કેવળજ્ઞાનીના અને અમારા અનુભવમાં આંતરો નથી–આ ભાવમાં “મને કેવળ નથી અને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરૂં”
એવા વિકલ્પને તોડી નાખ્યો છે.
મોટી વાત લાગે છે. હા, એટલું કહી શકાય કે પંચમકાળના છદ્મસ્થ મુનિ આટલું વીર્ય સ્ફોરવી શકે છે–એ હિસાબે
મોટું છે.... મોટું છે માટે પોતે સમજવાનો ઉત્સાહ વધારવો. પંચમકાળમાં કેવળજ્ઞાન નથી એ વાત જ અત્યારે
લીધી નથી, અમે સાધક સંત મુનિઓ કેવળજ્ઞાનનો પુરુષાર્થ કરીએ છીએ, તો જે છે તેનો પુરુષાર્થ હોય કે જે
નથી તેનો હોય? જે છે તેનો જ પુરુષાર્થ કરીએ છીએ; સ્વભાવમાં શું નથી? બધું જ છે; ‘સ્વભાવમાં છે’ તેની
પ્રતીતમાં ‘છે–છે’ એમ આવે કે ‘નથી–નથી’ એમ આવે? ‘છે’ ની પ્રતીતમાંથી તો ‘છે–છે’ એમ જ આવે. બસ!
જે છે તેની તને પ્રતીત હોય તો ‘જે નથી’ તે સંબંધીનો વિકલ્પ કાઢી નાખ! સમ્યગ્દર્શનની કળા વગર દર્શન–
જ્ઞાન–ચારિત્રની એકતા નહિ થાય અને તે એકતા વગર કેવળજ્ઞાન નહિ પ્રગટે.... નથી તેની વાત શું? ‘છે’ તેની
પ્રતીતમાંથી જ કેવળજ્ઞાન થવાનું છે. ભાઈ રે! તને જો તારી પૂરી હૈયાતિની પ્રતીત ન મળે તો તું કોની પાસે
માટે કેવળી’ એવો નિમિત્તનો ધ્વનિ અમે કાઢી નાખીએ છીએ. અહા, જુઓ આચાર્યદેવની કેવળજ્ઞાન દશાની
ઝંખના! એકેક શબ્દમાં કેવળજ્ઞાન જ રેડી દીએ છે....પહેલાંં આવી પ્રતીત તો કરો, પ્રતીતની જે ઘોલનદશા તે જ
ચારિત્ર છે.
ઉત્તર:– અરે ભાઈ! મહેનત અને કંટાળો લાગે તે તો દુઃખ છે, અને આ તો સુખના ઉપાયની વાત ચાલે
સ્વરૂપ છે તેમાં મહેનત નથી. સુખ સ્વરૂપનો ઉપાય પણ સુખરૂપ જ છે, ધર્મ કરે અને જો તે ધર્મ કરવામાં દુઃખ
હોય તો પછી જીવો ધર્મ કરે જ શા માટે? ધર્મમાં દુઃખ હોય શકે નહિ. દુઃખ તે આત્માનું સ્વરૂપ જ નથી. જેમાં
એટલે તેને ધર્મની રુચિ નથી પણ વિકારની જ રુચિ છે. “અહો, આત્મસ્વરૂપની સાચી સમજણ અનંત કાળે પણ
બહુ મોંઘી છે” એમ કહે છે ત્યાં તો સમજણનો મહિમા કરીને પોતાની રુચિ વધારવા માટે કહે છે, પણ ‘મોંઘું છે’
એમ કહીને છોડી દેવા માટે નથી. જેને સ્વરૂપ સમજવાની રુચિ જાગૃત થઈ છે તેને સ્વભાવની મોંઘપ લાગે જ
નહિ પણ સ્વભાવનો મહિમા અને ઉલ્લાસ આવે.
અનુભવીએ છીએ, અનુભવવામાં વચ્ચે ન અનુભવવાપણું આવે નહિ–અનુભવમાં વચ્ચે ભંગ પડે નહિ એટલે
છીએ. અધૂરા–પૂરા જ્ઞાનના ભેદને અહીં ગૌણ કરી દીધા છે. અને અધૂરી સ્થિરતા કે પૂરી સ્થિરતા એવા
આંતરાને પણ કાઢી નાખ્યો છે.
દીધું છે. જેમ અન્નને જીવનનું કારણ કહેવાય છે તે માત્ર ઉપચાર છે, એટલેકે જો માણસ જીવતો હોય તો અન્નને
કારણપણાનો ઉપચાર લાગે, પરંતુ માણસ જો જીવે નહિ તો અન્નને નિમિત્ત કહેવાય નહિ. તેમ જો જીવ પોતે
સમજીને પોતાના જ્ઞાનભાવને જીવંત રાખે તો ઉપચારથી શ્રુતનું કારણ કહેવાય, પણ જો જીવ પોતે સમજે નહિ
અને જ્ઞાનભાવ કરે નહિ તો શ્રુતને જ્ઞાનનું કારણ ઉપચારથી પણ કહી શકાય નહિ; અહીં આચાર્યભગવાન તો
શ્રુતની ઉપાધિ