: આસો : ૨૦૦૦ : ૧૯૯ :
હમેશ ધર્મશાસ્ત્રનો એક પાઠ વાંચી તેનો અર્થ સમજવો. સ્તુતિ વગેરે કરીને તેનો બરાબર અર્થ સમજવો જોઈએ.
સમજ્યા વગર જિંદગી આખી બોલ્યા કરે અને વાંચ્યા કરે તોપણ કાંઈ લાભ થાય નહીં.
પ્રશ્ન:–પહેલાંં કયું પુસ્તક વાંચવું?
ઉત્તર:–જૈન સિદ્ધાંત પ્રવેશિકા, મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશક, તત્ત્વજ્ઞાન, આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર વગેરે–સમજણ પૂર્વક
વાંચવા જોઈએ.
પ્રશ્ન:–શુભભાવ કરે તે અજ્ઞાનતા છે?
ઉત્તર:–શુભભાવને ધર્મ માનીને કે લાભકારક માનીને કરે તો અજ્ઞાનતા છે, અશુભ ટાળવાના જ્ઞાનથી
આત્માની ઓળખાણ સહિત શુભભાવ કરે તે યોગ્ય છે, પણ ઓળખાણ વગરના શુભભાવ નિશ્ચયે પાપની જ
જાતના છે; આત્માના ગુણ માટે તો શુભભાવ પણ સારો નથી. પુણ્ય–પાપ બન્ને વિકાર છે, ધર્મ તો અવિકારી
સ્વરૂપ છે. અશુભથી બચવા પુણ્ય કરવાની ના નથી પણ આત્માની ઓળખાણ તો ધર્મથી જ થાય છે.
પ્રશ્ન–મોક્ષ ન જઈ શકાય અને સંસાર ન જોઈતો હોય તો વચલો રસ્તો છે કે નહીં?
ઉત્તર–બીજો કોઈ માર્ગ નથી. કાંતો સંસાર અને કાંતોલ મોક્ષ.
પ્રશ્ન–કોઈ પુણ્ય જ કરે અને પાપ ન જ કરે તો પુણ્ય સારાં છે ને?
ઉત્તર–ભાન વગર એકલાં પુણ્ય થાય નહીં કદી વિશેષપણે શુભભાવ કરે તો એકાદ ભવ સ્વર્ગાદિનો કરી પછીના
ભવમાં આત્માના ભાવનગર (શુભ ભાવ તે વિકાર હોવાથી–અને વિકાર કાયમ એકરૂપ નહીં ટકતો હોવાથી તે
શુભભાવ બદલીને) અશુભભાવ કરી અનંત સંસાર વધારશે. આત્માના ભાન સહિત જે પુણ્ય ભાવ કરે છે તે પુણ્ય
ભાવને પોતાના માનતો નથી, તેથી તે પુણ્ય ભાવ છોડીને શુદ્ધ ભાવમાં સ્થિર થશે. કોઈ પણ–જ્ઞાની કે અજ્ઞાની–એકલા
પુણ્યમાં ટકી શકે નહીં. નીચલી દશામાં પુણ્ય બંધ સાથે પાપબંધ પણ થાય છે. પુણ્ય બંધ એકલો હોઈ શકે નહીં.
ધર્મને માટે આ બધી વાત પ્રથમ એકડો છે. પુણ્યના માર્ગો અનેક છે, ધર્મનો માર્ગ ત્રણેકાળ એક જ છે.
સમકિતી જીવોને પૂર્ણ સ્વરૂપનું ભાન છે, પણ ચારિત્રમાં પૂર્ણતા ન હોય તેને પર ભાવનું (શુભાશુભ ભાવનું)
ધણીપણું છૂટી ગયું છે, છતાં શુભભાવ આવે ખરા, પણ અંદરમાં તેનો નકાર હોય કે ‘આ મારું સ્વરૂપ નથી’
પ્રશ્નો:–અશુભ કર્મો ટાળવા તીર્થંકર ભગવવાને પણ શુભભાવ કરવા પડે ને?
ઉત્તર:–આ પ્રશ્ન જ યોગ્ય નથી; કેમકે તીર્થંકર તો વીતરાગ છે. વીતરાગને શુભાશુભ ભાવ હોઈ શકે જ નહીં.
પ્રશ્ન:–સમકિતીને સ્વરૂપનું ભાન હોવા છતાં લડાઈ કેમ કરે? તથા રાગ કેમ આવે?
ઉત્તર:–પૂર્ણ વીતરાગ ન થાય ત્યાં સુધી સમકિતીને પણ રાગ આવે ખરો, પણ તે રાગને પોતાનો માનતો
નથી, અર્થાત્ તેનો કર્તા થતો નથી. તોપણ જેટલો રાગ છે તેટલી પુરુષાર્થની નબળાઈ છે.
પ્રશ્ન–પૂજા ધર્મ માટે આવશ્યક ખરી કે નહીં?
ઉત્તર–અશુભભાવ છોડવા પૂરતી શુભભાવમાં નિમિત્ત છે, પણ તેનાથી ધર્મ નથી, કેમકે પૂજામાં ભગવાન
ઉપરનો રાગ છે અને જે રાગ છે તે ધર્મ નથી.
પ્રશ્ન:–કેવળી ભગવાનને પૂર્ણ જ્ઞાન પ્રગટ્યું હોવા છતાં હજી સંસારમાં કેમ અટક્યા છે?
ઉત્તર:–હજી જોગનું કંપન છે તે પુરતી અપૂર્ણતા છે.
પૂ. ગુરુદેવના ઉદ્ગારો;–
આત્માની દરકાર જ્યાં સુધી ન થાય ત્યાં સુધી ગોટા જ ઊઠે. મારું શું? મારો આત્મા તે શું આમ
રઝળાવાનો જ? બીજું કાંઈ નહિ? એમ અંતરથી સમજવાની જિજ્ઞાસા ન જાગે ત્યાંસુધી તેને સાચું ભાન થાય નહીં.
પ્રશ્ન– આત્મભાન થયા પછી ગુરુની જરૂર રહે?
ઉત્તર–છઠ્ઠા ગુણસ્થાન સુધી હોય. [હોય અને જરૂર રહે એમાં ફેર છે] અહા! લોકોને ધર્મનું સ્વરૂપ
સમજવું કઠણ થઈ પડ્યું છે.
સં. ૧૯૫૨ માં શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ કહ્યું છે કે–“હાલ જૈનમાં ઘણો વખત થયાં અવાવરૂ કૂવાની માફક
આવરણ આવી ગયું છે; કોઈ જ્ઞાની પુરુષ છે નહીં. કેટલોક વખત થયાં જ્ઞાની થયા નથી; કેમકે નહીં તો તેમાં
આટલા બધા કદાગ્રહ થઈ જાત નહીં.”
ચાલુ દિવસના વ્યાખ્યાનના સારરૂપે પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવ:–
કર્મ અને આત્માનું એક ક્ષેત્રે રહેવું તે અવગાહ ક્ષેત્રસંબંધ છે. આત્માના એકેક પ્રદેશ સાથે કર્મના
રજકણો રહેલાં છે, પણ આત્મામાં ગરી ગયા નથી. આકા–