: ૧૯૪ : આત્મધર્મ : ૧૨
અપરાધ શું અને કેટલો?
આત્માએ પરમાં સુખ માન્યું તે જ અપરાધ, અને તેનું ફળ તે સંસારની જેલ. આ ભૂલ નાની સૂની નથી,
અનંત–બેહદ કેવળજ્ઞાન, બેહદ વીર્ય આદિ અનંત ગુણોથી ભરેલા સ્વરૂપનો અનાદર કર્યો છે. નિર્મળ સહજ
ચિદાનંદ સ્વરૂપમાં સુખ નહિ માનતાં પરમાં સુખની માન્યતા એ ગુન્હો નાનો નથી, પણ સ્વરૂપના અનાદરનો
મહાન અપરાધ છે.
પોતાના સ્વરૂપનું અજાણપણું, સ્વરૂપના અભાનને લઈને પરમાં સુખ બુદ્ધિ એ આત્માનો મહાન
અપરાધ છે. સ્વરૂપનું અભાન, પરમાં લીનતા તથા પરમાં સુખની લાલચ એ જ અપરાધનું કારણ છે. શાશ્વત
કાયમી સ્ભાવના ભાન વિના પર વસ્તુથી સુખ થશે એવી નાશવાન બુદ્ધિમાં અવિનાશીના અનાદરનો મહાન
અપરાધ છે. આત્માના અવિનાશી સ્વરૂપમાં માલ ન માનતાં, પરવસ્તુનો સંયોગ કે જે નાશવાન છે તેમાં માલ
માન્યો તે જ ચોરાશીની જેલનું મૂળિયું છે.
મૂળ ગુન્હો શું અને ક્યાં સુધી?
મારામાં સુખ–શાંતિ નથી એમ સ્વરૂપનું અભાન અને પુણ્ય, આબરૂ, શરીર, સ્ત્રી, રાજ્ય વગેરેમાં સુખની
માન્યાતાનો ભાવ તે આત્માનો પરમ અપરાધ છે; તેના ફળમાં જન્મ–જરા–મરણ ફાટે છે.
જે ભાવ રાધરહિત હોય તે અપરાધ છે; ગુન્હારહિત ભાવ તે આત્મસ્વભાવ છે, અને તે ગુન્હારહિતપણા
વગરનો જે ભાવ (અર્થાત્ ગુન્હાસહીત જે ભાવ) તે અપરાધ છે.
આત્મા સ્વતંત્ર પરના આધાર વિનાનો છે, તે દ્રષ્ટિ ચૂકીને પરમાં સુખ માને તે આત્મા અપરાધી છે. જે
આત્મા સ્વયં અશુદ્ધપણે પરિણમે તે વિરાધક છે. જ્યારે પોતામાંથી સુખશાંતિનો નિર્ણય ખસ્યો ત્યારે પરની ઈચ્છા
થઈ અને તેથી તેને શુદ્ધ આત્માની સિદ્ધિનો અભાવ છે. જે બાહ્ય દ્રષ્ટિમાં અટવાણો તેને સાક્ષીસ્વરૂપની અંતરદ્રષ્ટિનો
અભાવ છે. પરના ગ્રહણના સદ્ભાવ વડે શુદ્ધ આત્માની સિદ્ધિનો–શુદ્ધ આત્માના વિકાસનો–અભાવ છે.
આત્મામાં સુખ છે અને આત્મા અબંધ (નિરપરાધ) છે એમ જ્યાં સુધી જીવ નથી જાણતો ત્યાં સુધી તે
અપરાધી છે–ગુન્હેગાર છે.
સ્વભાવની શંકા એજ ગુન્હો
સ્વભાવમાં સંદેહ અને પરમાં નિઃસંદેહ એવા અપરાધના કારણે પોતાના સુખ સ્વરૂપ સ્વભાવમાં સંદેહ
પડ્યો છે, અને જ્યાં સુખ નથી ત્યાં સુખ માની બેઠો છે, તેથી સુખનો અનુભવ નથી.
હે ચૈતન્ય ભગવાન! જો તારી માલવાળી વસ્તુના ધણીપણા (માટીપણા)નું તને ભાન હોય તો શરીરાદિ
પર–માટીનું ધણીપણું તું કરે નહીં.
પરને ગ્રહણ કરવાની બુદ્ધિ વડે અને આત્મામાં ‘મારે પર વિના ચાલશે નહીં’ એવો સંદેહ છે તેને બંધની
શંકા છે; તે જ અપરાધ છે.
આત્મામાં જેને સુખ–સંતોષની શંકા છે તેને અંદરમાં એમ છે કે–‘પુણ્ય કરી લઉં, નહિતર ભવિષ્યમાં
સગવડતા નહીં મળે, એટલે કે હું તો સગવડતા વગરનો ધોયેલ મૂળા જેવો છું.’ એમ આત્માનું ધણીપણું કરતો
નથી અને પરથી સુખ થશે એવા ભાવમાં તેને બંધની શંકા છે; મારા ઘરની ચૈતન્ય શાંતિને ખોલીને તેનો આનંદ
ભોગવું એવા સ્વભાવમાં તે સંતોષ કરતો નથી, એ જ ગુન્હો છે.
ભગવાન આત્મા દેહદેવળમાં આનંદનો ખાજો (સ્વાદિષ્ટ વસ્તુ) છે તેની જેને ખબર નથી તે બીજામાંથી
ભીખ માંગી તેનાથી આનંદ લેવા માગે છે. આત્મા સિવાય પરને ગ્રહણ કરવાનો ભાવ અને પરને લઈને સુખની
માન્યતા છે ત્યાં જ અપરાધ લાગી ચૂક્યો છે.
પરમાં ઉપાય કરવાથી ભુલ ટળે નહીં.
આ અંતરમાં ક્યાં ભૂલ છે તેની વાત છે, જ્યાં ભૂલ છે ત્યાં ટાળવાનો ઉપાય કરે તો ભૂલ ટળી શકે:–
પડિમા ગ્રહણ
જેતપુરવાળા ભાઈશ્રી મુળશંકર કાળીદાસ દેશાઈએ શ્રાવણ વદ ૨ ના રોજ સુવર્ણપુરી
મુકામે પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવ પાસે પહેલી બે પડિમા (–દર્શન પડિમા અને વ્રત પડિમા) ગ્રહણ કરેલ છે.
ભાઈશ્રી મુળશંકર ભાઈએ સાં–૧૯૯૮ માં પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવ પાસે બ્રદ્મચર્યવ્રત અંગીકાર
કર્યું હતું તે પણ અત્રે જણાવવામાં આવે છે.