: માહ : ૨૦૦૧ આત્મધર્મ : ૫૫ :
આત્મધર્મની શરૂઆતથી જ ચાલુ અંકોમાં આપવા ધારેલી મોક્ષની ક્રિયાની લેખમાળા આજે મોક્ષની ક્રિયાના નામથી
પુસ્તક રૂપે પ્રગટ થાય છે.
આ પુસ્તકની પ્રસ્તાવનામાં વર્તમાન જૈન સમાજ તથા વીતરાગ માર્ગની શી સ્થિતિ છે તેમજ જૈન ધર્મ તથા મોક્ષની
ક્રિયા માટે કેવી વિચિત્ર માન્યતાઓ ઘર કરી (રૂઢ થઈ) ગઈ છે તે સ્પષ્ટ અને સહેલી ભાષામાં સરળ રીતે સમજાવેલું છે.
વળી આવી વિષમ પરિસ્થિતિમાં પણ ગુજરાત કાઠિયાવાડમાં અધ્યાત્મ જ્ઞાનનો કઈ રીતે ફેલાવો થયો છે તે સવિસ્તર
જણાવેલું છે. ઉપરાંત આ પુસ્તકમાં રજુ કરેલા વિષયો અને મુમુક્ષુ જીવોએ ખાસ લક્ષમાં રાખવા યોગ્ય બાબતો દર્શાવેલી છે,
એથી મોક્ષની ક્રિયાની પ્રસ્તાવના આત્મધર્મના વાંચકો મનન પૂર્વક વાંચે એવી વિનંતિ છે.
અનાદિથી સંસારી જીવે નથી કરેલ તે મોક્ષની િક્રયા
લેખક: રામજી માણેકચંદ દોશી
श्री सर्वज्ञ वीतरागाय नमः । “। श्री सद्गुरुदेवाय नमः
– : પ્રસ્તાવના : –
૧. આ ગ્રથં તૈયાર કરવાનો હેતુ જણાવતાં પહેલાંં જૈન સમાજની પરિસ્થિતિ જાણવાની જરૂર છે તેથી તે અહીં પ્રથમ
કહેવામાં આવે છે.
સાં. ૧૯પ૨–પ૪ ની પરિસ્થિતિ
૨. શ્રીમાન સમીપ સમયવર્તી સમયજ્ઞ શ્રીમદ્રાજચંદ્ર કહે છે કે:– હાલ જૈનમાં ઘણો વખત થયાં અવાવરૂ કૂવાની માફક આવરણ
આવી ગયું છે; કોઈ જ્ઞાની પુરુષ છે નહીં. કેટલોક વખત થયાં જ્ઞાની થયા નથી કેમકે નહીં તો તેમાં આટલા બધા કદાગ્રહ થઈ જાત નહીં.
(જુઓ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર પા. પ૨૯)
(૧) આશ્ચર્યકારક ભેદ પડી ગયા છે. (૨) ખંડિત છે. (૩) સંપૂર્ણ કરવાનું કાર્ય દુર્ગમ્ય લાગે છે. (૪) તે પ્રભાવને
વિષે મહત અંતરાય છે. (પ) દેશકાળાદિ ઘણા પ્રતિકૂળ છે. (૬) વીતરાગોનો મત લોક પ્રતિકૂળ થઈ પડ્યો છે. (૭)
રૂઢીથી જે લોકો તેને માને છે તેના લક્ષમાં પણ તે પ્રતીત જણાતો નથી. અથવા અન્ય મતને વીતરાગનો મત સમજી
પ્રવર્ત્યે જાય છે. (૮) યથાર્થ વીતરાગોનો મત સમજવાની તેમનામાં યોગ્યતાની ઘણી ખામી છે. (૯) દ્રષ્ટિરાગનું પ્રબળ રાજ્ય
વર્તે છે. (૧૦) વેષાદિ વ્યવહારમાં મોટી વિટંબના કરી મોક્ષમાર્ગનો અંતરાય કરી બેઠા છે. (૧૧) તુચ્છ પામર પુરુષો
વિરાધક વૃત્તિના ધણી અગ્રભાવે વર્તે છે. (૧૨) કિંચિત્ સત્ય બહાર આવતાં તેમને પ્રાણઘાત તુલ્ય દુઃખ લાગતું હોય
તેમ જણાય છે. (જુઓ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર પા. ૭૦૨)
૩. શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રમાં તેઓ નીચે પ્રમાણે કહે છે કે:–
વર્તમાન આ કાળમાં મોક્ષમાર્ગ બહુલોપ વિચારવા આત્માર્થીને ભાખ્યો અત્ર અગોપ્ય. ૨.
૪. આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે (૧) તે વખતે મોક્ષમાર્ગના જાણનારા બહુ લોપરૂપ હતા. (૨) રૂઢીથી જેઓ તેને
માનતા તેને વીતરાગ ધર્મની પ્રતીતિ (સાચી માન્યતા) નહોતી. (૩) અન્યમતને વીતરાગનો મત સમજી તેઓ પ્રવર્તતા.
ત્યાર પછીથી હાલ સુધીની પરિસ્થિતિ
પ. આ દેશમાં ત્યારપછી અંગ્રેજી કેળવણીનો ઘણો પ્રચાર થયો અને જીવન નિર્વાહ ચલાવવાનાં સાધનો તંગ થતાં તે
મેળવવામાં લોકો પોતાનો મોટો ભાગ ગાળવા લાગ્યા એટલે વીતરાગી તત્ત્વજ્ઞાનથી સમાજનું લક્ષ વિશેષ દૂરદૂર થવા લાગ્યું અને
ચાલતી ધર્મરૂઢીઓ પ્રત્યે કેળવણી પામેલા લોકોના મોટા ભાગને અરુચિ થતી ચાલી.
– : અર્પણ : –
પરમ પૂજ્ય પરમ ઉપકારી શાસનોદ્ધારક અધ્યાત્મ યોગી શ્રી કાનજી સ્વામીની પરમ પવિત્ર સેવામાં
આપશ્રીએ આ પામર પર પરમ ઉપકાર કર્યો છે. આપશ્રી વીતરાગ ધર્મની મહા પ્રભાવના કરી રહ્યા છો. અનંત
વીતરાગોએ કહેલ મોક્ષમાર્ગ શું છે અને તે પામવાની ખરી ક્રિયા શું છે તે આપ આ ભરત ભૂમિમાં આપની શ્રુત
ગંગાના ધોધમાર પ્રવાહ દ્વારા મુમુક્ષુ જીવોને પ્રત્યક્ષ સમજાવી રહ્યા છો. ભગવાને કહેલી ક્રિયા નું આપ સ્થાપન કરી
રહ્યા છો. આપનો પવિત્ર ઉપદેશ સાંભળી અનેક જીવો પાવન થયા છે અને થતા જાય છે તેથી ‘મોક્ષની ક્રિયા’ નું આ
લઘુ પુસ્તક અત્યંત ભક્તિભાવે આપશ્રીને અર્પણ કરી આપના પવિત્ર ચરણ કમળમાં રજુ કરું છું.
આપનો દાસાનુદાસ રામજી