ખીલ્યા પછી જે નવી ઊંધી માન્યતા ગ્રહણ કરવામાં આવે તેને ગૃહીતમિથ્યાત્વ કહેવાય છે. તેના મુખ્ય ત્રણ
પ્રકાર છે. દેવ સંબંધી મૂઢતા, ગુરુ સંબંધી મૂઢતા અને ધર્મ સંબંધી મૂઢતા અથવા લોકમૂઢતા.
પ્રકારના કુદેવને માને તે દેવમૂઢતા છે.
ધર્મ માનીને નદી વગેરેમાં સ્નાન કરવું, પશુ હિંસામાં ધર્મ માનવો, એ બધી ધર્મ સબંધી ભૂલ છે તેને લોકમૂઢતા
કહેવાય છે.
જ્યાં સુધી પોતે જાતે પરીક્ષા કરીને સાચા દેવ–ગુરુ–ધર્મનું સ્વરૂપ નક્કી ન કરે ત્યાં સુધી ગૃહીત–મિથ્યાત્વ છૂટતું
નથી. ગૃહીતમિથ્યાત્વ છોડયા વગર જીવને ધર્મ સમજવાની લાયકાત પણ થતી નથી.
ઉત્તર:– પ્રથમ ગૃહીત મિથ્યાત્વ ટળે છે; ગૃહીત મિથ્યાત્વ ટાળ્યા વગર કોઈ જીવને અગૃહીત મિથ્યાત્વ ટળે
કરીને અને સાચા દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રને ઓળખીને વ્યવહારૂ સ્થુળ ભૂલનો (ગૃહીતમિથ્યાત્વનો) ત્યાગ તો જીવે
ઘણી વાર કર્યો છે, અસત્ નિમિત્તોનું લક્ષ છોડીને સત્ નિમિત્તોના લક્ષે વ્યવહારશુદ્ધિ કરી પરંતુ અનાદિથી ચાલી
આવેલી પોતાના આત્મા સંબંધીની મહાન ભૂલ જીવે કદી ટાળી નથી. અનાદિનું અગૃહીત મિથ્યાત્વ આત્માની
સાચી સમજણ વગર ટળી શકે નહિ.
રખડયો.
લક્ષ વડે શુભરાગથી અને દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રથી અજ્ઞાની લાભ માને છે–આ પરાશ્રિતપણાનો અનાદિનો ભ્રમ
મૂળમાંથી ટાળ્યા વગર સૂક્ષ્મ ભૂલરૂપ અગૃહીત–મિથ્યાત્વ ટળ્યું નહિ. આત્માના ભાન વગર થોડા વખત માટે
ગૃહીતમિથ્યાત્વ ટાળીને શુભરાગવડે સ્વર્ગમાં –નવમી ગ્રૈવેયક સુધી–જીવ ગયો, પણ મૂળ ઊંધી માન્યતાનો
સદ્ભાવ હોવાથી રાગથી લાભ માનીને અને દેવપદમાં સુખ માનીને ત્યાંથી રખડતો રખડતો તીવ્ર અજ્ઞાનપણાને
લીધે એકેન્દ્રિય–નિગોદની તુચ્છદશામાં અનંતકાળ સુધી અનંત દુઃખ પામ્યો. પોતાનું સ્વરૂપ સમજવાની દરકાર
નહિ કરવાથી અને સમ્યગ્જ્ઞાનનો તીવ્ર વિરોધ કરવાથી નિગોદદશા થાય છે કે જ્યાં તે જીવના અસ્તિત્વને બીજા
(સ્થુળ જ્ઞાનવાળા) જીવો પણ ન સ્વીકારે. નિગોદદશામાં કોઈવાર કષાયની કંઈક મંદતા કરીને ત્યાંથી જીવ
આત્મસ્વરૂપને ઓળખ્યા વગર અનંતાનંત કાળથી જીવ ચારે ગતિમાં દુઃખી જ થયા કરે છે. સાચા દેવ–ગુરુ–
શાસ્ત્રને ઓળખીને જો પોતાના આત્માના સ્વરૂપનો સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિથી વિચાર કરે અને સત્સ્વરૂપનો નિર્ણય પોતે કરે
તો જ જીવની મહા ભયંકર ભૂલ ટળે,