Atmadharma magazine - Ank 043
(Year 4 - Vir Nirvana Samvat 2473, A.D. 1947)
(English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 12 of 25

background image
vaishAkha2473 131
paNun (–bandha) nathI evA par padArthomAn paN AtmAnA kartA bhoktAno vyavahAr kare chhe; jem ke–teo kahe chhe ke,
ghar, dhan, dhAnya, strI, putra vagerene jIv utpanna kare chhe ane te ja jIv bhoktA hovAthI temane bhogave chhe.
uparanI mAnyatA paN nayAbhAs ja chhe. jIvano vyavahAr par padArthamAn hoto nathI paN potAmAn ja hoy chhe.
jIvane par dravya sAthe sambandh batAvanArA badhA kathano nayAbhAs chhe.
shankA
ननु सति गृहवनितादौ भवति सुखं प्राणिनामिहाध्यक्षात्।
असति च तत्र न तदिदं तत्तत्कर्ता स एव तद्भोक्ता।।५८२।।
anvayArtha–(ननु) shankAkAr kahe chhe ke, (इह प्राणिनां) A jagatamAn prANIone (गृहवनितादौ सति)
ghar, strI vagerenA hovAthI (अध्यक्षात् सुखं भवति) pratyakShapaNe sukh thAy chhe, (च तत्र असति) ane te ghar, strI,
vagerenA na hovAthI (तत् इदं न) temane te sukh thatun nathI; (तत्) te kAraNe (स एव) jIv ja (तत्कर्ता
तद्भोक्ता) te ghar, strI vagereno kartA ane temano bhoktA chhe.
bhAvArtha–shankAkAr em kahe chhe ke, ‘jIv par vastuno kartA tathA bhoktA chhe’ evA kathanane nayAbhAs kahevun
te barAbar nathI, kem ke A vAt to pratyakSha chhe ke gharabAr, strI, putra vagerenA hovAthI ja jIvane sukh thAy chhe ane
temanA na hovAthI sukh thatun nathI; mATe jIv ja te padArthono kartA–bhoktA chhe arthAt jIv ja potAnI sukhasAmagrIno
(–bAhya padArthono) kartA tathA bhoktA chhe–em mAnavAmAn shun doSh chhe?
samAdhAn
सत्यं वैषयिकमिदं परमिह तदपि न परत्र सापेक्षम्।
सति बहिरर्थेपि यतः किल केषांचिद सुखादिहेतुत्वात्।।५८३।।
anvayArtha– (सत्य) ThIk chhe–(इह) A jagatamAn (इदं) A sAnsArik sukh (परं वैषयिकं) kevaL
vaiShayik chhe arthAt viShayomAn sukhanI mAtra kalpanA karI chhe, (तदपि) chhatAn paN (परत्र सापेक्ष न) te kalpit sukh
par viShayonI apekShAthI nathI (यतः) kem ke (किल) nishchayathI (बर्हि अर्थे सति अपि) te bAhya padArtho hAjar
hovA chhatAn paN (केषांचित्त्) koIne te gRuh, strI vagere (असुखादिहेतुत्वात्) asukhAdikanA hetu thAy chhe.
bhAvArtha– e badhA sAnsArik sukh vaiShayik chhe–viShayomAn kalpelA chhe; ane te vaiShayik sukhomAn evo meL
nathI raheto ke bAhya padArtharUp strI, putra vagerenA rahevAthI badhAne sukh ja prApta thAy. kem ke jyAre ashubh aghAti
karmanA udayathI duShTa strI, putra vagereno sanyog thAy chhe tyAre temanA kAraNe (–nimittathI) dukh paN thatun dekhAy chhe.
mATe te bAhyapadArtho sAthe sukhanI prApti (sukhano meL) nathI; ane temanA rahevAthI badhAne sukh thAy ja chhe evA
kathanane paN nirdoSh kahI shakAtun nathI. A rIte siddha thAy chhe ke jIvane par padArthono kartA tathA bhoktA kahevo te nay
nathI parantu nayAbhAs chhe.
have granthakAr A badhA kathananun tAtparya jaNAve chhe ane pachhI anya nayAbhAs varNave chhe.
tAtparya
इदमत्र तु तात्पर्यं भवतु स कर्ताथ वा च मा भवतु।
भोक्ता स्वस्य परस्य च यथाकथंचित्त्चिदात्मको जीवः।।५८४।।
anvayArtha–(सः स्वस्य च परस्य) te jIv svano ke parano (कर्ता च भोक्ता) kartA tathA bhoktA (भवतु
अथवा मा भवतु) ho ke na ho parantu (अत्र इदं ताप्तर्यं तु) ahIn tAtparya A chhe ke, (जीवः) jIv
(यथाकथंचित्त्) koI paN prakArathI–game te rIte (चिदात्मकः) gnAnasvarUp ja chhe (tethI gnAn sivAy bIjun kAI
tenun kartavya nathI.)
bhAvArtha–sArAnsh e chhe ke vyavahAramAn jIv par padArthono kartA tathA bhoktA kahevAy ke na kahevAy– tenAthI
amane kAI prayojan nathI; parantu ahIn adhyAtmavAdathI amane phakta eTalun ja prayojan chhe ke jIv koIpaN prakArathI
gnAn svarUp ja chhe. jIvanI badhI ja paryAyo kadI potAnA chetanapaNAne chhoDatI nathI mATe vAstavikapaNe jIvanA
nijabhAvono kartA adhyAtmavAdathI AtmA ja chhe ane kartAnI jem nijabhAvono bhoktA paN AtmA ja chhe.
nondha– ‘vyavahAramAn jIv par padArthono kartA tathA bhoktA siddha ho ke na ho tenAthI amane kAI prayojan
nathI’ em ahIn kahyun chhe, tethI te vAt shankAshIl rAkhI chhe–em na samajavun, parantu em Ashay samajavo ke parAshrit
vyavahArane aprayojanabhUt TharAvIne tenun ja lakSha chhoDAvyun chhe, ane svAshrit gnAnasvabhAv te ja prayojanavAd bhUt
hovAthI tenun lakSha TharAvyun chhe.