આત્માનો સ્વભાવ નથી પણ
વિભાવ છે અને વિભાવભાવ
સ્વલક્ષે ન થાય પણ પરલક્ષે જ
આત્માનું સ્વરૂપ નથી પણ પર લક્ષે
થતો વિભાવ છે એમ જ્ઞાન કરાવવા
માટે તેમાં કર્મને નિમિત્ત કહેવામાં
આવે છે.
પ્રદેશત્વ, અગુરુલઘુત્વ વગેરે
આત્માના અનંત ધર્મો છે. અનંત
પરદ્રવ્યો છે તે દરેકથી પોતાનું
જુદાપણું ટકાવી રાખવારૂપ અનંત
અન્યત્વ ધર્મ આત્મામાં છે.
ઉ. –વસ્તુના ગુણોનું ત્રણેકાળે
નથી?
તેથી જે સમયે એક પર્યાયનો નાશ
થાય છે તે જ સમયે ગુણ બીજા
રીતે પર્યાય બદલાયા જ કરે છે
છતાં ગુણ તો બધા પર્યાયોમાં
કાયમ ટકી રહે છે.
છે?
છે, પરંતુ સિદ્ધભગવાનને પર્યાયમાં
હજી પર્યાયમાં અશુદ્ધતા છે; પર્યાય
અપેક્ષાએ ફેર છે.
કેવો સ્વીકારે છે?
અને પર્યાયદ્રષ્ટિથી, મારી પર્યાયમાં
અંશે શુદ્ધતા પ્રગટી હોવા છતાં હજી
નિરંતર મલિન થઈ રહી છે–એમ જાણે
છે; અને દ્રવ્યદ્રષ્ટિના જોરે તે અશુદ્ધતા
ટાળવા માગે છે.
જેને રુચિ હોય તેને તે નમસ્કાર કરે.
નમસ્કાર એટલે અંતરથી આદરસત્કાર,
તે તરફનું વલણ. જેને નમસ્કાર કરવા
હોય તેનું સાચું સ્વરૂપ સમજ્યા વગર
સાચા નમસ્કાર થઈ શકે નહિ. અહીં
નમસ્કાર કર્યા છે. જેણે શુદ્ધાત્માનું
સ્વરૂપ ઓળખીને તેને નમસ્કાર કર્યા
તે હવે વિકારીભાવ પુણ્ય પાપ વગેરેનો
આદર ન કરે. નમસ્કાર કરતાં પોતાના
શુદ્ધાત્મસ્વરૂપને લક્ષમાં લીધું તે જ
પ્રથમ નમસ્કાર છે. અનાદિથી વિકારનો
આદર કરતો હવે સ્વભાવનો આદર
જ ભોગવતો હતો; હવે પોતાના
શુદ્ધાત્મસ્વભાવને લક્ષમાં લઈને તેનો
આદર કર્યો અને વિકારનો આદર
ટાળ્યો, તેની અશુદ્ધતાનો અંશે નાશ
મંગળિકસ્વરૂપ છે. પહેલાંં મિથ્યાશ્રદ્ધાને
હતો, હવે સાચી સમજણ વડે તે
ઊંધી શ્રદ્ધા ટાળીને મોક્ષમાર્ગ તરફ
વલણ કર્યું તે જ મહામંગળ છે.
કહ્યું છે?
થતો નથી, પરંતુ વિકાર તે
આત્માનો સ્વભાવ નથી;
સ્વભાવમાં વિકાર નથી તેથી
વિકારથી આત્માને કથંચિત્ ભિન્ન
ભિન્ન છે પરંતુ વિકારથી કથંચિત્
ભિન્ન છે એટલે કે સ્વભાવ
અપેક્ષાએ વિકારથી ભિન્ન છે અને
પર્યાય અપેક્ષાએ વિકાર આત્મામાં
થાય છે.
છે?
દ્રવ્યો છે એટલે કે જાતી અપેક્ષાએ
તેઓ સરખાં છે; અને બીજાં જે
અજીવ દ્રવ્યો છે તે બધાય
વિજાતીય છે એટલે કે આત્માથી
વિરુદ્ધ લક્ષણવાળાં–જડ છે.
અને સાધુ એ ત્રણ ગુરુ છે.
પરમ આત્મ સ્વરૂપમાં તેઓ સ્થિત