Yogsar Doha-Gujarati (English transliteration). Gatha: 58-95 ; Yogsar Doha Gatha : 76-108.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 3 of 4

 

Page 31 of 58
PDF/HTML Page 41 of 68
single page version

background image
रत्नं दीपः दिनकरः दधि दुग्धं घृतं पाषाणः ।
सुवर्ण रूप्यं स्फ टिकं अग्निः नव द्रष्टान्तान् जानीहि ।।५७।।
ratna dIp ravi dUdh dahIn, ghI paththar ne hem;
sphaTik rajat ne agni nav, jIv jANavo tem. 57.
anvayArtha — [रत्नं] ratna,1 [दीपः] dIp,2 [दिनकरः] sUrya3
[दधि दुग्धं धृतं] dahIn dUdh4 ghI, [पाषाणः] pAShAN5 [सुवर्णं] suvarNa6
[रूप्यं] rUpun,7 [स्फ टिकं] sphaTikamaNi8 ane [अग्निः] agni9 e [नव
द्रष्टान्तान् जानीहि] nav draShTAnt jANo. e nav draShTAnto mokShanA viShayamAn
jANavA. 57 (juo dravyasangrah gujarAtI pA. nan. 177)
dehAdirUp hun nathI e gnAn mokShanun bIj chhe.
देहादिउ जो परु मुणइ जेहउ सुण्णु अयासु ।
सो लहु पावइ (?) बंभु परु केवलु करइ पयासु ।।५८।।
देहादिकं यः परं मन्यते यथा शून्यं आकाशम् ।
स लघु प्राप्नोति ब्रह्म परं केवलं करोति प्रकाशम् ।।५८।।
dehAdikane par gaNe, jem shUnya AkAsh;
to pAme parabrahma jhaT, kevaL kare prakAsh. 58.
anvayArtha — [यथा शून्यं आकाशं] shUnya AkAshanI jem
[यः] je [देहादिकं] dehAdine [परं मन्यते] par jANe chhe [सः] te [लघु]
shIghra [परं ब्रह्म] param brahmane [प्राप्नोति] pAme chhe ane te [केवलं प्रकाशं
करोति] keval prakAshane kare chhe – kevalagnAn utpanna kare chhe. 58.
AkAshanI jem AtmA shuddha chhe —
जेहउ सुद्ध अयासु जिय तेहउ अप्पा वुत्तु ।
आयासु वि जहु जाणि जिय अप्पा चेयणु वंतु ।।५९।।

Page 32 of 58
PDF/HTML Page 42 of 68
single page version

background image
याद्रक् शुद्धं आकाशं जीव ताद्रशः आत्मा उक्त : ।
आकाशं अपि जडं जानीहि जीव आत्मानं चैतन्यवन्तम् ।।५९।।
jem shuddha AkAsh chhe, tem shuddha chhe jIv;
jaDarUp jANo vyomane, chaitanyalakShaN jIv. 59.
anvayArtha — [जीव] he jIv! [याद्रक्] jevI rIte [आकाशं
शुद्धं] AkAsh shuddha chhe [ताद्रशः] tevI rIte [आत्मा उक्त :] AtmA shuddha
chhe, [अपि] paN he jIv! [आकाशं जडं जानीहि] AkAshane jaD jAN
ane [आत्मानं चैतन्यवन्तं] AtmAne chetanavant jAN (chaitanya lakShaNathI
yukta jAN). 59.
potAnI andar ja mokShamArga chhe —
णासग्गिं अब्भिंतरहं जे जोवहिं असरीरु ।
बाहुडि जम्मि ण संभवहिं पिवहिं ण जणणी-खीरु ।।६०।।
नासाग्रेण अभ्यन्तरे (?) ये पश्यन्ति अशरीरम् ।
लज्जाकरे जन्मनि न संभवन्ति पिबन्ति न जननीक्षीरम् ।।६०।।
dhyAn vaDe abhyantare, dekhe je asharIr;
sharamajanak janmo TaLe, pIe na jananIkShIr. 60
anvayArtha — [ये] jeo [नासाग्रेण] nAsikA par draShTi
rAkhIne [अभ्यन्तरे] abhyantaramAn [अशरीरं पश्यन्ति] asharIrane (AtmAne)
dekhe chhe, teo [लज्जाकरे जन्मनि] pharI A lajjAjanak janmamAn [न
संभवन्ति] upajatA nathI ane [जननीक्षीरं न पिबन्ति] teo mAtAnun dUdh
pItA nathI. 60
nirmohI thaIne sharIrane potAnun na mAno —

Page 33 of 58
PDF/HTML Page 43 of 68
single page version

background image
अशरीरु वि सुसरीरु मुणि इहु सरीरु जडु जाणि ।
मिच्छा-मोहु परिच्चयहि मुत्ति णियं वि ण माणि ।।६१।।
अशरीरं अपि सु (स – ) शरीरं मन्यस्व इदं शरीरं जडं जानीहि ।
मिथ्यामोहं परित्यज मूर्ति निजां अपि न मन्यस्व ।।६१।।
tanavirahit chaitanyatan, pudgalatan jaD jAN;
mithyA moh dUre karI, tan paN mArun na mAn. 61
anvayArtha — [अशरीरं अपि] asharIrane ja (AtmAne ja)
[सु शरीरं मन्यस्व] sundar sharIr jANo ane [इदं शरीरं जडं जानीहि] A
pudgalasharIrane jaD jANo; [मिथ्यामोहं परित्यज] mithyAmohano tyAg
karo [अपि] ane [मूर्ति] potAnA sharIrane [निजां न मन्यस्व] potAnun na
mAno. 61.
AtmAnubhavanun phaL kevalagnAn ane avinAshI sukhanI prApti
chhe —
अप्पइ अप्पु मुणंतयहं किं णेहाफलु होइ ।
केवल-णाणु वि परिणवइ सासय-सुक्खु लहेइ ।।६२।।
आत्मना आत्मानं जानतां किं न इह फलं भवति ।
के वलज्ञानं अपि परिणमति शाश्वतसुखं लभ्यते ।।६२।।
nijane nijathI jANatAn, shun phaL prApta na thAy?
pragaTe kevalagnAn ne shAshvat sukh pamAy. 62.
anvayArtha — [आत्मानं आत्मना जानतां] AtmAthI AtmAne
jANatAn, [इह] ahIn [किं फलं न भवति] kyun phaL na maLe? (bIjun
to shun) tethI to [केवलज्ञानं अपि परिणमति] jIvane kevalagnAn paN

Page 34 of 58
PDF/HTML Page 44 of 68
single page version

background image
pariName chhe (utpanna thAy chhe) ane [शाश्वत् सुखं लभ्यते] shAshvat sukh
maLe chhe. 62.
AtmagnAn sansArathI chhUTavAnun kAraN chhe —
जे परभाव चएवि मुणि अप्पा अप्प मुणंति ।
केवल-णाण-सरुव लइ (लहि?) ते संसारु मुंचति ।।६३।।
ये परभावं त्यक्त्वा मुनयः आत्मना आत्मानं मन्यन्ते ।
केवलज्ञानस्वरुपं लात्वा (लब्ध्वा?) ते संसारं मुञ्चन्ति ।।६३।।
jo parabhAv tajI muni, jANe ApathI Ap;
kevalagnAnasvarUp lahI, nAsh kare bhavatAp. 63.
anvayArtha — [ये मुनयः] je munio [परभावं त्यक्त वा]
parabhAv chhoDIne [आत्मना आत्मानं मन्यते] AtmAne AtmA vaDe
jANe chhe. (potAne potA vaDe jANe chhe) [ते] teo [केवलज्ञानस्वरूपं
लात्वा] kevaLagnAn svarUp pAmIne [संसारं] sansArane [मुञ्चन्ति] chhoDe
chhe. 63.
dhanya te bhagavantone —
धण्णा ते भयवंत बुह जे परभाव चयंति ।
लोया – लोय – पयासयरु अप्पा विमल मुणंति ।।६४।।
धन्याः ते भगवन्तः बुधाः ये परभावं त्यजन्ति ।
लोकालोकप्रकाशकरं आत्मानं विमलं मन्यन्ते ।।६४।।
dhanya aho bhagavant budh, je tyAge parabhAv;
lokAlokaprakAshakar, jANe vimaL svabhAv. 64.
anvayArtha — [धन्याः ते भगवन्तः बुधाः] dhanya te bhagavAn

Page 35 of 58
PDF/HTML Page 45 of 68
single page version

background image
gnAnIone [ये परभावं त्यजन्ति] ke jeo parabhAvane chhoDe chhe ane
[लोकालोकप्रकाशकरं विमलं आत्मानं] lokAlokaprakAshak nirmal AtmAne
[मन्यन्ते] jANe chhe. 64.
AtmaramaNatA shivasukhano upAy chhe.
सागारु वि णागारु कु वि जो अप्पाणि वसेइ ।
सो लहु पावइ सिद्धि – सुहु जिणवरु एम भणेइ ।।६५।।
सागारः अपि अनगारः कः अपि यः आत्मनि वसति ।
स लघु प्राप्नोति सिद्धिसुखं जिनवरः एवं भणति ।।६५।।
munijan ke koI gRuhI, je rahe AtamalIn;
shIghra siddhisukh te lahe, em kahe prabhu jin. 65.
anvayArtha — [सागारः अपि अनगारः] shrAvak ho ke muni ho
[यः कः अपि] koI paN ho, paN je [आत्मनि वसति] AtmAmAn vase
chhe. [सः] te [लघु] shIghra ja [सिद्धिसुखं प्राप्नोति] mokShanA sukhane pAme
chhe, [एवं] em [जिनवरः भणति] jinavar kahe chhe. 65.
koI viralA ja tattvagnAnI hoy chhe —
विरला जाणहिं तत्तु बुह विरला णिसुणहिं तत्तु ।
विरला झायहिं तत्तु जिय विरला धारहिं तत्तु ।।६६।।
विरलाः जानन्ति तत्त्वं बुधाः विरला निशृण्वन्ति तत्त्वम् ।
विरलाः ध्यायन्ति तत्त्वं जीव विरलाः धारयन्ति तत्त्वम् ।।६६।।
viralA jANe tattvane, vaLI sAmbhaLe koI;
viralA dhyAve tattvane, viralA dhAre koI. 66
anvayArtha — [जीव] he jIv! [विरलाः बुधाः] koI viral

Page 36 of 58
PDF/HTML Page 46 of 68
single page version

background image
gnAnIo [तत्त्वं जानन्ति] tattvane jANe chhe [विरलाः] koI viralA ja
[तत्त्वं निशृण्वन्ति] tattvane sAmbhaLe chhe. [विरलाः] koI viralA ja [तत्त्वं
ध्यायन्ति] tattvane dhyAve chhe ane [विरलाः तत्त्वं धारयन्ति] koI viralA
ja tattvane dhAre chhe. 66.
kuTumbamoh tyAgavA yogya chhe —
इहु परियण ण हु महुतणउ इहु सुहु-दुक्खहं हेउ ।
इम चिंतंतहं किं करइ लणु संसारहं छेउ ।।६७।।
एषः परिजनः न खलु मदीयः एष सुखदुःखयो हेतुः ।
एवं चिन्तयतां किं क्रियते लघु संसारस्य छेदः ।।६७।।
A parivAr na mujataNo, chhe sukh – dukhanI khAN;
gnAnIjan em chintavI, shIghra kare bhavahAN. 67
anvayArtha — [एषः परिजनः] A kuTumb parivAr [न खलु
मदीयः] kharekhar mAro nathI, [एषः] e [सुखदुःखयोः हेतुः] e mAtra
sukhadukhanun ja kAraN chhe, [एवं किं चिन्तयतां] em k kchintavatAn,
[लघु] shIghra ja [संसारस्य छेदः] sansArano chhed [क्रियते] karavAmAn Ave
chhe. 67.
asharaNabhAvanA (sansAramAn koI potAne sharaN thatun nathI) —
इदं फणिंद-णरिंदय वि जीवहं सरणु ण होंति ।
असरणु जाणिवि मुणि-धवला अप्पा अप्प मुणंति ।।६८।।
इन्द्रफ णीन्द्रनरेन्द्राः अपि जीवानां शरणं न भवन्ति ।
अशरणं ज्ञात्वा मुनिधवलाः आत्मना आत्मानं मन्यते ।।६८।।
indra, phaNIndra, narendra paN nahIn sharaN dAtAr;
sharaN na jANI munivaro, nijarUp vede Ap. 68

Page 37 of 58
PDF/HTML Page 47 of 68
single page version

background image
anvayArtha — [इन्द्रफ णीन्द्रनरेन्द्राः अपि] indra, phaNIndra ane
narendra paN [जीवानां] jIvone [शरणं न भवन्ति] sharaNabhUt thaI
shakatA nathI, [अशरणं ज्ञात्वा] e rIte potAne asharaN jANIne
[मुनिधवलाः] uttam munio [आत्मना आत्मानं मन्यन्ते] potA vaDe
potAne jANe chhe. 68.
ekatvabhAvanA (jIv ekalo ja sukh-dukh bhogave chhe) —
इक्क उपज्जइ मरइ कु वि दुहु सुहु भुंजइ इक्कु ।
णरयहं जाइ वि इक्क जिउ तह णिव्वाणहं इक्कु ।।६९।।
एकः उत्पद्यते म्रियते एकः अपि दुःखं सुखं भुनक्ति एकः ।
नरकेभ्यः याति अपि एकः जीवः तथा निर्वाणाय एकः ।।६९।।
janma – maraN ek ja kare, sukh – dukh vede ek;
narkagaman paN ekalo, mokSha jAy jIv ek. 69
anvayArtha — [जीवः] jIv [एकः] ekalo ja Upaje chhe
[एकः अपि] ane ekalo ja [म्रियते] mare chhe, [एकः] ekalo ja [दुःखं
सुखं] sukh-dukhane [भुनक्ति ] bhogave chhe, [नरकेभ्यः] narakamAn paN [एकः
अपि] ekalo ja [याति] jAy chhe [तथा] ane [निर्वाणाय] nirvANane
paN [एकः] ekalo ja pAme chhe. 69.
ekatva bhAvanA jANavAnun prayojana —
एक्कुलउ जइ जाइसिहि तो परभाव चएहि ।
अप्पा सायहि णाणमउ लहु सिव-सुक्ख लहेहि ।।७०।।
एकाकी यदि यास्यसि तर्हि परभावं त्यज ।
आत्मानं ध्यायस्व ज्ञानमयं लघु शिवसुखं लभसे ।७०।।

Page 38 of 58
PDF/HTML Page 48 of 68
single page version

background image
jo jIv tun chhe ekalo, to taj sau parabhAv;
AtmA dhyAvo gnAnamay, shIghra mokSha sukh thAy. 70
anvayArtha — he jIv [यदि] jo [एकाकी यास्यसि] tun
ekalo ja chho [तर्हि] to [परभावं त्यज] parabhAvane chhoD ane [ज्ञानमयं
आत्मानं] gnAnamay AtmAnun [ध्यायस्व] dhyAn kar, jethI tun [लघु] shIghra
ja [शिवसुखं लभसे] mokShasukhane pAmIsh. 70.
puNyane pAp kahenArA koI viralA ja chhe —
जो पाउ वि सो पाउ मुणि सव्वु इ को वि मुणेइ ।
जो पुण्णु वि पाउ वि भणइ सो बुह (?) को वि हवइ ।७१।
यत् पापं अपि तत् पापं जानाति (?) सर्वः इति कः अपि जानाति ।
यत् पुण्यं अपि पापं इति भणति स बुधः कः अपि भवति ।।७१।।
pAparUpane pAp to jANe jag sahu koI;
puNyatattva paN pAp chhe, kahe anubhavI budh koI. 71
anvayArtha — [यत् पापं अपि] je pAp chhe [तत् पापं जानाति]
te pAp chhe [इति] em to [सर्वः कः अपि] sarva koI [जानाति] jANe
chhe, paN [यत् पुण्यं अपि] je puNya chhe te paN [पापं] pAp chhe [इति
भणति] em kahe chhe [सः कः अपि बुधः भवति] evo buddhimAn panDit
koI viral ja hoy chhe. 71.
puNya ane pAp banne hey chhe —
जह लोहम्मिय णियड बुह तह सुण्णम्मिय जाणि ।
जं सुहु असुह परिच्चयहिं ते वि हवंति हु णाणि ।।७२।।

Page 39 of 58
PDF/HTML Page 49 of 68
single page version

background image
यथा लोहमयं निगडं बुध तथा सुवर्णमयं जानीहि ।
ये शुभं अशुभं परित्यजन्ति ते अपि भवन्ति खलु ज्ञानिनः ।।७२।।
lohabeDI bandhan kare, sonAnI paN tem;
jANI shubhAshubh dUr kare, te ja gnAnIno marma. 72
anvayArtha — [बुध] he panDit! [यथा] jevI rIte [लोहमय
निगडं] loDhAnI paN beDI chhe [तथा] tevI rIte [सुवर्णमयं जानीहि]
sonAnI paN beDI chhe, em tun jAN (arthAt jevI rIte loDhAnI
beDI bandhan kare chhe tevI rIte sonAnI beDI paN bandhan kare chhe e
draShTAntathI puNya-pApane bannene bandhanarUp jANI) [ये] jeo [शुभं
अशुभं] shubh ashubh banne bhAvone [परित्यजन्ति] chhoDe chhe [ते अपि]
teo ja [खलु] kharekhar [ज्ञानिनः भवन्ति] gnAnIo chhe. 72.
bhAvanirgranth ja mokShamArgI chhe —
जइया मणु णिग्गंथु जिय तइया तुहुं णिग्गंथु ।
जइया तुहुं णिग्गंथु जिय तो लब्भइ सिवपंथु ।।७३।।
यदा मनः निर्ग्रंथः जीव तदा त्वं निर्ग्रंथः ।
यदा त्वं निर्ग्रंथः जीव ततः लभ्यते शिवपन्थाः ।।७३।।
jo tuj man nirgranth chhe, to tun chhe nirgranth;
jyAn pAme nirgranthatA, tyAn pAme shivapanth. 73
anvayArtha — [जीव] he jIv! [यदा] jo [मनः] man
[निर्ग्रंथः] nirgranth hoy [तदा] to [त्वं] tun [निर्ग्रन्थः] nirgrantha chho; ane
[जीव] he jIv! [यदा] jo [त्वं] tun [निर्ग्रन्थः] nirgranth ho [ततः] to
[शिवपन्थाः लभ्यते] tane mokShamArganI prApti hoy chhe. 73.
dehamAn dev chhe —

Page 40 of 58
PDF/HTML Page 50 of 68
single page version

background image
जं वडमज्सहं बीउ फु डु बीयहं वडु वि हु जाणु ।
तं देहहं देउ वि मुणहि जो तइलोय पहाणु ।।७४।।
यद् वटमध्ये बीजं स्फु टं बीजे वटं अपि खलु जानीहि ।
तं देहे देवं अपि मन्यस्व यः त्रिलोकप्रधानः ।।७४।।
jem bIjamAn vaD pragaT, vaDamAn bIj jaNAy;
tem dehamAn dev chhe, je trilokapradhAn. 74.
anvayArtha — [यत्] jevI rIte [स्फु टं] nishchayathI [वडमध्ये]
vaDamAn [बीजं] bIj chhe ane [खलु] nishchayathI [बीजे] bIjamAn [वटं अपि
जानीहि] vaD paN chhe [तं] tevI rIte [देहे] dehamAn [देवं अपि] dev chhe,
[यः त्रिलोकप्रधानः] ke je traN lokamAn pradhAn chhe, [मन्यस्व] em jANo.
74
‘hun ja parameshvar chhun’ evI bhAvanA ja mokShanun kAraN chhe —
जो जिण सो हउं सो जि हउं एहउ भाउ णिभंतु ।
मोक्खहं कारण जोइया अण्णु ण तंतु णभंतु ।।७५।।
यः जिनः स अहं स एव अहं एतद् भावय निर्भ्रान्तम् ।
मोक्षस्य कारणं योगिन् अन्य न तन्त्रः न मन्त्रः ।।७५।।
je jin te hun, te ja hun, kar anubhav nirbhrAnta;
he yogI! shivahetu e, anya na mantra na tantra. 75.
anvayArtha — [योगिन्] he yogI! [यः जिनः] je jinadev
chhe [सः अहं] te hun chhun, [अहं स एव] hun jinadev ja chhun [एतत्]
em [निर्भ्रान्तं भावय] nishank bhAv, [मोक्षस्य कारणं] e mokShanun
kAraN chhe, [अन्य न तन्त्रः न मन्त्रः] koI anya tantra ke mantra mokShanun
kAraN nathI. 75.

Page 41 of 58
PDF/HTML Page 51 of 68
single page version

background image
lakShaNathI paramAtmAne jANo —
बे ते चउ पंच वि णवहं सत्तहं छह पंचाहं ।
चउगुण-सहियउ सो मुणह एयइं लक्खण जाहं ।।७६।।
द्वित्रिचतुःपञ्चापि नवानां सप्तानां षट् पञ्चानाम् ।
चतुर्गुणसहितं तं मन्यस्व, एतानि लक्षणानि यस्य ।।७६।।
be, traN, chAr, ne pAnch, chha, sAt, pAnch ne chAr;
nav guNayut paramAtamA, kar tun e nirdhAr. 76.
anvayArtha — [द्वित्रि चतुः पंच अपि] be, traN, chAr ane
pAnch, [नवानां सप्तानां षट् पंचानां चतुर्गुणसहितं] nav, sAt, chha, pAnch
ane chAr guN [यस्य एतानि लक्षणानि] e jenAn lakShaNo chhe [तं मन्यस्व]
tene (te AtmAne) jAN. 76.
ratnatray nirvANanun kAraN chhe —
बे छंडिवि बे-गुण-सहिउ जो अप्पाणि वसेइ ।
जिणु सामिउ एमंई भणइ लहु णिव्वाणु लहेइ ।।७७।।
द्वौ त्यक्त्वा द्विगुणसहितः यः आत्मनि वसति ।
जिनः स्वामी एवं भणति लघु निर्वाणं लभते ।।७७।।
be tyAgI be guN sahit, je Atamaras lIn;
shIghra lahe nirvANapad, em kahe prabhu jin. 77.
anvayArtha — [द्वौ त्यक्त्वा] rAgadveSh e beno tyAg karIne
[द्वि गुणसहितः] samyagdarshan, samyaggnAn e be guNothI yukta thaIne
[यः] je [आत्मनि] AtmAmAn [वसति] vase chhe te [लघु] shIghra ja
[निर्वाणं लभते] nirvANane pAme chhe, [एवं] e pramANe [जिन स्वामी
भणति] jinasvAmI kahe chhe. 77.

Page 42 of 58
PDF/HTML Page 52 of 68
single page version

background image
ratnatray shAshvat sukhanun kAraN chhe —
तिहिं रहियउ तिहिं गुण-सहिउ जो अप्पाणि वसेइ ।
सो सासय-सुह-भायणु वि जिणवरु एम भणेइ ।।७८।।
त्रिभिः रहितः त्रिभिः गुणसहितः यः आत्मनि वसति ।
स शाश्वतसुखभाजनं अपि जिनवरः एवं भणति ।।७८।।
traN rahit traN guN sahit, nijamAn kare nivAs;
shAshvat sukhanA pAtra te, jinavar kare prakAsh. 78.
anvayArtha — [यः] je [त्रिभिः रहितः] rAg, dveSh, moh e
traNathI rahit thaIne [त्रिभिः गुणसहितः] samyagdarshan, samyaggnAn ane
samyakchAritra e traN guNo yukta thaIne [आत्मनि निवसति]
AtmAmAn vase chhe [सः अपि] te ja [शाश्वत सुखभाजनं] shAshvat
sukhanun bhAjan thAy chhe, [एव] em [जिनवरः भणति] jinavaradev kahe
chhe. 78.
chAr guN sahit AtmAne dhyAva —
चउ-कसाय-सण्णा-रहिउ चउ-गुण-सहियउ वुत्तु ।
स्ते अप्पा मुणि जीव तुहुं जिम परु होहि पवत्तु ।।७९।।
चतुः कषाय संज्ञारहितः चतुर्गुणसहितः उक्त : ।
स आत्मा (इति) मन्यस्व जीव त्वं यथा परः भवसि पवित्रः ।।७९।।
kaShAy sangnA chAr viN, je guN chAr sahit;
he jIv! nijarUp jAN e, thaIsh tun param pavitra. 79.
anvayArtha — [जीव] he jIv! je [चतुः कषायसंज्ञारहितः]
chAr kaShAy ane chAr sangnAthI rahit chhe ane [चतुर्गुणसहितः उक्त :]

Page 43 of 58
PDF/HTML Page 53 of 68
single page version

background image
chAr guNothI (anantadarshan, gnAn, sukh ane vIrya e chAr guNothI)
yukta chhe [सः आत्मा] te AtmA chhe; em [त्वं मन्यस्व] tun jAN, [यथा]
ke jethI tun [पवित्रः परः भवसि] pavitra paramAtmA thaIsh. 79.
dash guN sahit AtmAne dhyAve —
बे-पंचहं रहियउ मुणहि बे-पंचहं संजुत्तु ।
बे-पंचहं जो गुणसहिउ सो अप्पा णिरु वुत्तु ।।८०।।
द्विपञ्चानां (पञ्चभिः) रहितः (इति) मन्यस्व द्विपञ्चानां संयुक्त : ।
द्विपञ्चानां यः गुणसहितः स आत्मा निश्चयेन उक्त : ।।८०।।
dash virahit, dashathI sahit, dash guNathI sanyukta;
nishchayathI jIv jANavo, em kahe jinabhUp. 80.
anvayArtha — [यः] je [द्विपञ्चानां रहितः] dashathI rahit,
[द्विपञ्चानां संयुक्त :] dashathI sahit ane [द्विपञ्चानां गुणसहितः मन्यस्व]
dash guNothI sahit chhe, [सः आत्मा निश्चयेन उक्त :] tene nishchayathI
AtmA kahyo chhe. 80.
AtmA tap tyAgAdi chhe —
अप्पा दंसणु णाणु मुणि अप्पा चरणु वियाणि ।
अप्पा संजमु सील तउ अप्पा पच्चक्खाणि ।।८१।।
आत्मानं दर्शनं ज्ञानं मन्यस्व आत्मानं चरणं विजानीहि ।
आत्मानं संयमं शीलं तपः आत्मानं प्रत्याख्यानम् ।।८१।।
AtmA darshan – gnAn chhe, AtmA chAritra jAN;
AtmA sanyam – shIl – tap, AtmA pratyAkhyAn. 81.
anvayArtha — [आत्मानं दर्शनं ज्ञानं मन्यस्व] AtmAne darshan

Page 44 of 58
PDF/HTML Page 54 of 68
single page version

background image
ane gnAn jANo; [आत्मानं चरणं विजानीहि] AtmAne chAritra jANo;
[आत्मानं] AtmAne [संयमं शीलं तपः] sanyam, shIl, ane tap jANo,
[आत्मानं प्रत्याख्यानं] AtmAne pratyAkhyAn jANo. 81.
sva-parane jANavAnun prayojana —
जो परियाणइ अप्प परु सो परु चयइ णिभंतु ।
सो सण्णासु मुणेहि तहुं केवल णाणिं उत्तु ।।८२।।
यः परिजानाति आत्मानं परं स परं त्यजति निर्भ्रान्तम् ।
तत् संन्यासं मन्यस्व मन्यस्व त्वं केवलज्ञानिना उक्तं ।।८२।।
je jANe nij Atmane, par tyAge nirbhrAnta;
te ja kharo sannyAs chhe, bhAkhe shrI jinanAth. 82.
anvayArtha — [यः] je [परं आत्मानं] paramAtmAne
[परिजानाति] jANe chhe [सः] te [परं] parane [निर्भ्रान्तं] nissanshay
[त्यजति] chhoDe chhe. [तत्] tene ja [त्वं] tun [संन्यासं] kharo sannyAs
[मन्यस्व] jAN [केवलज्ञानिना उक्तं ] em kevalagnAnI kahe chhe. 82.
ratnatrayayukta jIv uttam tIrtha chhe —
रयणत्तय-सजुत्त जिउ उत्तिमु तित्थु पवित्तु ।
मोक्खहं कारण जोइया अण्णु ण तंतु ण मंतु ।।८३।।
रत्नत्रयसंयुक्त : जीवः उत्तमं तीर्थं पवित्रम् ।
मोक्षस्य कारणं योगिन् अन्यः न तन्त्रः न मन्त्रः ।।८३।।
ratnatrayayut jIv je, uttam tIrtha pavitra;
he yogI! shivahetu e, anya na tantra na mantra. 83.
anvayArtha — [योगिन्] he yogI! [रत्नत्रयसंयुक्त : जीवः]
ratnatrayayukta jIv je [उत्तमं पवित्रं तीर्थं] uttam pavitra tIrtha chhe te

Page 45 of 58
PDF/HTML Page 55 of 68
single page version

background image
[मोक्षस्य कारणं] mokShanun kAraN chhe, [अन्यः न तन्त्रः न मन्त्रः] anya
tantra ke mantra mokShanun kAraN nathI. 83.
ratnatrayanun svarUpa —
दंसणु जं पिच्छियइ बुह अप्पा विमल महंतु ।
पुणु पुणु अप्पा भावियए सो चारित्त पवित्तु ।।८४।।
दर्शनं यत् प्रेक्ष्यते बुधः (बोधः) आत्मा विमलः महान् ।
पुनः पुर्न आत्मा भाव्यते तत् चारित्रं पवित्रम् ।।८४।।
darshan je nij dekhavun, gnAn je vimaL mahAn;
pharI pharI AtamabhAvanA, te chAritra pramAN. 84.
anvayArtha — [आत्मा विमलः महान्] AtmA nirmal
mahAn paramAtmA chhe. [यत् प्रेक्ष्यते] em shraddhavun te [दर्शनं] samyak
darshan chhe [बुधः] ane em jANavun te samyaggnAn chhe tathA
[आत्मा पुनः पुनः भाव्यते] AtmAnI vAramvAr bhAvanA karavI [तत्]
te [पवित्रं चारित्रं] pavitra chAritra chhe. 84.
jyAn chetan tyAn guNa —
जहिं अप्पा तहिं सयल-गुण केवलि एम भणंति ।
तिहिं कारणए जोइ फु डु अप्पा विमलु मुणंति ।।८५।।
यत्र आत्मा तत्र सकलगुणाः केवलिनः एवं भणन्ति ।
तेन (?) कारणेन योगिनः स्फु टं आत्मानं विमलं मन्यंते ।।८५।।
jyAn chetan tyAn sakal guN, kevaLI em vadant;
tethI yogI nishchaye, shuddhAtmA jANant. 85.
anvayArtha — [यत्र आत्मा] jyAn AtmA chhe, [तत्र सकल
गुणाः] tyAn samasta guNo chhe. [एवं] em [केवलिनः भणन्ति] kevalI

Page 46 of 58
PDF/HTML Page 56 of 68
single page version

background image
kahe chhe; [तेन कारणेन] tethI [योगिनः] yogIlok [स्फु टं] nishchayathI
[विमलं आत्मानं] nirmaL AtmAne [मन्यंते] jANe chhe. 85.
ek AtmAne jANo —
एक्कलउ इदिय रहियउ मण-वय-काय-ति-सुद्धि ।
अप्पा अप्पु मुणेहि तुहुं लहु पावहि सिवसिद्धि ।।८६।।
एकाकी इन्द्रियरहितः मनोवाक्काय त्रिशुद्धया ।
आत्मन् आत्मानं मन्यस्व त्वं लघु प्राप्नोषि शिवसिद्धिम् ।।८६।।
ekAkI, indriyarahit, karI yogatray shuddha;
nij AtmAne jANIne, shIghra laho shivasukh. 86.
anvayArtha — [आत्मन्] he AtmA! [एकाकी इन्द्रियरहितः
त्वं] ekAkI indriyarahit evo tun [मनोवाक्कायत्रिशुद्धया] man, vachan,
ane kAyanI shuddhithI [आत्मानं] AtmAne [मन्यस्व] jAN; to tun [लघु]
shIghra ja [शिवसिद्धिं] mokShasiddhine [प्राप्नोषि] pAmIsh. 86.
sahaj svarUpamAn ramaN kara —
जइ बद्धउ मुक्क उ मुणहि तो बधियहि णिभंतु ।
सहज-सरूवइ जइ रमहि तो पावहि सिव सन्तु ।।८७।।
यदि बद्धं मुक्तं मन्यसे ततः बध्यसे निर्भ्रान्तम् ।
सहजस्वरूपे यदि रमसे ततः प्राप्नोषि शिवं शान्तम् ।।८७।।
bandh – mokShanA pakShathI nishchay tun bandhAy;
sahaj svarUpe jo rame, to shivasukharUp thAy. 87.
anvayArtha — [यदि] jo tun [बद्धं मुक्तं मन्यसे] bandh mokShanI
kalpanA karIsh (AtmA bandhAyo, AtmA chhUTyo evA vikalpa karIsh)

Page 47 of 58
PDF/HTML Page 57 of 68
single page version

background image
[ततः] to [निर्भ्रान्तं] nisanshay [बध्यसे] tun bandhAIsh; [यदि] jo
[सहजस्वरूपे] sahajasvarUpamAn [रमसे] tun ramaN karIsh to tun [शांतं शिवं]
shAnt ane shiv evA paramAtmAne [प्राप्नोषि] pAmIsh. 87
samyagdraShTine nirjarA thAy chhe —
सम्माइट्ठी-जीवडहं दुग्गइ-गमणु ण हइ ।
जइ जाइ वि तो दासु णवि पुव्व-क्किउ खवणेइ ।।८८।।
सम्यग्द्रष्टिजीवस्य दुर्गतिगमनं न भवति ।
यदि याति अपि तर्हि (ततः?) दोषः नैव पूर्वकृतं क्षयपति ।।८८।।
samyagdraShTi jIvane durgati gaman na thAy;
kadI jAy to doSh nahi, pUrvakarma kShay thAy. 88.
anvayArtha — [सम्यग्द्रष्टिजीवस्य दुर्गतिगमनं न भवति]
samyagdraShTi jIv durgatimAn jatA nathI. [यदि अपि याति] jo kadAchit
jAy [तर्हि] to [दोषः न एव] doSh nathI, (hAni nathI) (kAraN ke)
[पूर्वकृतं क्षपयति] te pUrve bAndhelA karmano kShay kare chhe. 88.
je svarUpamAn rame te ja shIghra bhavapAr pAme —
अप्प-सरूवहं (-सरूवइ?) जो रमइ छंडिवि सहु ववहारु ।
सो सम्माइट्ठी हवइ लहु पावइ भवपारु ।।८९।।
आत्मस्वरूपे यः रमते त्यक्त्वा सर्व व्यवहारम् ।
स सम्यग्द्रष्टिः भवति लघु प्राप्नोति भवपारम् ।।८९।।
Atma svarUpe je rame, tajI sakaL vyavahAr;
samyagdraShTi jIv te, shIghra kare bhavapAr. 89.
anvayArtha — [यः] je [सर्वं व्यवहारं त्यक्त वा] sarva vyavahArane
tyAgIne [आत्मस्वरूपे रमते] AtmasvarUpamAn rame chhe, [सः सम्यग्द्रष्टिः

Page 48 of 58
PDF/HTML Page 58 of 68
single page version

background image
भवति] te samyagdraShTi chhe ane te [लघु] shIghra ja [भवपारं प्राप्नोति]
bhavapArane pAme chhe. 89.
samyagdraShTi ja kharo panDit chhe —
जो सम्मत्त-पहाण बुहु सो तइलोय-पहाणु ।
केवल-णाण वि लहु लहइ सासय-सुक्ख विहाणु ।।९०।।
यः सम्यक्त्वप्रधानः बुधः स त्रिलोकप्रधानः ।
केवलज्ञानमपि लघु लभते शाश्वतसौख्यनिधानम् ।।९०।।
je samyaktva pradhAn budh, te ja trilok pradhAn;
pAme kevalagnAn jhaT, shAshvat saukhyanidhAn. 90.
anvayArtha — [यः] je [सम्यक्त्वप्रधानः बुधः] samyaktvapradhAn
panDit chhe [सः] te [त्रिलोकप्रधानः बुधः] traN lokamAn pradhAn chhe; te
[लघु] shIghra ja [शाश्वतसौख्यनिधानं केवलज्ञानं अपि] shAshvatasukhanA
nidhAn evA kevalagnAnane paN [लभते] pAme chhe. 90.
AtmasthiratA te samvar nirjarAnun kAraN chhe —
अजरु अमरु गुण-गण-णिलउ जहिं अप्पा थिरु ढाइ ।
सो कम्मेहिं ण बधियउ संचिय पुव्वं विलाइ ।।९१।।
अजरः अमरः गुणगणनिलयः यत्र आत्मा स्थिरः तिष्ठति ।
स कर्मभिः न बद्धः संचितपूर्वं विलीयते ।।९१।।
ajar, amar, bahu guNanidhi, nijarUpe sthir thAy;
karmabandh te nav kare, pUrvabaddha kShay thAy. 91.
anvayArtha — [अजरः अमरः गुणगणनिलयः आत्मा यत्र]
ajar, amar, ane guNonA bhanDArarUp je AtmA AtmAmAn [स्थिरः
तिष्ठति] sthir rahe chhe [सः] te [कर्मभिः न बद्धः] karmothI bandhAto

Page 49 of 58
PDF/HTML Page 59 of 68
single page version

background image
nathI ane [संचितपूर्वं विलीयते] pUrve sanchit karelA karmano ja nAsh
thAy chhe. 91.
AtmasvabhAvamAn rat jIv karmathI bandhAto nathI —
जह सलिलेण ण लिप्पियइ कमलणि-पत्त क्या वि ।
तह कम्मेहिं ण लिप्पियइ जइ रइ अप्प-सहावि ।।९२।।
यथा सलिलेन न लिप्यते कमलिनी पत्रं कदा अपि ।
तथा कर्मभिः न लिप्यते यदि रतिः आत्मस्वभावे ।।९२।।
pankaj jyam pANI thakI, kadApi nahi lepAy;
lipta na thAye karmathI, je lIn AtmasvabhAv. 92.
anvayArtha — [यथा] jevI rIte [कमलिनी पत्रं] kamalapatra
[कदा अपि] kadI paN [सलिलेन न लिप्यते] jalathI lepAtun nathI, [तथा]
tevI rIte [यदि आत्मस्वभावे रतिः] jo AtmasvabhAvamAn rati hoy to
[कर्मभिः] karmothI jIv [न लिप्यते] lepAto nathI. 92.
vAramvAr AtmAmAn ramanAro shIghra nirvANane pAme chhe —
जो सम-सुक्ख-णिलीणु बुहु पुण पुण अप्पु मुणेइ ।
कम्मक्खउ करि सो वि फु डु लहु णिव्वाणु लहेइ ।।९३।।
यः शमसौख्यनिलीनः बुधः पुनः पुनः आत्मानं मन्यते ।
कर्मक्षयं कृत्वा स अपि स्फु टं लघु निर्वाणं लभते ।।९३।।
sham sukhamAn lIn je kare pharI pharI nij abhyAs;
karmakShay nishchay karI, shIghra lahe shivavAs. 93.
anvayArtha — [शमसौख्यनिलीनः] sham ane sukhamAn lIn
thaIne [यः बुधः] je gnAnI [पुनः पुनः] vAramvAr [आत्मानं मन्यते]

Page 50 of 58
PDF/HTML Page 60 of 68
single page version

background image
AtmAne jANe chhe, [सः अपि] te paN [स्फु टं] nishchayathI [कर्मक्षयं कृत्वा]
karmano kShay karI [लघु] shIghra ja [निर्वाणं लभते] nirvANane pAme chhe.
AtmAne anantaguNamay dhyAvo —
पुरिसायार-पमाणु जिय अप्पा एहु पवित्तुं ।
जोइज्जइ गुण-गण णिलउ णिम्मल तेय – फु रंनु ।।९४।।
पुरुषाकारप्रमाणः जीव आत्मा एष पवित्रः ।
द्रश्यते गुणगणनिलयः निर्मलतेजः स्फु रन् ।।९४।।
puruShAkAr pavitra ati, dekho AtamarAm;
nirmaL tejomay ane anant guNagaNadhAm. 94
anvayArtha — [जीव] he jIv! [एषः आत्मा] A AtmA
[पुरुषाकारप्रमाणः] puruShAkArapramAN, [पवित्रः] pavitra, [गुणगणनिलयः]
guNonA bhanDArarUp ane [निर्मलतेजः स्फु रन्] nirmal tejathI sphurAyamAn
[द्रश्यते] dekhAy chhe. 94.
bhedavignAnI sarvashAstrono gnAtA chhe.
जो अप्पा सुद्धु वि मुणइ असुइ-सरीर-विभिन्नु ।
सो जाणइं सत्थइं सयल सासय-सुखहं लीणु ।।९५।।
यः आत्मानं शुद्धं अपि मन्यते अशुचिशरीरविभिन्नम् ।
स जानाति शास्त्राणि सकलानि शाश्वतसौख्ये (?) लीनः ।।९५।।
je jANe shuddhAtmane, ashuchi dehathI bhinna;
te gnAtA sau shAstrano, shAshvat sukhamAn lIn. 95.
anvayArtha — [यः] je [शुद्धं आत्मानं] shuddha AtmAne
[अशुचिशरीरविभिन्नं अपि] ashuchi sharIrathI bhinna ja [मन्यते] jANe chhe,
[सः] te [सकलानि शास्त्राणि] sakal shAstrone [जानाति] jANe chhe ane
te [शाश्वत सौख्यं लीनः] shAshvat sukhamAn lIn thAy chhe. 95.