સ્થિર થઈ જવું તે સ્વાધીનતા છે, તે જ વાસ્તવિક મોક્ષમાર્ગ છે, આ માર્ગનું ગ્રહણ કરવું તે દરેક આત્માનું પરમ
આવશ્યક એટલે કે ખાસ કરીને કરવા યોગ્ય કર્તવ્ય છે. આત્માના વીતરાગ યોગીશ્વર સ્વરૂપનું પરભાવોમાં ન
ફસાવું અર્થાત્ પર ભાવોનો સર્વથા નાશ કરવો એ જ જરૂરી કરવા યોગ્ય કર્તવ્ય છે. આત્માથી અત્યંતપણે જુદા
એવા પરપદાર્થોનું લક્ષ કરીને શુભાશુભ ભાવોને આધીન થવું, છ દ્રવ્યોના ગુણ–પર્યાયના વિકલ્પ કરવા, પુણ્ય–
પાપરૂપ પરિણામોમાં પ્રવર્તવું એ વગેરેરૂપ પરાધીનતાને (પર લક્ષે થતા વિકલ્પોને) છોડીને આત્માના
સ્વભાવનું ધ્યાન કરવું તે જ સ્વાધીનતા છે. એ સ્વાધીનતારૂપ આવશ્યક કર્યા વિના બધું ચારિત્ર ભ્રષ્ટ છે અને
નિષ્ફળ છે; અર્થાત્ ચારિત્ર હોતું જ નથી.
અને જ્ઞાન બન્ને સ્વ–પર પ્રકાશક છે. આત્મા સ્વભાવથી જ દર્શન જ્ઞાનસ્વરૂપ છે. બધા રૂપી અને અરૂપી દ્રવ્યોને
ગુણ પર્યાયો સહિત જેમ છે તેમ એક સાથે જાણવું તે પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન છે. કેવળીને ઈચ્છાનો અભાવ હોય છે અને
ઈચ્છાના અભાવમાં દેખવું, જાણવું, વાણી છૂટવી, સ્થિર રહેવું કે ચાલવું વગેરે કર્મ બંધનું કારણ નથી. કેવળીને
આયુકર્મની પૂર્ણતા થતાં બાકીના અઘાતિયા કર્મો પણ ક્ષય થઈ જાય છે; અને આત્મા લોક શિખરની ટોચે
બિરાજમાન થાય છે, જ્યાં સંસારીક સુખ, દુઃખ, પીડા, બાધા જન્મ, મરણ, નિદ્રા, તૃષા, ક્ષુધા, દ્રવ્યકર્મ, નોકર્મ,
ઈન્દ્રિય–વિષય, ઉપસર્ગ, મોહ, આશ્ચર્ય, ચિંતા, ધ્યાન વગેરે વિકારનો અભાવ છે, અને આત્મા અનંતદર્શન–
અનંત–જ્ઞાન–અનંતવીર્ય–અનંતઆનંદમય સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ અવિનાશી અને નિર્વિકારી અવસ્થામાં રહે છે.
કરતાં પરમ પદની પ્રાપ્તિ એ જ મુખ્ય છે. પોતે લક્ષમાં લીધેલા પદની પ્રાપ્તિની નિરંતર ભાવના અને પરમ ધ્યેય
એવા સિદ્ધ સ્વરૂપી પરમાત્માના ગુણ ચિંતનમાં (શુદ્ધ–સ્વરૂપની ભાવનામાં) એકાગ્ર થઈ જવું તે શુદ્ધોપયોગ છે.
આ શુદ્ધોપયોગ નિર્વાણ અર્થાત્ સિદ્ધદશાની પ્રાપ્તિનું ખરેખર કારણ છે.
આ જ (સમ્યગ્દર્શન જ) ધર્મનો આધાર અને મુક્તિમાર્ગનું સુનિશ્ચિત સાધન છે, તેના વિના જ્ઞાન, ચારિત્ર કે
તપનું કાંઈ મૂલ્ય નથી, અને તેનાથી (સમ્યગ્દર્શનથી) અશુદ્ધતાનો નાશ થાય છે, તેના વિના સંસાર
પરિભ્રમણથી છૂટી શકાતું નથી.
હોય. તે જીવોએ પોતાની સંપૂર્ણ શુદ્ધતા પ્રાપ્ત કરેલી હોય છે; તેથી તેઓ જ આત્મસ્વરૂપની