ચૈત્ર : ૨૦૦૦ આત્મધર્મ : ૭૧ :
શ્રિત માનતો હતો તે માન્યતાનો, ભ્રાંતિનો નાશ થતાં આખી વસ્તુની (વસ્તુના સ્વરૂપની) ખબર પડી કે
વિકારીપણું કે પરાશ્રયપણું મારા સ્વરૂપમાં નથી, જો હું રાગાદિવાળો હોત તો...... તે ટળીને પૂર્ણ જ્ઞાનસ્વભાવનો
લાભ મને કેમ થાત? માટે તે રાગ મારું સ્વરૂપ ન હતું. તે ક્ષણિક હતો–અનાત્મા હતો.
અનાત્મા:–રાગ, પુણ્યાદિના વિકલ્પ તે બધા અનાત્મા છે,–કારણકે તે આત્માનું સ્વરૂપ નથી, જે આત્માનું
સ્વરૂપ નથી તે બધો અનાત્મા છે. સમ્યગ્જ્ઞાન થતાં તે અનાત્માનો પરિહાર નક્કી થાય છે. વ્રત–અવ્રતનો વિકલ્પ
કે જે બધો અનાત્મા જ છે તેનો પરિહાર નક્કી થાય છે કે “આ હું નહીં, પણ જ્ઞાન એજ હું.”
કોઈ અજ્ઞાની એમ માને કે પહેલાંં આપણે રાગ–દ્વેષ ઘટાડવા માંડો–એટલે છેલ્લે એકલો શુદ્ધ આત્મા રહી
જશે!
પણ સ્વરૂપના ભાન વગર રાગ–દ્વેષનો સર્વથા નાશ થઈ શકે નહીં; ક્ષણિક વિકારના લક્ષે ત્રિકાળી
સ્વભાવનો પુરુષાર્થ જાગે નહીં પણ શુદ્ધ સ્વભાવના લક્ષે “આ મારું નથી” એમ નક્કી થાય છે. એમ થવાથી કર્મ
જોરાવર થતું નથી. અર્થાત્ રાગાદિ રહિત શુદ્ધ સ્વભાવનું ભાન થતાં કર્મોનું અટકવું થાય છે. પ્રથમ
(ભ્રાંતિદશામાં) પોતે નિમિત્ત (પોતે નિમિત્તમાં જોડાઈને વિકારી ભાવ કરે ત્યારે નિમિત્ત આધીન થયો કહેવાય
પણ કર્મ પરાણે વિકાર કરાવતું નથી.) આધીન થઈને વિકાર કરતો હતો– પણ ભ્રાંતિ ટળ્યા પછી પોતે વિકાર
કરતો અટકે છે. એટલે કર્મ પણ અટકે છે. આત્મા પોતે જ્યાંસુધી વિકારને પોતાના માને છે ત્યાંસુધી તે કર્મો
આધીન પોતે વિકાર કરે છે, પણ કર્મો વિકાર કરાવતા નથી. જ્યાં દ્રષ્ટિનું જોર ફરી ગયું [પર ઉપરથી સ્વ ઉપર
આવ્યું] ત્યાં કર્માધીન થતો નથી ત્યારે કર્મનું જોર નથી એમ કહેવાય છે.
આજીવન બ્રહ્મચર્યવ્રત
સાં – ૨૦ ના ફાગણ સુદ ૨ ના માંગળિક દિવસે
મુમુક્ષુમંડળના એક અગ્રસેવક રાજકોટના ભાઈ મોહનલાલ
કાળીદાસ જસાણી (ઉ. વ. ૫૨ – ૫૩) તથા તેમનાં પત્ની અ. સૌ.
શીવકુંવરબેન એ બન્નેએ આજીવન બ્રહ્મચર્યવ્રત પરમપૂજ્ય શ્રી
સદ્ગુરુદેવ શ્રી કાનજીસ્વામી સમીપે અંગીકાર કર્યું છે.
પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવ શ્રી કાનજીસ્વામી પાસે વીંછીઆમાં ફાગણ
વદ ૧ ના રોજ ભાઈ પ્રેમચંદ લક્ષ્મીચંદે સજાેડે અાજીવન
બ્રહ્મચર્યવ્રત ધારણ કર્યું.
અહો! સમયસાર ગ્રંથ! ૪૧૫ ગાથામાં તો સર્વજ્ઞની વાણીનો સાક્ષાત્ ધોધ ઊતારી દીધો છે! શ્રી કુંદકુંદ
પ્રભુએ સાક્ષાત્ ભગવાન ત્રિલોકનાથ સર્વજ્ઞ પરમાત્મા પાસેથી સાંભળીને તેનો આ શાસ્ત્રોમાં ધોધ વહાવ્યો છે;
તે ત્રણ કાળ ત્રણ લોકમાં સત્ય જ છે; તે જ અહીં સમજાવાય છે, સમજાય તેમ સમજો.
આત્મા એક સમમાં જ્ઞાનથી પરિપૂર્ણ શુદ્ધ છે તેની શ્રદ્ધા થતાં સ્વભાવ આધીન થયો એટલે
કર્મ ‘જોરાવર’ થઈ શકતું નથી. અહીં ‘જોરાવર’ શબ્દ વાપર્યો છે એટલે હજી રાગાદિમાં અલ્પ જોડાણ છે, જો
સર્વથા છૂટી ગયા હોય તો વીતરાગ થઈ ગયા હોય. છઠા સાતમા ગુણસ્થાને ઝુલતાં મુનિને પણ અલ્પ
અસ્થિરતા હોય છે, પણ ત્યાં કર્મ જોરાવર થઈ શકતું નથી. છઠા–સાતમા ગુણસ્થાને ઝુલતાં મુનિને એક દિવસમાં
અનેકવાર છઠું–સાતમું બદલાય છે, ત્યાં છઠાનો કાળ સાતમા કરતાં ડબલ હોય છે.
આ તો બધા શાશ્વત ટંકોત્કિર્ણ શબ્દો છે, એટલે તે શબ્દોની પાછળનો ‘વાચ્ય ભાવ’ ત્રણ કાળમાં ભૂંસાય
તેમ નથી. આ નિર્જરા અધિકાર છે. સ્વરૂપના ભાન પછી રાગાદિમાં અલ્પ જોડાઈ જવાય છે, પણ ભાન છે કે
આ પુરુષાર્થની નબળાઈ છે. પહેલાંં જે ઊંધી માન્યતા હતી તે ખસી ગઈ, એટલે પછી કર્મના આધીન જોડાણ
હતું તે છૂટી ગયું. પણ હજી સર્વથા છૂટયું નહીં હોવાથી સર્વજ્ઞ દશા થઈ નથી. ભગવાન તીર્થંકર પણ છદ્મસ્થ
દશામાં હોય (તેજ ભવે મોક્ષ થવાનો હોય) ત્યારે તેમને પણ અલ્પ અસ્થિરતા કોઈવાર આવી જાય છે, અને
ઘણે ભાગે સ્થિરતા વર્તે છે; પણ કર્મ જોરાવર થઈ શકતું નથી.
આ બધું જ્ઞાનના અવલંબનનું જ ફળ આવે છે, ચૈતન્યજ્યોત જ્ઞાનથી જ ભરપૂર– તેના જ્ઞાનની જ વાત
છે, એક સમયમાં ચૈતન્ય પરિપૂર્ણ આનંદઘન ભરેલો છે, તેનું જ અવલંબન કરવાથી, સ્વભાવની સ્થિરતાના જોરે
નિમિ–