રાગને કે વિકલ્પને આદરણીય માને છે તેને સ્વભાવની
રુચિ નથી, અને તેથી તે જીવ વ્યવહારનો નિષેધ કરીને
સ્વભાવમાં કદી ઢળી શકશે નહિ. સિદ્ધ ભગવાનને
રાગાદિનો સર્વથા અભાવ જ થઈ ગયો છે તેથી તેમને
હવે વ્યવહારનો નિષેધ કરીને સ્વભાવમાં ઢળવાનું રહ્યું
નથી. પણ સાધક જીવને પર્યાયમાં રાગાદિ વિકલ્પો,
વ્યવહાર વર્તે છે તેથી તેને તે વ્યવહારનો નિષેધ કરીને
સ્વભાવમાં ઢળવાનું છે.
વ્યવહાર કે શાસ્ત્રાભ્યાસ વગેરે કરી લઉં–પછી તેનો
નિષેધ કરીશ’–એવું આલંબન મોક્ષાર્થીને નથી, માટે તું
પરાશ્રિત વ્યવહારનું આલંબન છોડીને સીધે સીધો તું
ચૈતન્યને સ્પર્શ, કોઈ પણ વૃત્તિના આલંબનના શલ્યમાં
ન અટક. સિદ્ધ ભગવાનની જેમ તારા સ્વભાવમાં એકલું
ચૈતન્ય છે તે ચૈતન્યસ્વભાવને જ સીધે સીધો સ્વીકાર,
તેમાં ક્યાંય રાગાદિ દેખાતા જ નથી; રાગાદિ છે જ નહિ
તો પછી તેના નિષેધનો વિકલ્પ કેવો? સ્વભાવની
શ્રદ્ધાને કોઈપણ વિકલ્પનું અવલંબન નથી. જે
સ્વભાવમાં રાગ નથી તેની શ્રદ્ધા પણ રાગથી થતી નથી.
એ રીતે સિદ્ધ સમાન પોતાના આત્માના ધ્યાન વડે
એકલું ચૈતન્ય છુટું અનુભવાય છે, ને ત્યાં સર્વ
વ્યવહારનો નિષેધ સ્વયમેવ થઈ જાય છે. આ જ
સાધકદશાનું સ્વરૂપ છે. *
ન હોવા છતાં પણ જ્ઞાન જ્ઞેય પદાર્થોને જાણી લે છે, તેવી
સમાધાન– એમ નથી, કેમકે વસ્તુની શક્તિની બીજા
સ્વીકારવું જોઈએ) કેમકે જે શક્તિ પદાર્થોમાં સ્વતઃ
વિદ્યમાન ન હોય તે શક્તિ બીજા પદાર્થોદ્વારા કરી શકાતી
નથી.
ગા. ૧૧૬ થી ૧૨૦ ની શ્રી અમૃતચંદ્રાચાર્ય દેવકૃત ટીકામાં
આવે છે. ત્યાં તેઓશ્રીએ નીચે મુજબ જણાવ્યું છે–
તેને અન્ય કોઈ કરી શકે નહિ. અને ‘
परमपेक्षंते
શક્તિઓ પરની અપેક્ષા રાખતી નથી. ત્યાર પછી ગાથા.
૧૨૧ થી ૧૨પની ટીકામાં પણ અક્ષરશઃ એ જ શબ્દો કહ્યા
છે. *
પરમાત્મપ્રકાશનું વાંચન શરૂ થયું છે. આ શાસ્ત્રના કર્તા
શ્રીયોગીન્દ્રદેવ છે અને ટીકાકાર શ્રીબ્રહ્મદેવ છે. આ શાસ્ત્ર
ઊચ્ચ આધ્યાત્મિક ભાવોથી ભરેલું છે. બપોરે
સમયસારનો આસ્રવઅધિકાર વંચાય છે.
પર્વને ‘પર્યુષણપર્વ’ પણ કહેવાય છે. જૈનશાસનમાં આ
પર્વ સૌથી મુખ્ય છે. આ પર્વના દસ દિવસો દરમિયાન
આત્મભાનપૂર્વક ઉત્તમક્ષમા, નિરભિમાનતા,
માયારહિતપણું, નિર્લોભવૃત્તિ, સત્ય, સંયમ, તપ, ત્યાગ,
અકિંચન્યપણું તથા બ્રહ્મચર્ય–એ દશ ધર્મોની ભાવના
તેમજ તેના સ્વરૂપનું કથન, તેનું માહાત્મ્ય અને તેની
પ્રાપ્તિ માટેનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે.