દોષ કાઢે છે એવા જીવોને સાચી સમજણમાંથી ઉથાપી નાખ્યા છે, તે જીવો ભગવાનના દિવ્યધ્વનિના યથાર્થ આશયને
સમજનારા નથી, તેઓ ધર્મને માટે લાયક નથી.
રુચિ નથી, સ્વભાવનો પુરુષાર્થ કરવો નથી અને જેને સંસારની રુચિ છે, કર્મનું જોર માને છે એવા જીવોને કર્મની
વાતનો ઝટ વિશ્વાસ આવી જાય છે; “કર્મનો તીવ્ર ઉદય આવશે તો પડી જવાશે” એમ તેઓ શંકા કર્યા કરે છે કેમકે
સ્વભાવની નિઃશંકતા નથી, જ્ઞાની તો એમ નિઃશંક છે કે કર્મનો ગમે તેવો ઉદય મને પાડવા સમર્થ નથી, કર્મનો તીવ્ર
ઉદય આવશે તો તે કર્મમાં આવશે અને હું તો આત્મામાં તીવ્ર પુરુષાર્થ કરીને કેવળજ્ઞાન પામીશ, મારા પુરુષાર્થને કર્મ
રોકી શકતું નથી. જ્ઞાનીને સ્વભાવની નિઃશંકતા હોવાથી પડવાની શંકા નથી.
કરે છે પરંતુ ચેતનના સામર્થ્યનો ભરોસો કેમ કરતા નથી? ‘કર્મ ઉદયમાં આવશે તો પડી જઈશ!’ એમ જડના લક્ષે
શંકા કરે છે, પરંતુ ‘અલ્પકાળમાં હું પૂર્ણ પુરુષાર્થ કરીને વીતરાગ થઈ કેવળજ્ઞાન પામીશ અને ઉદય સામું પણ નહિ
જોઉ અર્થાત્ ઉદયનો અભાવ થશે’ એમ પોતાના સ્વભાવના લક્ષે પોતાના પુરુષાર્થની પ્રતીત કેમ નથી કરતા?–તેનું
કારણ એ જ છે કે તે જીવોને પોતાના આત્માની સાચી દરકાર જ નથી. કર્મના સ્પર્શરહિત ત્રિકાળ પરિપૂર્ણ
મોક્ષસ્વભાવ છે એવો પોતાના સ્વભાવનો વિશ્વાસ કરે તે જીવો જ ધર્મ પામવાને લાયક છે. જેને પોતાના
મોક્ષસ્વભાવનો વિશ્વાસ નથી અને કર્મનો વિશ્વાસ છે તે જીવો બંધસ્વભાવના (સંસારના) વિશ્વાસવાળા છે, તેવા
જીવો વીતરાગધર્મ સમજવાને લાયક નથી. અહીં તો સ્વભાવના લક્ષે વિશ્વાસ લાવી જે સાંભળવા આવ્યા તેવા
સાંભળનારા જીવોને પણ અલ્પકાળમાં મોક્ષ લેનારા જ સ્થાપ્યા છે, પોતાના મોક્ષસ્વભાવનો જેણે સ્વીકાર કર્યો તેને
મોક્ષ થતાં લાંબો કાળ લાગે જ નહિ. જેને આત્માના અપૂર્વ મહિમાનો સ્વીકાર નથી અને કર્મના જ્ઞાનમાં સંતોષ
માની બેઠા છે એવા જીવોને મોક્ષમાર્ગની પાત્રતાવાળા ગણ્યા નથી. આ તો તીર્થંકરોનો માર્ગ છે, સ્વભાવને રીઝવવો
છે, જગતને રીઝવવું નથી. સ્વભાવ માર્ગમાં ફેં ફેં ન ચાલે, અરેરે મારૂં શું થશે! એવી વાત સ્વભાવમાર્ગમાં ન ચાલે;
અંતરથી નિઃશંક શ્રદ્ધા આવવી જોઈએ કે “હું તો આત્મા છું, આત્માને ભવ હોય નહીં, ભવ તે આત્માનું સ્વરૂપ
નથી.” વિચાર પણ ભવરહિતપણાનો, સ્વપ્ન પણ સિદ્ધદશાનું!
અહીં પાપ ક્રિયાઓમાં મિથ્યાત્વનું સ્થાન સર્વ પ્રથમ જ ગણાવ્યું છે કેમકે જગતના સર્વ પાપોમાંસૌથી મોટું પાપ
મિથ્યાત્વ જ છે. સૌથી પહેલાં તે પાપ ટાળ્યા પછી જ અસંયમાદિ ટળે છે.
ભાનપૂર્વક જેટલા અંશે શુભ–અશુભનો અભાવ તેટલું ચારિત્ર છે.