તેને બૂમ પાડવાની ટેવ પડી ગઈ તેથી બૂમ પાડે. એક વખત તે વાણંદ તે માણસના જમણા પગને પડ્યો, તો
ત્યાં પણ તેણે રાડ પાડી.... ત્યારે વાણંદે તેને કહ્યું કે અરે ભાઈ! તારા ડાબા પગનું ગૂમડું કાંઈ જમણા પગે ન
આવી જાય, તું મફતનો રાડ પાડે છે, તને ખોટી રાડ પાડવાની ટેવ પડી ગઈ છે. પોતાને પીડા થાય છે કે નથી
થતી તે જાણવાની દરકાર કરતો નથી, પણ માત્ર હાથ અડે ત્યારે દુઃખ માનીને રાડ પાડવાની ટેવ પડી ગઈ છે.
એકાગ્ર થાય તો રાગદ્વેષ થાય નહિ. આત્માના સ્વભાવમાં રાગદ્વેષ નથી, પર વસ્તુ રાગ–દ્વેષ કરાવતી નથી
તેમજ એક પર્યાયના રાગદ્વેષ લંબાઈને બીજી પર્યાયમાં આવી જતા નથી. પણ અજ્ઞાનીને રાગરહિત
આત્મસ્વભાવની દ્રષ્ટિ નહિ હોવાથી તે એમ માની બેઠો છે કે પૂર્વ પર્યાયના રાગદ્વેષ ચાલ્યા આવે છે. તેની એવી
માન્યતાને લીધે તેનો પુરુષાર્થ રાગદ્વેષમાં જ અટકી ગયો છે અને તેને ત્યાં જ એકત્વબુદ્ધિ થઈ ગઈ છે તે
એકત્વબુદ્ધિ છોડાવીને સ્વભાવમાં અભેદદ્રષ્ટિ કરાવવા માટે જ્ઞાનીઓ તેને સમજાવે છે કે, હે ભાઈ તારા
સ્વભાવમાં રાગ–દ્વેષ નથી, અને વર્તમાન પર્યાયમાં રાગ–દ્વેષ થાય તેનો બીજા સમયે અભાવ જ થઈ જાય છે, તું
મફતનો ભ્રમથી રાગ–દ્વેષને તારું સ્વરૂપ માની રહ્યો છો. તું વિચાર કે એ રાગાદિ પરિણામો કેટલાં અનિત્ય છે?
કોઈ પણ વૃત્તિ ટકી રહેતી નથી, માટે એવું તારું સ્વરૂપ ન હોઈ શકે. એમ જો તું તારા રાગ રહિત ચૈતન્ય
સ્વભાવનો વિશ્વાસ કર તો તારી પર્યાયમાંથી પણ રાગ–દ્વેષ ટળવા માંડશે. તારા સ્વભાવના લક્ષે પર્યાયમાં પણ
વીતરાગતાની જ ઉત્પત્તિ થશે. માટે તું રાગ–દ્વેષ રહિત શુદ્ધ જ્ઞાયક સ્વભાવની ઓળખાણ અને શ્રદ્ધા કર. –એ જ
દુઃખ ટાળવાનો ઉપાય છે. જીવે કદી પોતા તરફ જોવાની દરકાર જ કરી નથી કે, આ રાગ–દ્વેષ તો નવા થાય છે કે
એકને એક જ સદાય ચાલ્યાં આવે છે? અને એમ રાગ–દ્વેષ સ્વભાવમાં છે કે નથી? રાગ–દ્વેષ પોતાના ઊંધા
પુરુષાર્થથી નવા નવા થાય છે અને સ્વભાવમાં તે નથી–એમ નક્કી કરીને જો સ્વભાવ તરફ ઢળે તો રાગથી
ભિન્ન સ્વભાવ કેવો છે તેનો અનુભવ થાય.
નથી. પણ, પોતાના ચૈતન્ય ઉપયોગને પર તરફ વાળીને ત્યાં લીન થઈ રહ્યો છે
શ્રદ્ધા જ પ્રથમ કરવાની છે અને તે જ પહેલો ધર્મ છે. અને ત્યારપછી પણ બહારમાં કાંઈ કરવાનું આવતું નથી
તેમ જ વ્રત–તપાદિના શુભરાગ આવે તે પણ ધર્મીનું કર્તવ્ય નથી પરંતુ જે શુદ્ધ સ્વભાવની શ્રદ્ધા કરી છે તે જ
શુદ્ધ સ્વભાવમાં ઉપયોગને લીન કરવો તે જ સમ્યક્ચારિત્ર અને કેવળજ્ઞાનનો માર્ગ છે. ધર્મની શરુઆતથી
પૂર્ણતા સુધી એક જ ક્રિયા છે કે ‘શુદ્ધાત્મસ્વભાવમાં ચૈતન્ય ઉપયોગને લીન કરવો;’ એ સિવાય બીજી કોઈ ક્રિયા
ધર્મમાં આવતી નથી. જેટલી સ્વભાવમાં લીનતા તેટલો ધર્મ છે–લીનતાની કચાશ તેટલો દોષ છે.