jeṭhaḥ 2473ḥ 1papaḥ
gāthā–43
arthaḥ– nishchayathī kaṣhāy sahit yogathī je dravya ane bhāvarūp be prakāranā prāṇono ghāt karavo te kharekhar
hinsā chhe.
bhāvārthaḥ– jīvanā pariṇāmamān je kaṣhāy pragaṭ thayo tenāthī pratham to potānā shuddhopayogarūp
bhāvaprāṇano ghāt thayo; potānā bhāvaprāṇanā ghātathī pahelān potānī hinsā to thaī ja gaī, tyār pachhī bījā
jīvanun maraṇ vagere thāy ke na paṇ thāy. arthāt dravya–hinsā na thāy to paṇ kaṣhāy pariṇām vaḍe potānī bhāv
hinsā to thaī ja gaī chhe.
ahinsā tathā hinsānun lakṣhaṇ
gāthā–44
arthaḥ– जीवना परिणाममां रागादिक भावोनुं प्रगट न थवुं ते ज खरेखर अहिंसा छे अने जीवना
परिणाममां रागादि भावोनी उत्पत्ति थवी ते ज हिंसा छे–आ जिनसिद्धांतनुं टूंकु रहस्य छe
.bhāvārthaḥ– परम अहिंसा धर्मनुं प्रतिपादन करनार जैनधर्मनुं आ ज रहस्य छे के–rāgādi bhāvothī
potānā shuddhopayogarūp prāṇano ghāt thāy chhe tethī rāgādik bhāvono abhāv te ja ahinsā chhe ane te rāgādik
bhāvono sadbhāv te ja hinsā chhe.
hun par jīvone mārī shakun tathā hun par jīvone bachāvī shakun–evo mithyā abhiprāy hoy te jīv kadī paṇ
ahinsak hoy ja nahi, paṇ hinsak ja hoy. kem ke jenā abhiprāyamān par jīvone hun mārūn ane par jīvone hun jīvāḍun–
evī buddhi chhe tene anant par jīvo pratye rāg ane dveṣh hoy ja, ane tethī te jīv hinsak ja chhe. paranā kartr̥utvarūp
mithyā abhiprāy ane ahinsakapaṇun e banne kadī sāthe hoī ja na shake. mithyā–abhiprāy ṭaḷī gayā pachhī krame krame
jīvane kaṣhāyabhāv avashya ṭaḷatā jāy chhe. ane jyān potānā bhāvamān kaṣhāy na hoy tyān bījā jīvone māravāno ke
duḥkh devāno bhāv paṇ hoy ja nahi. āthī mithyātva e ja hinsānun mūḷ chhe ane samyaktva e ja ahinsānun mūḷ chhe.
pa2 jīvone pīḍan thavā chhatān ahinsā
gāthā–4p
arthaḥ– nishchayathī yogya ācharaṇavāḷā santapuruṣhane rāgādik bhāvonā abhāvamān mātra par jīvonā prāṇ
pīḍanathī hinsā kadī paṇ thatī nathī.
bhāvārthaḥ– koī munijan ke dharmātmā puruṣh sāvadhānīthī gamanādi karatā hovā chhatān, tenā sharīranā nimitte
koī jīvone pīḍā thaī jāy to paṇ te puruṣhane hinsā–dūṣhaṇ kadāpi lāgatun nathī kem ke tenā pariṇām kaṣhāyayukta
nathī; ane hinsānun lakṣhaṇ to कषाय सहित योगथी prāṇ pīḍan thavun–te chhe. jīvanā bhāvanī apekṣhā rākhyā vagar,
jo mātra par jīvonā prāṇapīḍanane ja hinsā gaṇavāmān āvashe to ativyāpti dūṣhaṇ āvī paḍashe.
par jīvone pīḍā na thavā chhatān hinsā
gāthā–46
arthaḥ– jīv rāgādik bhāvone vash thaīne pravartatān ayatnāchārarūp pramād kare te vakhate par jīv mare ke na
mare parantu tene hinsā to chokkas thāy ja chhe.
bhāvārthaḥ– je pramādī jīv kaṣhāyone vashībhūt thaīne gamanādi kriyā yatnāchārapūrvak nathī karato te avashya
hinsā doṣhano pātra thāy chhe; tyān par jīv mare ke na mare tenī sāthe kāī sambandh nathī. hinsā to jīvanā kaṣhāy bhāvathī
ja thāy chhe.
koī paṇ jīvonā prāṇono ghāt thayā vagar hinsā kem thaī?–evā prashnanun samādhān kare chhe–
gāthā–47
arthaḥ– kaṣhāyabhāvo sahit jīv pratham to potānī meḷe chaitanya prāṇano (arthāt bhāvaprāṇano) ghāt kare
chhe,–e ja hinsā chhe; pachhī tyān anya jīvonī hinsā hoy ke na hoy.
bhāvārthaḥ– ‘hinsā’ shabdano artha ‘ghāt karavun’ evo thāy chhe. ghāt be prakāranā chhe–ek ātmāno ghāt ane
bījo parano ghāt. je samaye jīvamān kaṣhāy bhāvanī utpatti thāy chhe te ja samaye ātmaghāt to thaī ja jāy chhe–ane
ātmaghāt te ja hinsā chhe. tyān anya jīvo tenā āyuṣhya pramāṇe jīve ke mare, tenun jīvan–maraṇ tenā āyuṣhyane
ādhīn chhe, parantu ātmaghāt rūp hinsā to kaṣhāyabhāv thatān ja thaī jāy chhe. ‘parano ghāt’ e upachār kathan chhe,
kemake sharīr ane jīvano viyog thāy temān bemānthī ekeyano nāsh thato nathī tethī te kharekhar ghāt nathī; potānī
paryāyamān vikār karīne ātmā pote potānā shuddhopayogane haṇe chhe te ja sācho ghāt chhe. par jīvone duḥkh devānā
bhāv kare tyān khare–