: ચૈત્ર ૨ : ૨૦૦૧ આત્મધર્મ : ૧૦૫ :
શકે, અને આપ્ત પુરુષે પ્રણીત કરેલાં શાસ્ત્રોને સુશાસ્ત્ર કહેવાય છે, જીવે પાત્રતા મેળવી આ વસ્તુ યથાર્થ સમજી
લેવાની જરૂર છે. તે ઉપરથી એમ પણ જણાશે કે–જૈનધર્મ ગુણપૂજા સ્વીકારે છે; વ્યક્તિપૂજા નહિ. ગુણ ગુણી
વગર હોતો નથી તેથી ગુણની પૂજા તે જ જૈનશાસ્ત્રને માન્ય છે.”
[આત્મધર્મ ૩ “જૈનધર્મ” એ શીર્ષક હેઠળનો લેખ પા.–૪૦]
જૈનધર્મનું મુખ્ય રહસ્ય ‘વીતરાગતા’ છે, વીતરાગતાને ‘સ્વની અહિંસા’ કહેવામાં આવે છે; કેમકે કોઈ
જીવ ખરેખર પરની હિંસા કે અહિંસા કરી શકતો નથી, સ્વની હિંસા કે સ્વની અહિંસા પોતાના ભાવે કરી શકે છે.
આ અહિંસાનું સ્વરૂપ ભગવાને નીચે પ્રમાણે કહ્યું છે:–
ભગવાને પ્રરૂપેલી સાચી અહિંસા
‘અહિંસા તે ચારિત્રનું અંગ છે અને સમ્યક્ચારિત્ર સમ્યગ્દર્શન વગર હોઈ શકે નહિ, તેથી મિથ્યાદ્રષ્ટિને
ખરી અહિંસા હોતી નથી.
જૈન દર્શન શિક્ષણ વર્ગ
તા. ૬ – ૫ – ૧૯૪૫ રવિાર બીજા ચૈત્ર વદ – ૯ થી એક માસ સુધી જૈનદર્શના અભ્યાસ
માટે એક શિક્ષણવર્ગ ખોલવામાં આવશે; ૧૪ વર્ષથી ઉપરના ઉમેદવારોને દાખલ કરવામાં
આવશે. શિક્ષણવર્ગમાં દાખલ થનારને માટે ભોજની તથા રહેવાની સગવડ સ્વાધ્યાય મંદિર
ટ્રસ્ટ તરફથી થશે. આ વર્ગમાં દાખલ થવા ઈચ્છા હોય તેમણે નીચેના સરનામે લખવું: –
શ્રી જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ સોનગઢ–કાઠિયાવાડ
સૂચના–જેની અરજી નામંજુર થવા સંબંધે સમાચાર તા. ૧–૫–૪૫ સુધીમાં ન મળે તેઓએ વર્ગમાં હાજર થવું.
લૌકિક માન્યતા એવી છે કે–પર જીવોની હિંસા ન કરવી એવો ધર્મ ભગવાને ઉપદેશ્યો છે; પણ એ
માન્યતા ભૂલવાળી છે. ‘કોઈ જીવને મારવો નહિ, દુઃખ દેવું નહિ’ એવો ઉપદેશ દરેક ઘરમાં લોકો આપે છે,
શાળાઓમાં પણ તે ઉપદેશ ઓછે કે વધારે અંશે મળે છે; હવે જો તેને ભગવાને ધર્મ કહ્યો હોય તો ભગવાનને
લૌકિક પુરુષ ગણવા જોઈએ; પણ ભગવાનને તેમનું અનંત વીર્ય પ્રગટ્યા પછી જે દિવ્યધ્વનિ પ્રગટ થાય છે
તેમાં તો એવો ઉપદેશ હોય છે કે–આ લૌકિક માન્યતા ખોટી છે; કોઈ કોઈની હિંસા કરી શકે નહિ, પણ હિંસાના
વિકારી ભાવ જીવ કરી શકે, અને તે રીતે (વિકારી ભાવથી) જીવ પોતાની હિંસા અનાદિથી કરી રહ્યો છે.
ભગવાને અહિંસાનું સ્વરૂપ નીચે મુજબ કહ્યું છે:–
જીવમાં મોહ (મિથ્યાત્વ) અને રાગ–દ્વેષનું ઉત્પન્ન થવું તે હિંસા છે અને તે પેદા ન થતાં
આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિત રહેવું તે અહિંસા જ ખરો ધર્મ છે. દ્રવ્યપ્રાણોનો ઘાત પણ ભાવહિંસા વિના કહેવાતો
નથી. જે જીવો ઉક્ત અહિંસાનું સર્વથા પાલન ન કરી શકે તે જેટલે અંશે તે સાચી અહિંસાને પાળી શકે
તેટલે જ અંશે અહિંસક છે અને શેષ અંશે હિંસાના ભાગી છે. એ ધ્યાન રાખવાની વાત છે કે–જેટલે અંશે
વીતરાગભાવ છે તે જ અહિંસા છે, અને શુભરાગ પણ હિંસા છે. આ અહિંસા તે મહાવીરે પ્રરૂપેલ છે.
ભગવાન અલૌકિક આત્મા હતા તેથી તેમણે બતાવેલી અહિંસા પણ અલૌકિક હોય તે જ ન્યાયસર છે.
પોતાનું સ્વરૂપ યથાર્થપણે સમજીને મિથ્યાદર્શન ટાળ્યા સિવાય કોઈ પણ જીવ અહિંસક, સત્યરૂપ, અચૌર્યરૂપ,
બ્રહ્મચર્યરૂપ કે અપરિગ્રહરૂપ અંશે કે પૂર્ણતાએ થઈ શકે નહિ. સ્પષ્ટપણે દિવ્યધ્વનિથી જ્યારે તે જગજાહેર થતું
હતું ત્યારે શાસનભક્ત દેવો દુદુંભિના દિવ્યનાદથી તેને વધાવી લેતા હતા.
ભગવાનનો આ ઉપદેશ સાંભળી ઘણા ભવ્ય જીવો ધર્મ પામ્યા–એટલે કે સમ્યગ્દ્રષ્ટિ થયા;
સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક સમ્યક્ચારિત્રી થયા; તેઓ જ્યારે શુદ્ધભાવમાં ન રહી શકતા ત્યારે અશુભભાવ ટાળી શુભમાં
રહેતા; કોઈ જીવની હિંસા કરવાનો ભાવ તે પાપભાવ હોવાથી તેવા ભાવો તેમણે ટાળ્યા. જેઓ સ્વરૂપ ન
સમજ્યા પણ સ્વરૂપ સમજવાની રુચિવાળા થયા તેઓએ પણ હિંસાના તીવ્ર અશુભભાવોને ટાળ્યા. જેઓને
સ્વરૂપસમજવા તરફ