ભાવે કર્મ બંધાય તે ભાવથી પણ તારૂં સ્વરૂપ ભિન્ન છે એમ બતાવવું છે. પહેલાંં તું તારા આત્માને શરીરાદિથી
અને જડ કર્મોથી જુદો માન, જડ કર્મથી જુદો માનતાં ‘કર્મ શુભાશુભ ભાવ કરાવે’ એ માન્યતા ટળી જશે,
એટલે પહેલાંં તારા પરિણામોની જવાબદારી તો તું લે. શુભાશુભ ભાવ જડ કર્મ નથી કરાવતાં, પણ તું તારા
ઊંધા ભાવે કરે છે, એમ પહેલાંં તારા પરિણામને તો જો પછી તને જણાશે કે શુભાશુભ પરિણામ જેટલો પણ તું
નથી, તારા ત્રિકાળી સ્વરૂપમાં ક્ષણિક શુભાશુભ ભાવ નથી, ક્ષણિક શુભાશુભ ભાવ થાય તે પરમાર્થે તારૂં કર્તવ્ય
નથી; તે શુભાશુભ પરિણામમાં આત્માનું સુખ નથી. શુભાશુભ પરિણામ રહિત નિરાકૂળ આત્મસ્વભાવને
જાણીને તેમાં ઠર તો તને આત્માનું સુખ અનુભવમાં આવે. માટે પહેલાંં નક્કી કર કે મારૂં સુખ સ્વભાવ ભાવમાં
છે, જડમાં કે વિભાવ ભાવમાં મારૂં સુખ નથી.
જ હોય. જ્યાં સુખ હોય ત્યાં જ તેનો ઉપાય હોય, સુખ આત્મામાં અને ઉપાય પરમાં–એમ હોય નહિ. સુખ અને
સુખનો ઉપાય બંને આત્મામાં જ છે તેથી શરીરાદિ જતાં કરીને પણ આત્મા સુખનો ઉપાય કરવા માગે છે. સુખ
માટે, દ્વેષ કર્યા વગર શરીર જતું કરવા પણ તૈયાર છે. જો આત્માનું સુખ અને તેનો ઉપાય આત્મામાં છે એમ
શ્રદ્ધા કરે તો આત્માના સુખ માટે પરને સાધન ન માને. આ શરીર તો સુખનું સાધન નથી. પણ રાગ દ્વેષના જે
ભાવ થાય તે કોઈ પણ ભાવ સુખનું સાધન નથી, પર ચીજથી તો આત્મા જુદો જ છે, એટલે પૈસા, શરીર વગેરે
કોઈ પર વસ્તુ આત્માના સુખનું સાધન નથી, પરંતુ પુણ્ય–પાપનું સાધન પણ પૈસા વગેરે પરચીજ નથી. પોતાના
પરિણામથી પુણ્ય–પાપ છે. હવે જો સુખ જોઈતું હોય તો પહેલાંં જ્યાં સુખ છે. એવા આત્મસ્વભાવને જાણવો
જોઈએ. બહારની વસ્તુને તો સુખના સાધન ન માન, પરંતુ અંતરમાં દયા કે ભક્તિના શુભરાગ ભાવોને પણ
આત્માના સુખનું સાધન ન માન. આત્મામાં સુખ ભર્યું છે અને એ સુખ સ્વરૂપ આત્માની શ્રદ્ધાજ્ઞાન એ જ
સુખનો ઉપાય છે.
શરીર મારા સુખનું સાધન નથી. એમ જાણતાં શરીર ઉપરનો રાગ ટળી જવો જોઈએ. જો શરીર જતું થવાના
પ્રસંગે દ્વેષ થઈ આવે તો તેને શરીરમાં સુખબુદ્ધિ ટળી નથી; તેમજ શરીર જતું થઈને સમાધિના ટાણાં આવ્યાં
હોય ત્યારે બહારમાં લક્ષ જાય કે અમુક ભક્તિ–પ્રભાવનાનાં કાર્યો બાકી રહી ગયાં, એમ જો શરીર જતાં પર લક્ષ
થાય તો તેને પણ અંતરની આત્મ શાંતિ નહિ ઊગે. બહારનાં કાર્યોમાં નિમિત્ત તો શરીર છે, એટલે જેને
બહારનાં કાર્યોનું લક્ષ છે તેને હજી શરીર ટકાવી રાખવાના ભાવ છે એટલે તેણે પોતાના સુખનું સાધન શરીરને
માન્યું છે––તેથી તેને પણ આત્માની શાંતિ નહિ આવે.
ભાવ થાય તો તે શાંતિને રોકનાર છે. શરીર તો જે ક્ષેત્રે જે ટાણે જવાનું હશે તે જ ટાણે છૂટી જવાનું છે,
પરંતુ એ ટાણાં આવ્યાં પહેલાંં આત્મામાં એમ નક્કી કરવું જોઈએ કે આ શરીર તો મારાથી ભિન્ન જ છે અને
શરીર તરફના લક્ષે થતાં અણગમાના ભાવ કે ભક્તિ પ્રભાવનાના ભાવ તે બધા વિકાર મારૂં સ્વરૂપ નથી,
શુભ વિકલ્પ ઊઠે તે પણ મને