Atmadharma magazine - Ank 023
(Year 2 - Vir Nirvana Samvat 2471, A.D. 1945)
(Devanagari transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 7 of 17

background image
: १७४ : आत्मधर्म : श्रावण : २००१ :
एवो जे विचार ते पण स्वरूपनो अनुभव कराववा समर्थ नथी. ‘हुं ज्ञायक छुं’ एवा विचारमां अटक्यो ते
भेदना विचारमां अटक्यो छे, परंतु स्वरूप तो ज्ञाताद्रष्टा छे तेनो अनुभव ते ज सम्यग्दर्शन छे. भेदना
विचारमां अटकवुं ते सम्यग्दर्शननुं स्वरूप नथी.
जे वस्तु छे ते पोताथी परिपूर्ण स्वभावे भरेल छे. आत्मानो स्वभाव परनी अपेक्षा विनानो एकरूप
छे, कर्मना संबंधवाळो छुं के कर्मना संबंध वगरनो छुं एवी अपेक्षाओथी ते स्वभावनुं लक्ष थतुं नथी; जो के
आत्मस्वभाव तो अबंध ज छे, परंतु ‘हुं अबंध छुं’ एवा विकल्पने पण छोडीने निर्विकल्प ज्ञाताद्रष्टा निरपेक्ष
स्वभावनुं लक्ष करतां ज सम्यग्दर्शन प्रगटे छे.
प्रभु! तारी प्रभुतानो महिमा अंदर परिपूर्ण छे, अनादिथी तेनी सम्यक् प्रतीति वगर तेनो अनुभव
नथी. अनादिथी परलक्ष कर्युं छे पण स्वभावनुं लक्ष कर्युं नथी. शरीरादिमां तो तारूं सुख नथी, शुभरागमां तारूं
सुख नथी अने ‘शुभराग रहित मारूं स्वरूप छे’ एवा भेदना विचारमां पण तारूं सुख नथी, माटे ते भेदना
विचारमां अटकवुं ते पण अज्ञानीनुं कार्य छे. अने ते नय–पक्षना भेदनुं लक्ष मूकी दईने अभेद ज्ञाता स्वभावनुं
लक्ष करवुं तेज सम्यग्दर्शन छे अने तेमां ज सुख छे. अभेद स्वभावनुं लक्ष कहो, ज्ञाता स्वरूपनो अनुभव कहो,
सुख कहो, धर्म कहो के सम्यग्दर्शन कहो–ते आ ज छे.
विकल्प राखीने स्वरूपनो अनुभव थई शके नहि.
अखंडानंद अभेद आत्मानुं लक्ष नय द्वारा थतुं नथी. कोई महेलमां जवा माटे मोटर गमे तेवी दोडावे,
पण ते बंगलाना बारणा सुधी आवी शके, मोटर सहित बंगलामां पेसी शकाय नहि, गमे त्यां सुधी आगळ
लई जाय पण छेवटे तो मोटरमांथी उतरीने जाते अंदर जवुं पडे. तेवी रीते नय–पक्षना विकल्पो रूपी मोटर गमे
तेटली दोडावे, ‘हुं ज्ञायक छुं, अभेद छुं, शुद्ध छुं’ एवा विकल्प करे तो पण ते विकल्प स्वरूपना आंगणा सुधी
लई जवाय, परंतु स्वरूपनो अनुभव करवा टाणे तो ते बधा विकल्प छोडी ज देवा पडे. विकल्प राखीने
स्वरूपनो अनुभव थई शके नहि. नय पक्षोनुं ज्ञान ते स्वरूपना आंगणे आववा माटे जरूरनुं छे. “हुं स्वाधीन
ज्ञान स्वरूपी आत्मा छुं, कर्मो जड छे, जड कर्मो मारा स्वरूपने रोकी शके नहि, हुं विकार करूं तो कर्मोने निमित्त
कहेवाय, पण कर्मो मने विकार करावे नहि केमके बंने द्रव्यो जुदां छे, ते कोई एक बीजानुं करी शके नहि. हुं जडनुं
कांई न करूं, जड मारूं कांई न करे, राग–द्वेष थाय छे ते कर्म करावतुं नथी तेम ज पर वस्तुमां थता नथी पण
मारी अवस्थामां थाय छे, ते रागद्वेष मारो स्वभाव नथी, निश्चयथी मारो स्वभाव राग रहित ज्ञान स्वरूप
छे.” आ प्रमाणे बधां पडखांनुं (नयोनुं) ज्ञान पहेलांं करवुं जोईए, परंतु आटलुं करे त्यां सुधी पण भेदनुं लक्ष
छे, भेदना लक्षथी अभेद आत्म स्वरूपनो अनुभव थतो नथी, छतां पहेलांं ते भेद जाणवा जोईए. एटलुं जाणे
त्यारे ते स्वरूपना आंगणां सुधी आव्यो छे. पछी ज्यारे अभेदनुं लक्ष करे त्यारे भेदनुं लक्ष छूटी जाय अने
स्वरूपनुं अनुभवन थाय एटले के अपूर्व सम्यग्दर्शन प्रगटे. आ रीते जो के स्वरूपमां ढळता पहेलांं नय–पक्षना
विचारो होय छे खरा, परंतु ते नय–पक्षना कोईपण विचारो स्वरूपना अनुभवमां मददगार पण नथी.
[व्याख्यान– ता–१७–प–४प मोक्षमार्ग प्रकाशक –पानुं २प६]
सम्यग्दर्शन अने सम्यग्ज्ञानो संबंध कोनी साथे छे?
सम्यग्दर्शन निर्विकल्प सामान्य गुण छे, तेने एकला निश्चय–अखंड स्वभाव साथे ज संबंध छे, अखंड
द्रव्य जे भंग–भेद रहित छे ते ज सम्यग्दर्शनने मान्य छे; सम्यग्दर्शन पर्यायने स्वीकारतुं नथी, पण सम्यग्दर्शन
साथे रहेतुं जे सम्यग्ज्ञान छे तेनो संबंध निश्चय–व्यवहार बंने साथे छे एटले के निश्चय–अखंड स्वभावने तथा
व्यवहारमां पर्यायना जे भंग–भेद पडे छे ते बधाने सम्यग्ज्ञान जाणी ले छे.
सम्यग्दर्शन एक निर्मळ पर्याय छे, पण ‘हुं एक निर्मळ पर्याय छुं’ एम सम्यग्दर्शन पोते पोताने जाणतुं
नथी. सम्यग्दर्शननो अखंड विषय एक ज द्रव्य छे, पर्याय ते सम्यग्दर्शननो विषय नथी.
प्रश्न:– सम्यग्दर्शननो विषय अखंड छे अने ते पर्यायने स्वीकारतुं नथी तो पछी सम्यग्दर्शन वखते
पर्याय क्यां गई? सम्यग्दर्शन पोते ज पर्याय छे, शुं पर्याय द्रव्यथी जुदी ज पडी गई?
उत्तर:– सम्यग्दर्शननो विषय तो अखंड द्रव्य ज छे. सम्यग्दर्शनना विषयमां द्रव्य–गुण–पर्यायना भेद
नथी, द्रव्य–गुण–पर्यायथी अभेद वस्तु ते