: ૮૬ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૦૦૦
મહાન અજ્ઞાનાંધકારનો નાશ કરાવ્યો હતો, તેના જેવો નાશ અનંત સૂર્યોદ્વારા ત્રણે કાળમાં થવો સર્વથા અશક્ય છે.
ભગવાન મહાવીર સ્વામીના જન્મ કલ્યાણકના મહોત્સવનું વર્ણન બીજા સંસારી પ્રાણીઓના
જન્મોત્સવથી સર્વથા લોકોત્તર અનુપમ અને અસાધારણ છે અને પ્રાણી માત્રના કલ્યાણનું તે કારણ છે.
સમ્યગ્દ્રષ્ટિને એટલેકે આત્મ સન્મુખ ભાવ રાખનાર જીવને જ્યારે પોતાના સ્વરૂપમાં સ્થિર રહી શકે નહિ
અને ધર્માનુરાગમાં કર્તૃત્વભાવ વિના જોડાવાનું થાય છે ત્યારે કોઈને તીર્થંકર નામ પદની પુણ્ય પ્રકૃતિનો બંધ
અવાંછિતવૃત્તિથી થાય છે, જગતમાં એ સર્વોત્તમ પુણ્ય છે. પુણ્યનું કોઈ પદ તેનાથી ઉંચું નથી. તેવા પુણ્યવાળા
જીવના માતા પિતા પણ ઉંચા પુણ્યવાળા હોય છે. તેવા પુણ્યવાળા જીવના ગર્ભકલ્યાણક જન્મ કલ્યાણક સર્વોત્કૃષ્ટ
રીતે ઉજવાય તે ન્યાયસર છે. સૌધર્મના ઈન્દ્ર તથા બીજાં ઘણા દેવો સમ્યગ્દ્રષ્ટિ હોય છે. તેઓ ભરતખંડમાં
કેવળજ્ઞાનનો સૂર્ય હવે થોડાવખતમાં ઉગવાનો છે એમ જાણતાં તેમને ધર્મ રુચિ હોવાથી, આવા મહાન ધર્મીજીવના
કલ્યાણકો પોતાના લાભ માટે ઉજવે છે. સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પૂર્ણ વીતરાગ ન થાય ત્યાંસુધી તેને સત્ દેવ–સત્ગુરુ અને
સત્ધર્મ તરફ આવો રાગ આવ્યા વિના રહે નહિ, અને તે રાગથી પોતાને ધર્મ થશે એમ કદી માને નહિ.
• • • નશ્ચય વ્યવહરન સ્વરૂપ • • •
ટુંકા અથોર્ નિશ્ચય–સ્વાવલંબી ભાવ વ્યવહાર–પરાવલંબી ભાવ
મુમુક્ષુઓ વિચારો કે–બેમાંથી કયો ભાવ આત્માને સુખનું કારણ થાય––એકજ ઉત્તર હોઈ શકે કે
પરાવલંબી ભાવથી આત્માને લાભ થાય નહિ, અને સ્વાવલંબીથી આત્માને સુખ થયા વગર રહે નહિ.
પુર્વ ભવના જ્ઞાનોનું ભગવાને ચાલુ રહેવું
ભગવાન તેમની માતાના ગર્ભમાં આવે ત્યારે તેઓ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ હોય છે, અને તેમને સુમતિ, સુશ્રુત અને
સુઅવધિ એમ ત્રણ જ્ઞાનો હોય છે, અને જન્મે ત્યારે પણ તે ત્રણે જ્ઞાનો સહિત જન્મે છે.
ભગવાના શરીરની રચના
ભગવાનના શરીર ઉપર ૧૦૦૮ ઉત્તમ ચિહ્નો હોય છે. તેમના શરીરમાં બાળક, તરુણ કે વૃદ્ધપણું હોતું
નથી. બાળકની માફક અજ્ઞાનતા, યુવાનની માફક મદાન્ધપણું અને વૃદ્ધની માફક જિર્ણ દેહ હોતા નથી; આખી
જિંદગી તેમના શરીરનું અત્યંત સુંદરરૂપ અને અતુલ બળ રહે છે. તેમનું શરીર પસીનો, લાળ વગેરે રહિત હોય
છે. જો કે કેવળજ્ઞાન પામતાં સુધી અશનપાન હોય છે તો પણ જન્મથી નિહાર હોતો નથી. તેમની માતાને
ઋતુશ્રાવ હોતો નથી.
ભગવાના જન્મના દશ અતિશયો
ભગવાનને ચોત્રીશ અતિશયો હોય છે, તેમાં દશ જન્મના અતિશયો છે, દશ કેવળજ્ઞાનથી ઉપજતા
અતિશયો હોય છે, અને ચૌદ દેવકૃત હોય છે. તેમાંથી જન્મના દશ અતિશયોનાં નામ નીચે પ્રમાણે છે.
(૧) મળમૂત્રનો અભાવ. (૨) પસીનાનો અભાવ (૩) ધોળું લોહી (૪) સમચતુરસ્ર સંસ્થાન, (૫)
વજ્ર રૂષભનારાચ સંહનન (૬) સુંદર રૂપ (૭) સુગંધી શરીર (૮) સુલક્ષણતા (૯) અતુલબળ (૧૦)
હિતમિષ્ટવચન.
સમ્યગ્દર્શનની ભૂમિકામાં તીર્થંકર કર્મ પ્રકૃતિ બંધાય એવો ભાવ આવે છે, તે શુભભાવ છે. તેને
સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પોતાનાં ગુણની હાનિ માને છે, પુણ્યથી ધર્મ થાય એમ માનનારને સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે નહિ, એ
મુમુક્ષુઓએ લક્ષમાં રાખવાની જરૂર છે. પુણ્યનું આ કથન પુણ્યનું સ્વરૂપ સમજવા માટે શાસ્ત્રોમાં આપ્યું છે.
આત્માને તેથી લાભ થાય છે એમ મનાવવા માટે આપ્યું નથી.
ભગવાની બાલ્યાવસ્થા
તીર્થંકર પોતાના કાળમાં સર્વોકૃષ્ટ હોય છે, તેઓ ગૃહસ્થ અવસ્થામાં તે પદના ગૃહસ્થોમાં સર્વોત્કૃષ્ટ હોય
છે; તેમનો પુરુષાર્થ હંમેશા આત્મા તરફ વળતો હોય છે. આઠમે વરસે તેમણે પરાવલંબન વૃત્તિ પુરુષાર્થથી
એટલી તોડી હોય છે કે તેઓને પંચમ ગુણસ્થાનની શુદ્ધિ પ્રગટે છે; અને શુભભાવમાં બારવ્રતનું ગ્રહણ પ્રગટે છે.
તેમને સમ્યગ્જ્ઞાન પૂર્વકનો વૈરાગ્ય હોય છે. ભગવાન શુદ્ધને લક્ષે ધર્મ ભાવનામાં તલ્લીન રહેતા,