જાણે તો તેના ખ્યાલમાં આવે કે હું સ્વપણે છું અને પરપણે નથી. હું સ્વપણે– મારા પોતાના દ્રવ્યે, ક્ષેત્રે, કાળે
અને ભાવે છું એટલે હું પરને લાભ–નુકસાન કરી શકું નહીં કે પર મને કરી શકે નહીં. હું પોતે જ મારા ભલા–
ભૂંડાનો કરનાર છું; મને દોષ મારાથી થાય છે છતાં પરનો દોષ કાઢવો તે ઊંધાઈ છે માટે દરેક જીવે તે સ્વરૂપ
સમજી ઊંધાઈ ટાળવી જોઈએ; એવો ઉપદેશ આ ભંગોદ્વારા ભગવાને આપ્યો છે.
શાળાઓમાં પણ તે ઉપદેશ ઓછે કે વધારે અંશે મળે છે; હવે જો તેને ભગવાને ધર્મ કહ્યો હોય તો ભગવાનને
લૌકિક પુરુષ ગણવા જોઈએ; પણ ભગવાનને તેમનું અનંત વીર્ય પ્રગટ્યા પછી જે દિવ્યધ્વનિ પ્રગટ થાય છે
તેમાં તો એવો ઉપદેશ હોય છે કે, આ લૌકિક માન્યતા ખોટી છે; કોઈ કોઈની હિંસા કરી શકે નહીં, પણ હિંસાના
વિકારી ભાવ જીવ કરી શકે અને તે રીતે જીવ પોતાની હિંસા અનાદિથી કરી રહ્યો છે. ભગવાને અહિંસાનું સ્વરૂપ
નીચે જણાવ્યા મુજબ કહ્યું છે:–
સમિતિ તરફથી થશે. ઉમેદવારે નીચેના સરનામે લખવું.
કહેવાતો નથી. જે જીવો ઉક્ત અહિંસાનું સર્વથા પાલન કરી શકે તે જેટલે અંશે તે સાચી અહિંસાને પાળી શકે
તેટલે જ અંશે અહિંસક છે અને શેષ અંશે હિંસાના ભાગી છે. એ ધ્યાન રાખવાની વાત છે કે “ (જેટલે અંશે)
વીતરાગ ભાવ છે તે જ અહિંસા છે, અને શુભરાગ પણ હિંસા છે.” આ અહિંસા તે મહાવીરે પરૂપેલ છે.
ભગવાન અલૌકિક આત્મા હતા તેથી તેમણે બતાવેલી અહિંસા પણ અલૌકિક હોય તે જ ન્યાયસર છે.
જગજાહેર થતું હતું, ત્યારે શાસનના ભક્ત દેવો દુદુંભિના નાદથી તેને વધાવી લેતા હતા.
શુભમાં રહેતા; કોઈ જીવની હિંસા કરવાનો ભાવ તે પાપભાવ હોવાથી તેવા ભાવો તેમણે ટાળ્યા. જેઓ સ્વરૂપ
ન સમજ્યા પણ સ્વરૂપ સમજવાની રુચિવાળા થયા તેઓએ પણ હિંસાના તીવ્ર અશુભ ભાવને ટાળ્યા. જેઓને
સ્વરૂપ સમજવા તરફ વલણ ન થયું તેઓ મંદકષાય તરફ પ્રેરાયા અને તેથી તેઓએ પણ અશુભ ભાવ કેટલેક
અંશે છોડયા. વ્યવહારી (અજ્ઞાની) લોકોની ભાષામાં–પરજીવોની હિંસા તે કારણે અટકી તે કાર્યને અહિંસા
વધી–જીવો બચ્યા–એમ કહેવાનો રૂઢ પ્રસિધ્ધ વ્યવહાર છે; તેથી ‘ભગવાનના ઉપદેશથી પર જીવોની હિંસા
અટકી’ એમ લૌકિક રીતે કહી શકાય, પણ શબ્દ પ્રમાણે કોઈ તેનો અર્થ કરે તો ભગવાન પરના કર્તા ઠરે–કે જે
અસત્ય છે.