: ૧૯૮ : આત્મધર્મ : ૧૨
પણ ૫ોતાના ભલા માટે–એટલે કે અશુભરાગ ટાળવા માટે પુણ્ય ભાવ કરે છે; રાગ હંમેશાં પરલક્ષે થાય છે. તેથી
પરને લાભ થવાનો હોય તો પરના પોતાના કારણે થાય છે.
એ હું સમજ્યો. એ રીતે આ વિષય પૂરો થાય છે.
બીજો મિત્ર–તમે સમજવાની જિજ્ઞાસા ધરાવો છો તે અનુમોદનને પાત્ર છે. આ માન્યતાને લક્ષમાં રાખી
તેને ખૂબ ઘુંટવી–તે માટે સ્વાધ્યાય વગેરે કરવાં, શાસ્ત્રોના અર્થોની પદ્ધતિ બરાબર સમજવી, તેથી તેની માન્યતા
અને જ્ઞાન વધારે નિર્મળ થશે જો પોતે સત્ કેવી રીતે છે તે જાણશે તો તે અસત્ને ટાળશે.
(વિશેષ હવે પછી)
પરમ પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવ પાસે
રાત્રિચર્ચા વખતે થયેલ પ્રશ્નોત્તર વિજ્યાદસમી સં. ૧૯૯૯ તા. ૮–૧૦–૪૩. રાજકોટ સદર
પ્રશ્ન:–સંસારીઓએ સુખ માટે પ્રથમ શું કરવું?
ઉત્તર:–આત્માને ઓળખવો તે જ પ્રથમ કરવું.
પ્રશ્ન:–આત્માને આળખ્યા પછી શું કરવું?
ઉત્તર:–આત્માની ઓળખાણ થયા પછી શું કરવું
તે પ્રશ્ન જ નથી રહેતો; જ્ઞાન થતાં જ્ઞાનથી જ જ્ઞાન
પ્રગટે છે.
પ્રશ્ન:–આત્માની ઓળખાણ કરવાનું સાધન
શું?
ઉત્તર:–સત્સમાગમ.
પ્રશ્ન:–સત્સમાગમ કેવી રીતે થાય?
ઉત્તર:–નિવૃત્તિ લઈને થાય; બાહ્ય ક્રિયાથી ન
થાય.
પ્રશ્ન:–કોઈ કહે કે ‘મારે આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું
છે, હું સમજું છું કે આ જ ઉત્તમ છે;’ એમ કહેનારનો
છોકરો માંદો પડે ત્યારે તે જાણે છે કે ‘આ છોકરો મારો
નથી’–ત્યારે તેણે શું કરવું?
ઉત્તર:–તેને પહેલાંં ઓળખાણ થવી જોઈએ કે
આ છોકરાનું મારાથી કાંઈ પણ થઈ શકવાનું નથી;
છતાં પોતે હજી વીતરાગ નથી થયો ત્યાંસુધી
બચાવવાનો ભાવ આવે, શુભભાવનો નિષેધ નથી
પણ શુભભાવથી ધર્મ ન થાય એમ માનવું.
પ્રશ્ન:–કોઈ જીવ પુણ્ય વગર પ્રથમથી જ ધર્મ ન
કરી શકે?
ઉત્તર:–ધર્મ કરતાં વચ્ચે પુણ્ય તો આવે જ.
પણ પુણ્ય કરતાં કરતાં ધર્મ થાય એમ ત્રણકાળમાં
બનતું નથી.
પ્રશ્ન:–સમજ્યા પછી શું કરવાનું રહ્યું?
ઉત્તર:–સમજ્યા પછી જ ઘણું કરવાનું હોય છે–
એટલે કે સમજ્યા પછી સ્વસ્વરૂપમાં સ્થિરતા કરવાની
હોય છે.
ધર્મ માટે આત્મા પરથી જુદો છે તથા પરનું તે
કાંઈપણ કરી શકતો નથી એવી શ્રદ્ધા તે પ્રથમ કર્તવ્ય
છે. ચક્રવર્તી રાજ ભોગવતો હોય પણ અંદરમાં પરથી
જુદાપણાનું ભાન વર્તતું હોય. સાચી ઓળખાણ જુદી
વસ્તુ છે અને શુભ ક્રિયા જુદી વસ્તુ છે.
પ્રશ્ન:–ઓળખાણ કરવા માટે કાંઈક શુભભાવ
તો કરવા જોઈએને?
ઉત્તર:–ઓળખાણ અંદરના શુદ્ધભાવથી થાય
છે; શુભભાવ કરતાં કરતાં ધર્મ થાય એમ બનતું નથી.
પ્રશ્ન:–એક માણસ પાપ ન કરે અને પુણ્ય પણ
ન કરે તો શું થાય?
ઉત્તર:–જો પુણ્ય કે પાપ કાંઈ ન કરે તો તેને
આત્માની સંપૂર્ણ ઓળખાણ થઈ કહેવાય અને તે
વીતરાગ કહેવાય. ધર્મ તો આત્માનું સ્વરૂપ છે તે
બહારમાં નથી.
પ્રશ્ન:–એમ બધા શ્રાવક તો કહેવાઈએ ને?
ઉત્તર:–નામથી શ્રાવક કહી શકાય, ખરેખર તો
સર્વજ્ઞ ભગવાનના અનુયાયી તે જ સાચા શ્રાવક છે.
પ્રશ્ન:–અમારા બાળકોને ધર્મ પમાડવો તે
અમારી ફરજ છે ને?
ઉત્તર:–કોઈ કોઈને ધર્મ પમાડી શકતો જ નથી.
પ્રશ્ન:–બધા સંસારીઓએ ધર્મ સમજવા શું
કરવું?
ઉત્તર:–બધાની વાત મૂકી દેવી, પોતાની એકની
વાત કરવી.
પ્રશ્ન:–મારે ધર્મ સમજવા શું કરવું?
ઉત્તર:–શાસ્ત્રનો અભ્યાસ અને સત્સમાગમ કરવો.
સવારમાં