर्मलं आत्मानं
भावय] nirmal AtmAnI bhAvanA kar, to tun [लघु] shIghra ja [भवतीरं
प्राप्नोषि] sansArathI pAr pAmIsh. 51.
vyavahAramAn DUbelA jIvo AtmAne oLakhI shakatA nathI —
धंधइ पडियउ सयल जगि णवि अप्पा हु मुणंति ।
तहिं कारणि ये जीव फु डु ण हु णिव्वाणु लहंति ।।५२।।
धान्धे (?) पतिताः सकलाः जगति नैव आत्मानं खलु मन्यंते ।
तस्मिन् कारणे (तेन कारणेन) एते जीवाः स्फु टं न खलु निर्वाणं लभन्ते ।।५२।।
vyavahArik dhandhe phasyA, kare na AtamagnAn;
te kAraN jagajIv te, pAme nahi nirvAN. 52.
anvayArtha — [जगति] jagatanA [सकलाः] sarva jIvo [धान्धे
पतितः] vyAsangamAn vyAsakta chhe (potAnA kAmamAn mashagUl chhe, potAnA
vyavasAyamAn rachyApachyA chhe) potAnA dhandhAmAn-vyavahAramAn-paDelA chhe-
gRuhasthanA kAryomAn pravarte chhe-ane [आत्मानं] potAnA AtmAne [न एव
खलु मन्यंते] jANatA ja nathI. [तस्मिन् कारणे] te kAraNe [एते जीवाः]
A jIvo [स्फु टं खलु निर्वाणं न लभ्यन्ते] nishchayathI nirvANane pAmatA
nathI, e vAt spaShTa chhe. 52.
shAstrapaThan AtmagnAn vinA niShphal chhe —
सत्थ पढंतह ते वि जड अप्पा जे ण मुणंति ।
तहिं कारणि ए जीव फु डु ण हु णिव्वाणु लहंति ।।५३।।
शास्त्रं पठन्तः ते अपि जडाः आत्मानं ये न मन्यंते ।
तस्मिन् कारणे (तेन कारणेन) एते जीवाः स्फु टं न खलु निर्वाणं लभन्ते ।।५३।।

Page 29 of 58
PDF/HTML Page 39 of 68
single page version

background image
shAstrapAThI paN mUrkha chhe, je nijatattva ajAN;
te kAraN e jIv khare, pAme nahi nirvAN. 53.
anvayArtha — [शास्त्रं पठन्तः] shAstra bhaNavA chhatAn paN [ये]
jeo [आत्मानं] AtmAne [न मन्यन्ते] jANatA nathI [ते अपि] teo
paN [जडाः] jaD chhe; [तस्मिन् कारणे] te kAraNe [एते जीवाः] A jIvo
[स्फु टं न खलु निर्वाणं लभन्ते] nishchayathI nirvANane pAmatA nathI, e vAt
spaShTa chhe. 53.
indriy ane mananA nirodhathI sahaj svarUp utpanna thAy
chhe —
मणु-इंदिहि वि छोडियइ (?) बुहु पुच्छियइ ण कोइ ।
रायहं पसरु णिवारियइ सहज उपज्जइ सोइ ।।५४।।
मनइन्द्रियेभ्यः अपि मुच्यते बुधः पृच्छयते न कः अपि ।
रागस्य प्रसरः निवार्यते सहजः उत्पद्यते स अपि ।।५४।।
man – indriyathI dUr thA, shI bahu pUchhe vAt?
rAgaprasAr nivAratAn, sahaj svarUp utpAd. 54.
anvayArtha — [मनइन्द्रियेभ्यः अपि मुच्यते] jo, man ane
indriyothI chhUTI javAy to [कः बुधः अपि न पृच्छयते] koI paN
panDitane pUchhavAnI jarUr rahetI nathI; [रागस्य प्रसरः निवार्यते] jo rAgano
prasar rokAI jAy to [सः अपि सहजः उत्पद्यते] te sahaj svarUp (te
sahaj AtmasvarUp) utpanna thAy chhe. 54.
bhed gnAnathI bhavapAratA —
पुग्गलु अण्णु जि अण्णु जिउ अण्णु वि सहु ववहारु ।
चयहि वि पुग्गलु गहहि जिउ लहु पावहि भवपारु ।५५।

Page 30 of 58
PDF/HTML Page 40 of 68
single page version

background image
पुद्गलः अन्यः एव अन्यः जीवः अन्यः अपि सर्वः व्यवहारः ।
त्यज अपि पुद्गलं गृहाण जीवं लघु प्राप्नोषि भवपारम् ।।५५।।
jIv-pudgal be bhinna chhe, bhinna sakaL vyavahAr;
taj pudgal grah jIv to, shIghra lahe bhavapAr. 55
anvayArtha — [पुद्गलः अन्यः एव] pudgal bhinna chhe, [जीवः
अन्यः] jIv anya chhe [अपि] ane [सर्वः व्यवहारः अन्यः] sarvavyavahAr
anya chhe. tethI [पुद्गलं अपि त्यज] pudgalane tun chhoD ane [जीवं गृहाण]
jIvane grahaN kar, to tun [लघु] shIghra ja [भवपारं प्राप्नोषि] bhAvapArane
pAmIsh. 55.
koN sansArathI chhuTakAro pAmatA nathI?
जे णवि मण्णहिं जीव फु डु जे णवि जीउ मुणंति ।
ते जिण-णाहहं उत्तिया णउ संसार मुचंति ।।५६।।
ये नैव मन्यते जीवं स्फु टं ये नैव जीवं मन्यते ।
ते जिननाथस्य उक्त या न तु (नैव?) संसारात् मुच्यन्ते ।।५६।।
spaShTa na mAne jIvane, je nahi jANe jIv;
chhUTe nahi sansArathI, bhAkhe chhe prabhu jin. 56
anvayArtha — [ये] jeo [जीवं] jIvane [स्फु टं] nishchayathI [न
एव मन्यते] mAnatA ja nathI [ये] jeo [जीवं] jIvane [न एव जानन्ति]
jANatA ja nathI [ते तु] teo to [संसारात् न मुच्यते] sansArathI chhUTatA
ja nathI, [जीननाथ उक्त या] em jinavare kahyun chhe. 56.
mokSha sambandhI nav draShTAnto.
रयण दीउ दिणयर दहिउ दुध्यु घीवं पाहाणु ।
सुण्णउ रूउ फलिहउ अगिणि णव दिट्ठंता जाणु ।।५७।।