જ્ઞપ્તિ એકલી જ રહી ગઈ અર્થાત્ આત્મઅનુભવ કરવામાં કેવળી અને શ્રુતકેવળીનું સમાનપણું જ થયું.
અમે ભેદ પાડતા જ નથી. તીર્થંકરની વાણી સાંભળીને અમે કહીએ છીએ અને જેને આ વાત સમજાણી તે બધા
અભેદપણે સરખા જ છે, સાધક દશાના ભેદ ગૌણ કરીને સાધ્યપણે બધા સરખા જ છે. અહા! કુંદકુંદ ભગવંતના
ઊંડા–ઊંડા રહસ્યને અમૃતચંદ્રાચાર્યદેવે ટીકામાં ખૂલ્લાં કર્યાં છે. ટીકામાં ઘણી ખીલવટ કરી છે....
અને અધર્મરૂપ અસત્ ક્રિયાનો નાશ થાય છે; સાચી સમજણવડે બાલ–યુવાન–વૃદ્ધ સૌ કોઈ જીવો સમ્યગ્દર્શન
પ્રાપ્ત કરી શકે છે, માટે વસ્તુ–સ્વરૂપની સાચી સમજણ કરવી. વસ્તુસ્વરૂપનું વર્ણન કરતાં નવ તત્ત્વો, દ્રવ્ય–પર્યાય
નિશ્ચય–વ્યવહાર, ઉત્પાદ–વ્યય–ધ્રૌવ્ય, અસ્તિ–નાસ્તિ, નિત્ય–અનિત્ય, સામાન્ય–વિશેષ વગેરેનું સ્વરૂપ ટુંકમાં
બતાવ્યું હતું. આ બધું પૂર્વે (અંક ૨૬ તથા ૩૦ માં) બતાવાઈ ગયું છે. હવે છ દ્રવ્યોની વિશેષપણે સિદ્ધિ કરીને
વસ્તુસ્વરૂપ સંબંધી ખાસ જાણવા જેવી કેટલીક બાબતો જણાવવામાં આવે છે, અને છેવટ તેનું પ્રયોજન
બતાવીને આ વિષય પૂરો કરવામાં આવે છે.
(પરમાણુ) આંખદ્વારા જાણી શકાતો નથી પણ જ્ઞાનદ્વારા તે નક્કી કરી શકાય છે. જેમ પાણી અને હાઈડ્રોજન
ભેગાં થતાં ઓકસીજન બને છે, ત્યાં ઓકસીજનમાં હાઈડ્રોજન કે પાણી આંખથી દેખાતાં નથી છતાં જ્ઞાનથી તે
જાણી શકાય છે; તેમ અનેક પરમાણુઓ ભેગા થઈને કાગળ, સોનું, લાકડું વગેરે દશ્યમાન સ્થૂળ પદાર્થોરૂપે થયા
છે તે ઉપરથી પરમાણુનું હોવાપણું નક્કી થઈ શકે છે. જે જે સ્થૂળ પદાર્થો દેખાય છે તે બધાય પરમાણુની જાતના
(અચેતન–વર્ણાદિ સહિત) જણાય છે, તેનો છેલ્લો અંશ તે પરમ–અણુ છે; આથી નક્કી થયું કે આંખથી ન
દેખાવા છતાં પરમાણુનું નિત્ય હોવાપણું જ્ઞાનમાં જણાય છે.
પેઢી ઉપરનો બાપ હતો–એમ માને છે કે નહિ? વર્તમાન પોતે છે અને પોતાને બાપ છે તેથી સાત પેઢી પહેલાનો
બાપ પણ હતો એમ, નજરે જોયા વિના, નિઃશંકપણે નક્કી કરે છે; પરંતુ “મારા સાત પેઢી પહેલાંના બાપને
નજરે જોયો નથી માટે તે હશે કે નહિ” એમ શંકા થતી નથી. વસ્તુનું હોવાપણું આંખ વડે નક્કી થતું