પ્રથમશ્રાવણઃ૨૪૭૩ઃ ૨૦પઃ
(૧પ૦) શ્રી સમયસારની પ્રતિષ્ઠા અને કુંદકુંદ આચાર્યદેવ
આજે વૈશાખ વદ ૮ છે. આજના મંગળ દિવસે આ સ્વાધ્યાય મંદિરમાં શ્રી સમયસારજીની મહાપૂજનિક
પ્રતિષ્ઠા થઈ છે. બે હજાર વર્ષ પહેલાં મહા ઉપકારી શ્રી કુંદકુંદાચાર્યદેવ આ ભરતક્ષેત્રે વિચરતા હતા, તેઓ
નિર્ગ્રંથમુનિ હતા. પોતાની ઋદ્ધિથી તેઓ મહાવિદેહક્ષેત્રમાં શ્રી સીમંધરભગવાન પાસે ગયા હતા અને ત્યાં આઠ
દિવસ રહ્યા હતા. અને ભગવાનનો દિવ્યધ્વનિ સાંભળી પાછા ભરતમાં પધાર્યા હતા. અને શ્રી સમયસાર,
પ્રવચનસાર, પંચાસ્તિકાય વગેરે મહાન શાસ્ત્રોની રચના કરી હતી. તેમાં સર્વશ્રેષ્ઠ શ્રી સમયસાર છે, તેની પ્રતિષ્ઠાનો
મંગળિક દિવસ આજે છે. આ કાળે ભરતક્ષેત્રમાં કુંદકુંદાચાર્યદેવે તીર્થંકરસમાન કામ કર્યું છે, અપૂર્વ શ્રુતની પ્રતિષ્ઠા
કરી છે. અને અમૃતચંદ્રાચાર્યે ટીકામાં રહસ્ય ખોલીને ગણધર જેવું કામ કર્યું છે. કુંદકુંદાચાર્ય અપૂર્વ આત્મરમણતામાં
ઝૂલતા હતા, તેઓને નિર્ગ્રંથ સંતમુનિદશા હતી. તેઓશ્રીએ આ અષ્ટપાહુડમાં કહ્યું છે કે નિર્ગ્રંથ–સ્વભાવ માર્ગનો
વિરોધ કરીને જેઓ વસ્ત્રસહિત મુનિપણું મનાવે છે તેમની ત્રસસ્થિતિ પૂરી થવા આવી છે. પોતાને સ્વભાવના
આરાધકભાવનું એકદમ જોર છે અને અલ્પકાળમાં સિદ્ધદશા લેવાનો પુરુષાર્થ છે તેથી તે આરાધકભાવના જે વિરાધક
છે તેઓ નિગોદ જાય છે એમ કહ્યું છે. વચલી ગતિઓનો અલ્પકાળ લક્ષમાં ગૌણ કરી દીધો છે.
(૧પ૧) જૈનધર્મનો પાયો
વ્યવહાર શ્રદ્ધા સાચી કરે અને ૨૮ મૂળગુણ પાળે, પણ અંતરમાં રાગરહિત, સ્વભાવની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–
સ્થિરતા–રૂપ જે ધર્મ છે તે પ્રગટ કરે નહિ તો તે ભેદવિજ્ઞાનથી ભ્રષ્ટ છે અને બાહ્યક્રિયામાં ધર્મ માને છે, તેને જૈનનું
નગ્ન બાહ્ય લિંગ હોવા છતાં તે શ્રદ્ધા ભ્રષ્ટ છે. જૈનધર્મનો પાયો સમ્યગ્દર્શન જ છે. આત્મા પર જીવોનું રક્ષણ તો કરી
શકતો નથી, માત્ર દયાના ભાવ કરે તે પુણ્ય છે, પણ તે ધર્મ નથી. ધર્મ તો સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર જ છે. –૧૦–
–(ગાથા–૧૧)– (૧પ૨) મૂળ અને વૃક્ષ
દસમી ગાથામાં એમ કહ્યું છે કે–જેનું મૂળ નાશ થઈ ગયું છે એવા વૃક્ષને પરિવારની વૃદ્ધિ થતી નથી
તેમ સમ્યગ્દર્શનરૂપી મૂળ વગર મોક્ષમાર્ગ હોતો નથી. હવે અગીયારમી ગાથામાં તેથી ઊલટું કહે છે કે–જેવી
રીતે મૂળમાંથી ઘણા પરિવારવાળું વૃક્ષ થાય છે તેવી રીતે સમ્યગ્દર્શનરૂપી મૂળિયામાંથી મોક્ષમાર્ગરૂપી ઝાડ
પાંગરે છે.
(૧પ૩) જે સત્ સમજવાનો નકાર કરે છે તે આત્માનો જ નકાર કરે છે.
‘અત્યારે મત–મતાંતર વધી ગયા છે તેથી સાચું નક્કી કરવાનો વખત નથી.’ એમ અજ્ઞાનીઓ કહે છે,
એટલે તેનો અર્થ એ થયો કે અત્યારે મિથ્યાત્વ છોડીને સાચું સમજવાનો વખત નથી. અત્યારે સાચી સમજણનો
નકાર કરે છે એટલે આત્માનો જ નકાર કરે છે, પણ સત્ સમજવાની દરકાર કરતા નથી.
સત્ ગમે ત્યારે સમજી શકાય છે. આત્મા અત્યારે છે કે નહિ? છે; તો જે વસ્તુ છે તેનો જેવો સ્વભાવ છે
તેવો કેમ ન જાણી શકાય? અવશ્ય જાણી શકાય માટે વસ્તુ ત્રિકાળ સત્ છે અને સત્ની સમજણ ત્રિકાળ થઈ
શકે છે. –૧૧–
ભગવાન શ્રી કુંદકુંદ–કહાન જૈનશાસ્ત્રમાળા
१.समयसार– प्रवचनो भाग–१गुजराती३–०–०११.आत्मसिद्धिशास्त्र (शब्दार्थ साथे)गुजराती०–४–०
२.समयसार– प्रवचनो भाग–३गुजराती३–०–०१२.आत्मसिद्धिशास्त्र (स्वाध्याय माटे)गुजराती०–२–०
३.पूजा–संग्रहगुजराती०–६–०१३.मुक्तिका मार्गहिन्दी०–१०–०
४.छह–ढालागुजराती०–१२–०१४.धर्मनी क्रियागुजराती१–८–०
५.समवसरण–स्तुतिगुजराती०–३–०१५.अनुभवप्रकाश अने सत्तास्वरूपगुजराती१–०–०
६.अमृतझरणांगुजराती०–६–०१६.सम्यग्ज्ञान–दीपिकागुजराती१–०–०
७.जिनेन्द्रस्तवनावलीगुजराती०–६–०१७.मोक्षशास्त्र–गुजराती टीकागुजराती३–८–०
८.नियमसार–प्रवचनो भाग–१गुजराती१–८–०१८.समयसार–प्रवचनो भाग ४गुजराती३–०–०
९.समयसार–प्रवचनो भाग–२गुजराती२–०–०१९.मूल में भूलहिन्दी०–१२–०
१०.जैनसिद्धांत प्रवेशिकागुजराती०–८–०
જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ– સોનગઢ.