Atmadharma magazine - Ank 045a
(Year 4 - Vir Nirvana Samvat 2473, A.D. 1947).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 29

background image
ઃ ૧૯૨ઃ આત્મધર્મઃ ખાસ અંક
ગોસળીયાનું દ્રષ્ટાંત આપીને શ્રીગુરુ સમજાવે છે
આત્મસ્વભાવ
વીર સં. ૨૪૭૩, વૈશાખ વદ ૮ના વ્યાખ્યાનમાંથી
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ એક વખત ‘ગોસળીયા’ નો દાખલો આપ્યો હતો. એક ગામડામાં એક બાઈ હતી, તેને
ગોસળીયા નામનો છોકરો હતો. તે છોકરાનો બાપ ગુજરી ગયો હતો, અને બાઈ સાધારણ સ્થિતિની હતી. જ્યારે
ગોસળીયો દસ–બાર વર્ષની ઉંમરનો થયો ત્યારે તેની બાએ તેને થોડાક રૂપિયા આપીને કહ્યું કે તું બાજુના શહેરમાં
જઈને કાંઈક માલ લાવીને વેપાર કર, જેથી ગુજરાન ચાલે. ગોસળીયાએ કહ્યું–બા, હું મોટા શહેરની બજારમાં જાઉં ને
ત્યાં બજારમાં ઘણા માણસોની ભીડ વચ્ચે ગોસળીઓ ખોવાઈ જાય તો? આ સાંભળતાં જ તેની માએ વિચાર્યું કે–
અરરર! ગજબ થઈને! તું પોતે ગોસળીયો, ને તું ખોવાઈ જા? માતાએ કહ્યું–જો ભાઈ! તું પોતે ગોસળીયો છો,
ગોસળીયો ક્યાંય ખોવાય જાય નહિ; છતાં જો તને ગોસળીયો ખોવાઈ જવાની શંકા પડે તો તારા હાથમાં આ દોરો
બાંધી દઉં છું તે દોરો જોઈને નક્કી કરી લેજે. એમ કહીને માતાએ તેના હાથે દોરો બાંધી દીધો અને ગોસળીયાભાઈ
તો બાજુના શહેરમાં ખરીદી કરવા ઉપડયા.
ગોસળીયા પાસે થોડા જ રૂપિયા હતા તેથી તેને હળદર, મરચાં વગેરે પરચુરણ ચીજો લેવાની હતી. શહેરમાં
જઈને ગોસળીયાએ વિચાર્યું કે–અહીં (હળદર વગેરેની દુકાનો પાસે) તો થોડા માણસો છે તેથી ભાવ વધારે હશે;
અને જ્યાં સટોડિયાની બજાર હતી ત્યાં ઘણા માણસો જોઈને વિચાર્યું કે અહીં ઘણા માણસો છે તેથી સસ્તો ભાવ હશે.
એમ ધારીને તે ત્યાં ગયો. એને લેવા’ તા હળદર, મરચાં, ને ગયો સટાબજારમાં! સટાબજારમાં ઘણાં માણસોની
દોડાદોડી વચ્ચે તેના હાથનો દોરો છૂટી ગયો.
સટ્ટાબજારમાં હળદર–મરચાં નથી મળતાં, એમ ધારીને પાછો હળદર મરચાંવાળાની દુકાને ગયો. ત્યાં
માણસોની ભીડ ઓછી હતી. ત્યાં આવીને ગોસળીયાએ વિચાર્યું કે ત્યાં ઘણા માણસો વચ્ચે ગોસળીયો ખોવાઈ
તો નથી ગયોને? માટે લાવ દોરો તપાસી જોઊં...હાથ સામે જોતાં દોરો ન દેખાણો...‘હાય, હાય! ગોસળીયો
ક્યાંય ખોવાઈ ગયો!’ એમ ધારીને એ તો આખા શહેરમાં ગોસળીયાને શોધવા મંડયો...સાંજ સુધી રખડયો
પણ શહેરમાં ક્યાંય ગોસળીયો જડયો નહિ. કેમકે તેની માએ કહ્યું હતું કે જેને હાથે દોરો બાંધ્યો હોય તેને
ગોસળીયા તરીકે ઓળખી લેજે. પણ એને દોરો દેખાણો નહિ. ગોસળીયો પોતે અને શોધે બહારમાં, એ તો ક્યાંથી જડે? છેવટે સાંજે તેણે વિચાર્યું કે આ શહેરની ભીડથી કંટાળીને ગોસળીયો તેના ગામડામાં પાછો ચાલ્યો
ગયો હશે, માટે હવે ગામડામાં જઈને શોધું. એમ ધારીને તે પાછો ગામડામાં ગયો, અને ઘેર જઈને માતાને
કહ્યું–અરે બા! ગોસળીયો તો ખોવાઈ ગયો! ઘણી તપાસ કરી પણ પાછો જડયો નહિ. તેની માતાએ કહ્યું–
ભાઈ! તું થાકી ગયો હઈશ તેથી સૂઈ જા, પછી આપણે ગોસળીયાને ગોતશું. ગોસળીયો સૂઈ ગયો; ત્યારે તેની
માએ તેના હાથે દોરો બાંધી દીધો. થોડીવારે ગોસળીઓ જાગ્યો અને હાથ તરફ જોયું તો ત્યાં દોરો દેખાણો તરત
જ તે બોલી ઉઠયો– એ બા, ગોસળીયો જડી ગયો. માતાએ કહ્યું–અરે દીકરા! ગોસળીયો ક્યાંય ખોવાણો ન
હતો, ગોસળીયો તો ગોસળીયામાં જ હતો. દોરા વખતે તે જ હતો. અને દોરો છૂટયો ત્યારે પણ તે જ હતો. પણ
તને ભ્રમ પડી ગયો હતો તેથી તું બહારમાં શોધતો હતો.
આ તો દ્રષ્ટાંત છે, હવે તેનો સિદ્ધાંત આત્મા ઉપર ઉતરે છે.
ગોસળીયો એટલે અજ્ઞાની જીવ; અનાદિથી પોતાના સ્વરૂપની તેને ખબર નથી. જ્યારે તેને ધર્મશ્રવણની
જિજ્ઞાસા થઈ ત્યારે સદ્ગુરુએ તેને કહ્યું ભાઈ, ધર્મની સમજણ કરો; ધર્મ સમજ્યાં વગર ક્યાં રખડશો? માટે કાંઈક
ધર્મનો વેપાર કરો તો શાંતિ પ્રગટે. આ સાંભળીને હજી આત્માની સમજણની કાંઈ મહેનત કર્યા પહેલાં તો ગોસળીયા
જેવો અજ્ઞાની જીવ કહે છે કે–પ્રભુ! ધર્મ તો સમજવો છે પરંતુ પછી ઘણા કર્મનો ઉદય આવે અને આત્માને ભૂલી
જવાય તો?–ધર્મનો વેપાર કરતાં કરતાં કર્મની ભીડ વચ્ચે હું આખો આત્મા પોતે જ ખોવાઈ જઊં તો? હજી ધર્મ
કર્યા પહેલાં જ અજ્ઞાનીને આવી શંકા ઊઠે છે તો તે ધર્મ કેવી રીતે કરશે? સદ્ગુરુ તેને કહે છે કે અરે નમાલા! તને
તારા આત્માની શ્રદ્ધા નથી, તારા ચૈતન્ય તત્ત્વનું જોર ભાસતું નથી