મિથ્યાચારિત્રના રાગપરિણામથી જ જીવો બંધાય છે અને સમ્યગ્દર્શન, સમ્યગ્જ્ઞાન અને સમ્યક્ચારિત્રરૂપ વીતરાગ
પરિણામથી જ જીવો મુક્ત થાય છે તો તે જીવને બંધન થવામાં કે મુક્ત થવામાં બીજા પ્રાણીના ભાવોએ શું કર્યું?
કાળનું વસ્તુસ્વરૂપ છે, આ વસ્તુ સ્વરૂપથી વિપરીત અન્ય કોઈ પણ માન્યતાથી કદી ધર્મ થતો નથી.
જીવોને સુખી–દુઃખી કરું એવી તારી ભાવના નિરર્થક છે, અજ્ઞાનમય છે; પરને તો તારાથી કાંઈ જ થઈ શકતું
નથી ઊલટી તે ભાવના તને પોતાને અનર્થ કર્તા છે; હું પર જીવનું કરી શકું એવી મિથ્યા માન્યતાવાળો જીવ
પોતાના શુદ્ધ ચૈતન્ય પ્રાણોનો અજ્ઞાનરૂપી તીખાં શસ્ત્ર વડે ઘાત કરે છે, કેમકે તે જીવે પોતાને કર્તા સ્વરૂપ માન્યો
પણ જ્ઞાયક સ્વરૂપ ન માન્યો–તે માન્યતા જ આત્માના શુદ્ધ ભાવને હણનારી છે.
કદી ભવથી નિવેડા આવે તેમ નથી, માટે હે જીવ! ચૈતન્ય સ્વભાવની રુચિ કર, તેનું ભાન કર અને એ ચૈતન્ય
સ્વભાવના જોરે રાગાદિ સામે એકલો ઝૂર...તારા બેહદ સ્વભાવને નુકશાન કરવા કોઈ પર દ્રવ્ય સમર્થ નથી. પરથી
ધર્મ નથી તેમ જ નુકશાન પણ નથી. માટે મફતનો પરનો અહંકાર કર માં! પરથી ધર્મ માનવો તે અજ્ઞાન છે. દરેક
જીવ–જ્ઞાની કે અજ્ઞાની સૌ સ્વતંત્ર છે, કોઈના અભિપ્રાય ફેરવી શકવા કોઈ બીજો સમર્થ નથી. અજ્ઞાનીને નુકશાન
તેના અજ્ઞાનભાવનું જ છે, પરનું નહિ. પોતાના સ્વભાવની શંકાએ પોતાને નુકશાન છે અને પોતાના સ્વભાવની
નિઃશંકતાએ પોતાને લાભ છે. નિજ સ્વરૂપની રુચિ, ભાન, નિઃશંકતા અને તે–રૂપ પરિણમન એ જ ધર્મ છે.
નથી. સાક્ષાત્ ભગવાન ઉપરનો રાગ પણ ધર્મ નથી–ત્યારે પછી પર જીવોને બચાવવાનો કે મારવાનો જે શુભ–
અશુભ રાગ એ તો ધર્મ હોય જ કેમ?
ધર્મ છે, અને વીતરાગ ભાવ તો ત્રણેકાળ એક જ પ્રકારનો છે તેથી ધર્મ ત્રિકાળ એકરૂપ છે. ત્રણેકાળના અનંત
તીર્થંકરોની પરુપણા ધર્મનું સ્વરૂપ એક જ પ્રકારે કહે છે. સુખડી અથવા તો લાડવો જેમ ત્રણે કાળ ઘી, ગોળ
અને લોટનો જ થાય છે, પરંતુ તેમાં ઘીને બદલે પાણી, ગોળને બદલે કાંકરા અને લોટને બદલે ધૂળ કોઈ કાળે
કોઈ કાળે તેના સિવાય બીજા ઉપાયથી મોક્ષ થતો જ નથી. અને પ્રશ્નમાં એમ પણ કહ્યું છે કે ‘પરજીવની દયા
પાળવી તે શ્રાવકધર્મ ખરોને?’ તે વાત પણ બરાબર નથી; કેમકે પ્રથમ તો જીવને જે રાગ આવે છે તે રાગ પર
જીવને દુઃખી દેખીને આવતો નથી પરંતુ પોતાની નબળાઈથી તે રાગ થાય છે માટે પોતાને તે