તો ભૂપ પણ સુખજનક વિધવિધ ભોગને આપે નહિ;
તો કર્મ પણ સુખજનક વિધવિધ ભોગને દેતાં નથી.
તેને સુખ ઉત્પન્ન કરનારા અનેક પ્રકારના ભોગો આપે છે. (પણ તે સારાં નથી એમ અહીં કહેવું છે.)
ત્યાગી થાય કે સાધુ થાય પણ ‘આ ક્રિયા રાગની છે કે રાગ વિનાની છે? દયાદિ તે શુભ રાગની છે. તથા
હિંસાદિ તીવ્ર–રાગની–પાપની છે, તે રાગની ક્રિયાથી આત્માને લાભ થાય નહિ’ એમ જેણે રાગરહિત આત્માની
શ્રદ્ધા–રુચિ નથી તે જે કાંઈ વ્રત, તપ, દાન, પૂજા, ભક્તિ આદિ કરે છે તેમાં મંદ કષાયથી જે પુણ્ય થાય તે પુણ્યને
તે સંસારના સુખને માટે સેવે છે. અર્થાત્ તેને પુણ્યની રુચિ છે. પણ પુણ્યનું ફળ–સંસાર સુખ ભોગવવાનો જે
જડની રુચિ છે, પુણ્ય–પાપ રહિત આત્માની રુચિ નથી.
ક્રિયા આત્માને બંધન છે. જેને આત્માના પવિત્ર જ્ઞાનસ્વભાવનું ભાન નથી તે પુણ્યનો ભાવ તેમાં સુખ માનીને
કરે છે. જે ભાવે પુણ્ય બંધન થાય તે ભાવને સારો માને તો સમજવું કે તેને જડની રુચિ છે, આત્માની નથી.
સંસારના સુખ સામગ્રી મલે છે એવા પુણ્ય ભાવની રુચિ પણ ટળવી જ જોઈએ, અને જે ભાવે તે રુચિ ટળે એ
ભાવ સેવવો જોઈએ. જે ‘સાધુ’ ‘કે ધર્મી’ એવું નામ માત્ર ધરાવે છે, પણ પુણ્ય–પાપ રહિત આત્માના
સ્વરૂપની ખબર નથી તેને પુણ્યની રુચિ રહે છે. અહીં પુણ્ય કરવાં છોડી દો એમ નથી કહેવું, પાપથી બચવા
પુરતા પુણ્ય બરાબર છે, પણ તેની રુચિ ન હોવી જોઈએ; જેને પુણ્યની રુચિ છે તેને જડમાં સુખ બુદ્ધિ છે
એટલે જડની રુચિ છે.
આત્માનું સુખ જડમાં નથી. આત્મામાં જે શુભરાગ થાય તે જો રુચે તો સમજવું કે તેને સંસાર–સુખની
પુણ્ય–પાપના ભાવની રુચિ નથી ત્યાં સમજવું કે તેને સંસાર સુખની પૌદ્ગલિક સુખની રુચિ નથી–ઈચ્છા નથી
અને આત્માની રુચિ છે.
જે સારો માને છે તેને પ્રથમ જ સંસારિક સુખની ઈચ્છા છે, અને તેની રુચિ છે. જીવ જે પુણ્ય કે પાપના રાગ
ભાવ કરે છે તેમાં પાપ તો દુઃખનું કારણ છે જ તેની તો વાત