Atmadharma magazine - Ank 016
(Year 2 - Vir Nirvana Samvat 2471, A.D. 1945)
(Devanagari transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 13 of 17

background image
: ६० : आत्मधर्म २००१ : माह :
समदर्शिपणुं एटले शुं?
घणा लोको बधा धर्मने सरखा मानवा अने समन्वय करवो तेने समदर्शिपणुं माने छे ते खोटुं होवाथी
तेनी साची व्याख्या अत्रे आपवामां आवी छे. संपादक
समदर्शिपणानी व्याख्या लखतां श्रीमद् राजचंद्रजीए लख्युं छे के:–
‘समदर्शिता एटले पदार्थने विषे ईष्ट अनिष्ट बुद्धि रहितपणुं, ईच्छा रहितपणुं, ममत्व रहितपणुं,
समदर्शिता चारित्रदशा सूचवे छे. रागद्वेषरहित थवुं ते चारित्रदशा छे. ईष्ट अनिष्ट बुद्धि, ममत्व, भावा–भावनुं
उपजवुं ए राग–द्वेष छे. आ मने प्रिय छे, आ गमे छे, आ मने अप्रिय छे, गमतुं नथी एवो भाव समदर्शिने
विषे न होय.
समदर्शि बाह्य पदार्थने, तेना पर्यायने ते पदार्थ तथा पर्याय जेवा भावे वर्ते तेवा भावे देखे, जाणे,
जणावे, पण ते पदार्थ के तेना पर्यायने विषे ममत्व के ईष्ट अनिष्टपणुं न करे.
आत्मानो स्वाभाविक गुण देखवा–जाणवानो होवाथी ते ज्ञेय पदार्थने ज्ञेयाकारे देखे, जाणे; पण जे
आत्माने समदर्शिपणुं प्रगट थयुं छे, ते आत्मा ते पदार्थने देखतां, जाणतां छतां तेमां ममत्व बुद्धि, तादात्म्यपणुं,
ईष्ट अनिष्ट बुद्धि न करे. विषमद्रष्टि आत्माने पदार्थने विषे तादात्म्य वृत्ति थाय; समद्रष्टि आत्माने न थाय.
कोई पदार्थ काळो होय तो समदर्शि तेने काळो देखे, जाणे, जणावे. कोई श्वेत होय तो तेने तेवो देखे,
जाणे, जणावे. कोई सुरभि (सुगंधी) होय तो तेने तेवो देखे, जाणे, जणावे. कोई दूरभि (दुर्गंधी) होय तो तेने
तेवो देखे, जाणे, जणावे. कोई ऊंचो होय, कोई नीचो होय तो तेने तेने तेवो तेवो देखे, जाणे, जणावे. सर्पने
सर्पनी प्रकृत्तिरूपे देखे, जाणे, जणावे. वाघने वाघनी प्रकृतिरूपे देखे, जाणे, जणावे. ईत्यादि प्रकारे वस्तु मात्रने
जे रूपे, जे भावे ते होय ते रूपे ते भावे समदर्शि देखे, जाणे, जणावे.
हेय (छांडवायोग्य) ने हेयरूपे देखे,
जाणे, जणावे. उपादेय (आदरवायोग्य) ने उपादेयरूपे देखे, जाणे, जणावे. पण समदर्शि आत्मा ते बधामां
मारापणुं, ईष्ट–अनिष्ट बुद्धि, रागद्वेष न करे. सुगंध देखी प्रियपणुं न करे; दुर्गंध देखी अप्रियता–दुगंछा न
आणे. (व्यवहारथी) सारूं गणातुं देखी आ मने होय तो ठीक एवी ईच्छाबुद्धि (राग, रति) न करे.
(व्यवहारथी) माठुं गणातुं देखी आ मने न होय तो ठीक एवी अनिच्छा बुद्धि (द्वेष–अरति) न करे. प्राप्त
स्थिति–संजोगमां सारुं–माठुं, अनुकूळ–प्रतिकूळ, ईष्टा–निष्टपणुं, आकुळव्याकुळपणुं न करतां तेमां समवृत्तिए
अर्थात् पोताना स्वभावे, रागद्वेष रहितपणे रहेवुं ए समदर्शिता.
समदर्शिपणुं एटले लौकिक भावनो समान भाव, अभेद भाव, एक सरखी बुद्धि, निर्विशेषपणुं
(सरखापणुं) नहीं; अर्थात् काच अने हीरो ए बे समान गणवा, अथवा सत्श्रुत अने असत्श्रुतमां समपणुं
गणवुं, अथवा सद्धर्म अने असद्धर्ममां अभेद मानवो, अथवा सद्गुरु अने असद्गुरुने विषे एक सरखी
बुद्धि राखवी, अथवा सद्देव अने असद्देवने विषे निर्विशेषपणुं दाखववुं अर्थात् बंनेने एक सरखा गणवा
ईत्यादि समानवृत्ति ए समदर्शिता नहि, ए तो आत्मानी मूढता, विवेक शुन्यता विवेक विकळता (छे).

समदर्शि सत्ने सत् जाणे, बोधे; असत्ने असत् जाणे निषेधे; सत्श्रुतने सत्श्रुत जाणे, बोधे; कुश्रुतने कुश्रुत जाणे
निषेधे; सद्धर्मने सद्धर्म जाणे, बोधे; असद्धर्मने असद्धर्म जाणे, निषेधे; सद्गुरुने सद्गुरु जाणे, बोधे;
असद्गुरुने असद्गुरु जाणे निषेधे; सद्देवने सद्देव जाणे, बोधे; असद्देवने असद्देव जाणे, निषेधे; ईत्यादि जे
जेम होय तेने तेम जाणे, देखे, प्ररूपे, तेमां रागद्वेष, ईष्ट अनिष्ट बुद्धि न करे ए प्रकारे समदर्शिपणुं समजवुं.’
[जुओ, श्रीमद् राजचंद्र मोटुं पुस्तक, भाग बीजो, पानुं–६९३–६९४]
आ उपरांत परम पूज्य सद्गुरुदेव श्री आत्मसिद्धि पर प्रवचनो करतां ‘समदर्शिता’ नी व्याख्या संबंधे
कहे छे के:–
‘समदर्शिता एटले एम नथी के खोटाने खोटुं न कहे. पण सत्य असत्यनो यथार्थ विवेक करे, खोटानो
निषेध करे, हित, अहित बराबर