પ્રભુ છે, તેને માનીને તેમાં જ ઠર! આત્મદર્શન તે જ જિનદર્શન છે. કહ્યું છે કે–
એ વચનસેં સમજ લે જિન પ્રવચનકા મર્મ.
જૈન નથી પણ અન્યમતિ છે; સમયસારના આ પુરુષાર્થમૂલક સૂત્રોવડે તેમની માન્યતાનું નિરાકરણ કર્યું છે.
માત્ર જડ કર્મોને જ માને તો બંધનનો છેદ કોના જોરે કરશે? જેને કર્મપ્રકૃતિનું લક્ષ છે અને ઉપાદાનના જોરની પ્રતીત
નથી તેણે સ્વભાવને સ્વીકાર્યો નથી. જ્યાં અંદરના સ્વભાવને સ્વીકાર્યો ત્યાં નિમિત્તાધીનપણાનો નકાર થયો–
પરાવલંબન છૂટયું–એટલે હવે એકલા સ્વભાવના લક્ષે ભવનો અભાવ જ છે. નિમિત્ત કર્મોનું લક્ષ કરવાથી મુક્તિ
થતી નથી પરંતુ સત્ય પુરુષાર્થ વડે ઉપાદાનનું લક્ષ, તેની પ્રતીત અને સ્થિરતા કરવાથી જ મુક્તિ થાય છે. માટે ચેતન
આત્મામાં જડકર્મની હૈયાતિ જ નથી એમ સમજીને આત્મસ્વરૂપ પ્રત્યેનો સ્વતંત્ર–સ્વાધીન સત્ય પુરુષાર્થ કરવો.
?
સાંભળ્યું અને માન્યું તે ખોટું?
સંસારભાવ છે માટે તેને સાચો કરવો છે? અનંતકાળનો સંસારભાવ ટાળીને એક ક્ષણમાં મોક્ષમાર્ગ (સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–
ચારિત્ર ભાવ) પ્રગટ થઈ શકે છે. ત્યાં કોઈ એમ માને છે–“અમે તો અનંતકાળના સંસારી છીએ અને તમે તો હજી આ જ
ક્ષણે કેવળી થાય છો માટે તમારા કરતાં ઘણા કાળનો અમારો જુનો સંસાર સારો છે?” અરે ભાઈ! કેવળ પર્યાય નવી છે
તેથી શું? સંસાર તો બધા જીવને અનાદિનો છે તેમાં કાંઈ અપૂર્વતા નથી, પરંતુ જે જીવો સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર પ્રગટ
કરીને, સંસાર ભાવ ટાળીને મુક્તિ પામ્યા, તેઓએ અપૂર્વ પવિત્રતા પ્રગટ કરી છે. ઘણો કાળ કે ઓછો કાળ તેના આધારે
સારૂં કે ખરાબ નથી, પરંતુ સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર ભાવ તે જ સારો છે અને મિથ્યાત્વાદિ ભાવ તે જ ખરાબ છે.
અનંતકાળ પહેલાં, આજે કે અનંતકાળ પછી દરેક જીવને સમ્યગ્દર્શનાદિ ભાવથી જ ધર્મ થાય છે, તેના વગર કોઈ જીવને
ક્યારેય ધર્મ થતો નથી. એક જીવ અનંતકાળ પહેલાં સિદ્ધદશા પામ્યા હોય અને બીજા જીવ હમણાં જ સિદ્ધદશા પામ્યા હોય
તો તે બન્નેના ભાવની પવિત્રતા સમાન હોવાથી બન્નેને સરખું જ સુખ છે. પરંતુ–અનંતકાળ પહેલાં જે સિદ્ધ થયા તેમને
વધારે સુખ અને પાછળથી સિદ્ધ થયા તેમને ઓછું સુખ–એમ નથી.