ધર્મ સાધનારા ધર્માત્માઓને શ્રદ્ધા ભ્રષ્ટ કહે, તેમના પવિત્ર ચારિત્ર ઉપર જુઠ્ઠા કલંક લગાવે, તેમને શાસનના વેરી
કહે અને તેમની કલ્યાણકારી પવિત્ર વાણીને આગમથી વિરુદ્ધ કહીને તેમનો અનાદર કરે–એવા જીવો મહા પાપ કરે
છે, તેઓ સત્નો બેહદ અનાદર કરી રહ્યા છે. પાપી જીવોનો સ્વભાવ જ એવો છે કે પોતે તો સાચી શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરે
નહિ અને જ્ઞાનીઓને પણ ખોટા કહીને પોતાની સમાન બનાવવા ચાહે, એવા પાપીઓની સંગતિ પણ કરવી નહિ.
છાશ લેવા જાય અને દોણી ન સંતાડાય એ કહેવતની જેમ, ધર્મ કરનારે સત્ને ન છૂપાવાય અને અસત્ને ન ચલાવી
લેવાય. જો સત્ અસત્નો વિવેક ન કરે અથવા તો સત્ સ્વીકારતાં ભય લાગે તો તેનું જ્ઞાન સાચું નથી, અને સાચું
જ્ઞાન થયા વગર ધર્મ હોઈ શકે નહિ.
ઉત્તરઃ– સત્ને સત્ અને અસત્ને અસત્ માનવું તેમાં રાગ–દ્વેષ શેનો? સત્–અસત્નો નિર્ણય તો
વખતે તેમના ઉપદેશનો વિરોધ કરનારા પણ હતા, તેથી શું સત્ને છૂપાવાય? અથવા તો તેને અન્યથા કહેવાય?
ખાવામાં કાંકરો આવે તો તેને ઝટ કાઢી નાખે છે, ત્યાં રાગ–દ્વેષ કેમ નથી માનતો? ખોરાક ખાય પણ કાંકરા ન
ખાય, તે ખાવાનો વિવેક છે. તેમ સાચાં શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્રને જ ગ્રહણ કરવાં પણ ઊંધી શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્રને
ગ્રહણ ન કરવા તે રાગ–દ્વેષ નથી પણ ધર્મનો વિવેક છે.
હતા ત્યારે તેમને કૃત્રિમ–અકૃત્રિમ સર્વ જિનમંદિરોના દર્શન કરવાની ભાવના જાગી હતી. પોતે તો ધર્માત્મા છે અને
ગર્ભમાં આવનારા જીવ પણ અનંગલવણ અને મદનાંકુશ જેવા બે ધર્માત્માઓ છે, બન્ને તે ભવે જ મોક્ષ જવાના છે.
તેથી ધર્માત્માને ભાવના જ ધર્મની હોય...પણ જેને સાચા ધર્મનું ભાન નથી, ધર્માત્માઓનો આદર નથી અને ઊલટો
તેની નિંદા કરે છે તેને ધર્મના વિચાર પણ ક્યાંથી આવે? ભલે પોતે હજી ધર્મ ન પામ્યો હોય પરંતુ ધર્માત્માઓનું
અને સત્નું બહુમાન તથા વિનય લાવીને જે સમજવા માગે છે તે પણ ધર્મ પામવાને પાત્ર છે. પરંતુ જે પોતે ધર્મ
સમજ્યો નથી, ધર્માત્માઓનો તથા સત્નો વિનય કે બહુમાન પણ નથી તે તો ધર્મ પામવા માટે પાત્ર પણ નથી.
છે તેને ધર્મની ઉત્પત્તિ થતી નથી, ચારિત્રરૂપી ફૂલ અને મોક્ષરૂપી ફળ તેને પ્રાપ્ત થતું નથી.
તો તેને તત્ત્વની યથાર્થ શ્રદ્ધા નથી અને તેના આત્માને ધર્મનો લાભ કિંચિત્ નથી, આત્માના કલ્યાણનો માર્ગ તેણે
જાણ્યો નથી.