: 186 : paryuṣhaṇ aṅk : bhādrapad : 2000 :
guṇ pūrān ane paryāy adhūrī rahī jāy chhe. temān vastunī ja pūrṇatā thatī nathī; māṭe te dhruvarūp paryāy chhe kharī––
have–jo te dhruvarūp paryāy utpādarūp (pragaṭarūp) hoy to te paryāy trikāḷ chhe tethī mokṣha paṇ trikāḷ hovo joīe,
ane tem thatān sansārano abhāv thaī jāy tethī te dhruvarūp paryāy chhe; paṇ te utpādarūp arthāt pragaṭarūp nathī.
ahā! vastu! vastu to ek samayamān anant guṇe paripūrṇa chhe; gnān upayoge paripūrṇa, darshan upayoge
paripūrṇa, svarūp chāritre paripūrṇa, sahaj svabhāvik ānande paripūrṇa ja chhe.
vastu ane guṇ sāmānya chhe, to tenun visheṣh paṇ hovun ja joīe. te visheṣh dhruvaparyāy chhe visheṣh te
sāmānyamānthī chhe, nimittanī apekṣhāthī nathī. nirapekṣha paryāy siddha na karo to vastu paripūrṇa siddha thatī nathī,
ane jo apekṣhit paryāy na māno to sansār mokṣha siddha thatān nathī.
(pa) chaitanya samudramān ānandanī paryāy ‘ḍubelī pragaṭ ja’ paḍī chhe. tethī jyāre te paryāyanun lakṣha kare tyāre
thaī shake chhe; arthāt kāraṇaparyāy to trikāḷ paḍī ja chhe, kārya jyāre pragaṭāve tyāre pragaṭī shake chhe. (kāraṇ
paryāy, dhruv paryāy, nirapekṣha paryāy, dravyanun vartamān e badhā shabdo ekārtha vāchak chhe.)
(6) vastu svarūpaparamātmā chhe svarūp karavānun na hoy. kevaḷagnān vagere paryāy te kārya chhe, te
kāraṇamānthī pragaṭe chhe. kevaḷ ke mokṣha karavān te svarūp nathī, svarūp to trikāḷ chhe. samyagdarshanano viṣhay kevaḷ ke
mokṣha nathī paṇ svarūp chhe.
kāraṇ–kārya te paṇ vyavahārano viṣhay chhe, samyagdarshanano viṣhay nathī. ekalun svarūp e ja samyagdarshanano
viṣhay chhe. bhūtārthadraṣhṭimān (samyagdraṣhṭimān) ek ja prakār chhe. vastusvarūp ja āvun chhe.
anekānta shun batāve chhe?
paramapūjya sadgurudev shrī kānajīsvāmīnā tā. 3 – 7 – 4 nā vyākhyān uparathī
1––anekānta vastune parathī asaṅg batāve chhe. ‘asaṅgapaṇānī svatantra shraddhā te asaṅgapaṇānī
khīlavaṭano upāy chhe, parathī judāpaṇun te vastuno dharma chhe.’
2––anekānta vastune ‘svapaṇe chhe ane parapaṇe nathī’ em batāve chhe. ‘parapaṇe ātmā nathī tethī
paravastunun kānīpaṇ karavā ātmā samartha nathī; ane paravastu na hoy tethī ātmā duḥkhī paṇ nathī.’
‘tun chho’ chho to parapaṇe nathī ane paravastu anukūḷ hoy ke pratikūḷ hoy tene pheravavā tun samartha nathī.
bas! āṭalun nakkī kar to shraddhā, gnān ane shānti tārī pāse ja chhe.
3––anekānt vastune potāpaṇe sat batāve chhe. satne sāmagrīnī jarūr nathī, sanyoganī jarūr nathī. paṇ
satne satnā nirṇayanī jarūr chhe ke ‘satpaṇe chhun–parapaṇe nathī.’
4––anekānta vastune ek–anek batāve chhe. ek kahetā ja anekanī apekṣhā āvī jāy chhe. tun tārāmān
ja ek chho ane tārāmān ja anek chho tārā guṇaparyāyathī anek chho, vastuthī ek chho.
pa––anekānta vastune nitya–anitya batāve chhe. pote nitya chhe ane pote ja (paryāye) anitya chhe.
temān je taraphanī ruchi te taraphano palaṭo (pariṇām) thāy. nitya vastunī ruchi thāy to nitya ṭakanārī evī
vītarāgatā thāy ane anitya evī paryāyanī ruchi thāy to kṣhaṇik evā rāg–dveṣh thāy.
6––anekānta e vastunī svatantratā jāher kare chhe. vastu parathī nathī, ane svathī chhe em kahyun temān ‘sva
apekṣhāe darek vastu paripūrṇa ja chhe’ e āvī jāy chhe. vastune paranī jarūr nathī potāthī ja pote svādhīn–
paripūrṇa chhe.
7––anekānta ekek vastumān be viruddha shaktio batāve chhe. ek vastumān vastupaṇānī nipajāvanārī be
viruddha shaktio thaīne ja tattvanī pūrṇatā chhe. be viruddha shaktinun hovun te vastuno svabhāv chhe.